Kabinet schrapt laatste coronamaatregelen: testen en thuisblijven niet meer nodig https://t.co/Bb3FjRP2eK via @NOS Politiek afscheid van corona. Zelden hebben woorden zoveel 'betekenislagen' gehad.
De krachtige maatschappelijke tegenbeweging(en), die vele verschijningsvormen kende door de tijd heen en nog steeds, zoals Herstel-NL, de 'wappies', @ArtsenC, protestemmen bij @ongehoordnedtv enz. wordt de wind definitief uit de zeilen genomen.
6 Maart jl. twitterde ik opnieuw over de presentatie van de oversterfte cijfers van en door het CBS.
Op 3 februari 2023 kwam het CBS namelijk met het persbericht “Eind januari geen oversterfte meer”. Zie de afbeelding van het persbericht met rechts mijn commentaar.
Mijn kritiek is twee-ledig:
het CBS vervormt de maand januari tot een periode van 4 weken = 28 dagen, de weken 1 beginnend op 2 januari t/m 4 eindigend op 29 januari. Alhoewel het CBS dit uitlegt in de 2e alinea van de tekst ontstaat hierdoor het beeld dat het over de (gehele) maand januari gaat. In de 1e tekstalinea wordt het ‘frame’ gezet dat het over de hele maand januari gaat. Het weglaten van drie dagen heeft grote gevolgen voor de cijfers;
Het CBS weet dat er zgn. ‘plusmutaties’ komen, omdat er vertraging optreedt in de aanlevering (input) van geregistreerde overlijdens. Niet alle sterfgevallen zijn na een week bekend en dat is verklaarbaar. Het werkelijk aantal overlijdens in een week valt daardoor altijd hoger uit dan de eerste ‘batch’ op basis waarvan het CBS het persbericht, zoals hier: “Eind januari geen oversterfte meer”, naar buiten brengt. Men kan die plusmutaties natuurlijk berekenen!
Toelichting afb.: De door mij gepresenteerde cijfers zijn o.b.v. statline 3 maart 2023. Zie verder:
CBS sterftecijfers januari met de kennis van toen (3 februari 2023)
Op de dag van het persbericht (3 februari), waren dit de cijfers (bron: CBS):
Kijkt en rekent u mee?
Er zijn 15.380 sterfgevallen t/m 29 januari. Dus niet: “bijna 15.000”. De oversterfte is op dat moment 1.306 doden: Niet: “ruim 1.250”. Dit is een oversterfte van 9,3%. Ok, afrondingsverschil? En het gaat dus om 315 doden per week (29 dagen = 4,143 weken). 1306: 4,143= 315.
Plusmutaties
De ‘plusmutaties’ kan men ongetwijfeld nauwkeurig berekenen. Bijvoorbeeld: in week 3 zijn er sindsdien 35 doden bijgekomen. Het weekpercentage komt daarmee op 7,3% oversterfte, dat valt toch niet te rijmen met “in de laatste twee weken was er geen oversterfte meer”. Het totaal aantal sterfgevallen bedroeg in de hele januari inmiddels 16.520. De oversterfte 1.452 doden.
We weten nagenoeg zeker dat de uiteindelijke cijfers nog hoger gaan uitvallen.
Zie 1e zin , 2e alinea: "De sterftecijfers van januari gaan over vier weken, week 1 tot en met week 4 (2 tot en met 29 januari 2023)." Zie ook 1e grafiek en tabel op: https://t.co/zUnM8zdXqX Sterfte na wk 2 binnen 95%-interval.
— Statistiekcbs communicatie (@Cbscommunicatie) March 6, 2023
Met de kennis van toen: Er zijn 15.380 sterfgevallen t/m 29 januari. Dus niet “bijna 15.000”. De #oversterfte is op dat moment 1.306 doden. Dus niet “ruim 1.250”. Dit is een oversterfte van 9,3%, geen 9%. Ok, afrondingsverschil? En het gaat dus om 315 doden per week. https://t.co/vTkOucuoNb
Met jullie kennis van TOEN @statistiekcbs: Er waren 15.380 sterfgevallen t/m 29/1, niet “bijna 15.000”. De #oversterfte was toen +1.306 doden, niet “ruim 1.250”. Dit was een oversterfte van 9,3%, geen 9%. Afrondingsverschil? Oh ja: Dus +315 doden per week. Afb: kennis van NU pic.twitter.com/6KnUWFerVe
Ter opfrissing van ons geheugen. @statistiekcbs reageerde uitsluitend op de kritiek betreffende de maand januari (4 weken bij het CBS, 31 dagen volgens mij).
