Jaap van den Heuvel: ‘Gijs ziet het zoals gewoonlijk weer messcherp.’
2019 Is het jaar waarin de aanpassing van het marktgedreven zorgstelsel in gang is gezet. Dat wordt minder markt. Het idee dat concurrentie tussen zorgverzekeraars en tussen zorgaanbieders leidt tot betere patiëntzorg is gelogenstraft. Het chaotische faillissement van het Slotervaartziekenhuis en het MC Zuiderzee in Lelystad was het keerpunt. In het afgelopen jaar zijn veel zaken gepasseerd. Een opsomming.
Als we kijken door de bril van de patiënt dan zien we een gebrek aan capaciteit