Men ging in het geheel niet in op de kritiek mbt. de 'plusmutaties' (dit woord heb ik zelf ooit bedacht). pic.twitter.com/MCyNsZbFmg
9 februari – Een nadere analyse van de sterftecijfers van Duitsland is zeer verhelderend. Het komt erop neer dat de oversterfte in Duitsland in 2022 veel hoger is geweest dan in de eerste pandemische jaren 2020 en 2021. Het stijgende percentage van de cumulatieve oversterfte in 2022 geeft dit ook aan. Zie de EXCESS MORTALITY RANKING 2022 EU14.
8 februari – update ourworldindata toont dramatische sterftecijfers in Duitsland. De kop van de blog houdt met de kennis van vandaag: 8 februari, de dag waarop ourworldindata nieuwe cijfers publiceert van de excess mortality, geen stand.
Het zou nu worden: ‘Nederland heeft na Duitsland in 2022 de hoogste oversterfte van de EU6′. Nieuwe cijfers, nieuwe conclusies.
Wat is er nu gebeurd?
We kijken naar Duitsland en naar Frankrijk.
Ten eerste: plusmutaties met terugwerkende kracht van oude weekcijfers
Beide landen hebben alle wekelijkse sterftecijfers vanaf week 1 2022 verhoogd, met terugwerkende kracht, zij het dat bij Frankrijk een aantal weken niet veranderden. Ergo: louter plusmutaties en enkele onveranderlijk. Het gevolg hiervan is:
Duitsland: het jaarcijfer 7,99% wordt 8,12%
Frankrijk: het jaarcijfer 4,25% wordt 4,80%
Ten tweede: nieuwe sterftecijfers Duitsland van recente weken zijn ongekend hoog
Duitsland geeft sterftecijfers van drie weken 50, 51 en 52. Het gemiddelde weekcijfer van de drie weken is 39,17% oversterfte (!!) Zie afb.
Frankrijk geeft sterftecijfers van de vijf weken 46 t/m 50. Het gemiddelde weekcijfer hiervan is 12,4%.
In de grafiek staan twee pijlen omhoog, een grote pijl bij Frankrijk: die klopte (factor 1,3), een kleine pijl bij Duitsland: die klopte niet. Duitsland krijgt nu ook een grote pijl (factor 1,24). Maar dat konden we niet weten… Tot zover.
Bron data: ourworldindata, NL: CBS-cijfer
6 februari – toelichting rekenmethode
Het maakt in één klap duidelijk dat de 11 onderzoeken naar de oversterfte in '20/'21 @ZonMw: * te laat zijn; * hooguit deelverklaringen gaan opleveren bij specifieke ziektepatronen; * vaccinaties geen oorzaak zijn; * ons zorgsysteem en de besturing ervan een groot probleem is.
2 februari – schatting UK obv. EMdata NHS: 8,11% > 8,16%
Dit is de EXCESS MORTALITY RANKING (rekenmethode) van Nederland en vijf buurlanden.
De oversterfte is berekend door het per land optellen van de weekpercentages van de sterfte vanaf week 1 van 2022 tot het meest recente weekcijfer, gedeeld door het aantal weken (bron: ourworldindata.org, zie grafiek: de % van week 25). De uitkomst is het jaarcijfer, het oversterfte percentage (De verwachte sterfte fluctueert, immers, in de winter zijn de sterftecijfers hoger dan in de zomer). Het Nederlandse cijfer is het CBS-cijfer van 2022, dit is nog nauwkeuriger.
Op basis van de laatste inzichten is dit de prognose oversterfte 2022 van Nederland en de (directe) buurlanden Belgie, Duitsland, Denemarken, het UK en Frankrijk. Nederland, Belgie en Denemarken zijn jaarcijfers.
De verwachting is dat het Franse percentage nog aanzienlijk zal stijgen (hoge oversterftepiek in hele maand december) en zal uitkomen op een getal onder 6%. (Franse cijfers t/m 13/11/’22)
Het Duitse cijfer (t/m 11/12/’22) zal nog wat hoger uitkomen, ergens in de 8% (piek 2e helft december).
Het UK cijfer (t/m 25/12) stijgt mogelijk nog iets (ca. 0,2%?). De engelse cijfers zijn het meest robuust, dwz. onveranderlijk vanaf publicatiedatum.
Het Belgische cijfer op ourworldindata is 5,57% (cijfers t/m 4/12/’22)
update 17 maart – Oversterfte in week 10 bedraagt 13,8%. In totaal zijn in 2023 2.057 mensen te vroeg overleden, de oversterfte op jaarbasis is nu 5,91%. Stijging bij WLZ-zorggebruikers en 80 jaar en ouder.
update 10 maart –
De oversterfte schommelt sinds februari rondom de verwachting. Op jaarbasis 5%. Geen nieuws v.w.b. de drie leeftijdscategorieen.
Eerdere updates
update 6 maart – Statline met cijfers van 1 jan. 2023.
De schatting van 585 doden was te hoog, het zijn er 510. De nieuwe tabel van 2023 incl. plusmutaties:
update 3 maart – cijfers CBS t/m week 8. Sterfte fluctueert rondom de te verwachten lijn. In de eerste twee maanden van 2023 is er een oversterfte van ca. 5,7%, dit zijn ca. 1.600 sterfgevallen.
De laatste weken enige ondersterfte onder 80 jaar en ouder.
NB CBS verandert haar publicatiebeleid (lagere frequentie). Quote: ‘De cijfers zullen nog steeds wekelijks verschijnen, maar CBS geeft geen schatting meer over de afgelopen week. Daarnaast zal CBS nieuwsberichten over sterftecijfers niet meer per maand publiceren, maar per kwartaal.’
update 26 feb. – update CBS.
10 feb. – update CBS. Te verwachten plusmutaties over alle weken. In week 5 weer stijging van de (over)sterfte. NB 1 jan. 2023 is mijn schatting.
Voortaan met een toelichting van de (over)sterfte bij de drie leeftijdsgroepen: 0 tot 65 jaar 65 tot 80 jaar 80 jaar en ouder. We zien de sterkste stijging van de sterfte bij 0 tot 65 jaar, hier is ook volgens de CBS-definitie (95% interval) weer sprake van oversterfte:
3 feb. – update CBS. Week4 is de eerste week waarin de oversterfte volgens schatting CBS onder het gemiddelde komt. O.b.v. de cijfers was de oversterfte in januari 2023 bijna 10%.
Op basis van CBS-data maak ik net als het afgelopen jaar een tabel van de sterfte/oversterfte/ondersterfte dit jaar. Zoals u weet houd ik geen rekening met de (wekelijkse) bandbreedtes, teneinde een scherper beeld van de actualiteit te krijgen. Het genuanceerde beeld ontstaat vanzelf. Suggesties zijn altijd welkom.
Er zijn nu volgens schattingen van het CBS in 2023 1.394 te vroeg gestorven mensen te betreuren. Dit is 13%.
Blogs ‘CBS en de oversterfte’ (van nieuw naar oud) vanaf medio 2022
7 februari 2023 – Nabrander. Ik veronderstel dat het CBS een inschatting heeft gemaakt van het aantal extra sterfgevallen (plusmutaties) die nog zullen worden geregistreerd met als definitieve uitkomst voor 2022 het getal van 14.445. Deze plusmutaties zien we niet meer terug in de wekelijkse actualisaties in het heden. Dit impliceert dat het aantal doden in de laatste weken van 2022 hoger is dan gerapporteerd op de website van het CBS. Een logische verklaring?
27 januari 2023 – Aangezien een antwoord uitblijft maak ik nu de voorlopige balans op (pas over circa een half jaar zullen de definitieve cijfers bekend zijn). Op basis van het op 25 jan. jl. door CBS genoemde aantal van 14.445 doden (oversterfte 2022) is dit de definitieve tabel o.b.v. de CBS-data. In de periode van 1 en 2 jan. 2022 moet de oversterfte dan 490 doden zijn geweest, dit komt overeen met een percentage 95%. Uiteraard klopt dit niet. Maar ik laat het erbij. Deze blog wordt afgesloten, tenzij Ruben van Gaalen of een andere woordvoerder van het CBS een verklaring geeft.
Beste Ruben, hoe verklaar je het verschil tussen 14.028 doden (zie excel obv. weekcijfers met schattingen van de gebroken weken (1+2 jan.; 6 dagen in week52) en 14.455 doden? Wat zijn de juiste getallen van de gebroken weken? Graag antwoord. Met vriendelijke groet, Gijs van Loef pic.twitter.com/iIXQMADwKe
Beste volgers , de berichtgeving over de #oversterfte in 2022 door @statistiekcbs roept meerdere vraagtekens op. Ik ben met stomheid geslagen door het gebrek aan transparantie in de berichtgeving. Een verschil van bijna 1.100 doden tussen wat @statistiekcbs zegt en @volkskrant?
gepubliceerd op 13 januari om 08:10 uur in de ochtend. Veel gelezen twitterbericht verscheen om 09:35 AM. Eind van de middag verschijnt er een bericht op RTL Nieuws, zie onderaan. Toeval?
Onder elkaar: 3 varianten week52; excel hoge variant 2022
De cijfers van 2020 en 2021 komen van Ourworldindata. Jaartotalen CBS (afgerond, niet exact). De cijfers van 2022 zijn gebaseerd op CBS en Statline (jaartotaal: 169.870) en worden wekelijks bijgehouden in excel en gepubliceerd op mijn website, sinds het begin van de ononderbroken periode van oversterfte medio maart 2022. Procesmatig bestaat er een duidelijk patroon, waarbij wekelijkse sterftecijfers achteraf opgehoogd worden en dit gedurende enkele maanden. Dit is logisch. Alleen de laatste week52 (6 dagen) kent nog een grote onzekerheidsmarge. Uitgegaan is van het jaartotaal op https://lnkd.in/eBsDy7X4 .
Statline geeft 3566 doden week52, bij het hoge jaartotaal 169.870?! Dit geeft een volgende bandbreedte o.b.v. de verschillende ramingen van week52 2022: raming laag, raming midden, raming hoog. De CBS grafiek is de middelste variant.
NB Als je de ‘gebroken’ weken 1 en 52 meeneemt o.b.v. aannames (bijv. week 1 schatting oversterfte 75 met 1004 doden en 929 verwacht aantal) en het Statline jaartotaal, kom ik uit op de jaartotalen 13.882 oversterfte en 8,92%.
27 januari 2023 – Beste lezers, aangezien CBS geen uitleg geeft, rond ik de dossiers 1 (voorspelling oversterfte) en 2 (monitor CBS-data) af. Zojuist plaatste ik deze tweet:
Oversterfte monitor CBS-data (slot) Aangezien een antwoord uitblijft maak ik nu de voorlopige balans op. Op 1 en 2 jan. 2022 moet de oversterfte 490 doden zijn geweest, dit komt overeen met een percentage 95%. Uiteraard klopt dit niet. >https://t.co/EJRrHnJHPH@statistiekcbspic.twitter.com/tbxnA48q5V
Beste volgers , de berichtgeving over de #oversterfte in 2022 door @statistiekcbs roept meerdere vraagtekens op. Ik ben met stomheid geslagen door het gebrek aan transparantie in de berichtgeving. Een verschil van bijna 1.100 doden tussen wat @statistiekcbs zegt en @volkskrant?
12 jan. – CBS: “Publicatie nieuwsbericht jaarcijfer inmiddels verplaatst naar 25 januari”. Tot 11 jan. stond de publicatieplanning op 20 januari a.s..
Er zijn drie lopende oversterfte data-dossiers op mijn website:
Mijn voorspelling van de oversterfte in 2022: ruim 8,5% oversterfte, zeker 13.200 sterfgevallen. Gebaseerd op CBS, met toevoeging van specifieke expertise. Inmiddels getoetst aan uitkomsten, ik zat te laag, zowel qua percentage als qua aantal. Zie tabel boven, tabel onder geeft het weekoverzicht. Zie verder: https://gijsvanloef.nl/2022/12/27/schatting-oversterfte-nederland-2022/ AFGESLOTEN
De EXCESS MORTALITY RANKING EU14 2022. Gebaseerd op de data van Ourworldindata met het CBS cijfer voor Nederland. Dat betekent dat de Nederlandse positie in de ranglijst meer actueel en daarmee nauwkeuriger is dan de posities van de andere 13 landen. Italie loopt notoir achter met data. Zie: https://gijsvanloef.nl/2022/07/08/op-zoek-naar-een-goede-oversterfte-ranglijst/
Hiernaast doe ik zelfstandig onderzoek naar de werking van het zorgstelsel. Het zorgstelsel van gereguleerde marktwerking waarbij samenwerking tussen disciplines problematisch is en een integrale, patientgerichte behandeling frustreert, heeft een negatieve uitwerking. Deels wordt de langdurige en relatief hoge oversterfte hierdoor veroorzaakt. Zie: https://gijsvanloef.nl/2022/09/26/oversterfte-nederland-opmerkelijk-hoog/
Op 23 december tweette ik een schatting van de oversterfte t/m week 50 2022 op een ‘bierviltje’ n.a.v. vragen. Dit is mijn voorspelling voor 2022. De periode van ononderbroken oversterfte bedraagt 43 weken en loopt mogelijk door in 2023. Maar misschien gaat men de berekening van (wanneer sprake is van) ‘oversterfte’ aanpassen, nu drie jaren van oversterfte (bijna) achter de rug zijn…?
Op 9 november schatte Ruben van Gaalen (CBS) de oversterfte dit jaar op 7%. Op dat moment was de door CBS gemeten oversterfte iets meer, rond de 7,3% (zie onderaan). Al geruime tijd ben ik sceptischer over de ontwikkeling van de oversterfte dan hij, wellicht omdat ik een ander perspectief heb. Ik ben een kritisch beoordelaar van het zorgstelsel van gereguleerde marktwerking met een bijzondere aandacht voor de systeemtekortkomingen a.g.v. het concurrentiedenken. De cijfers van het CBS zijn (ook) voor mij leidend. Mijn prognose, die misschien nog te optimistisch is, licht ik nader toe met deze illustratie.
Illustratie
boven: De weekcijfers 2022 CBS in een exceltabel & onder: een uitvergroting van de sterftegrafiek van CBS. Arcering oversterfte en ondersterfte met kleuraccenten o.b.v. 10% gradaties. Er zijn 6 periodes met een oversterfte boven de 10% (oranje>rood). De drie periodes met de hoogste/meest markante oversterfte zijn met pijlen aangegeven, evenals de – eenmalige – periode van ondersterfte in 2022.
Interpretatie
De oversterfte van 27,05% in week 50 (prognose CBS) is de hoogste oversterfte dit jaar. Er heerst weer een griepepidemie, er zijn veel coronabesmettingen en er zijn ook andere infecties. Er zijn medicijntekorten. Er is constant uitgestelde zorg. De wachtlijst voor acute verpleeghuis is dit jaar met 70% gestegen. Enz. Kortom, de zorg is (weer) volledig overbelast. Het zou mij niet verbazen als de laatste weken van 2022 een nog hogere oversterfte gaan geven dan de 1.150 extra sterfgevallen die ik voor de weken 51 en 52 heb ingeschat… (de rode cijfers in de excel) en dat 8,51% oversterfte in 2022 nog aan de lage kant is.
Gijs van Loef 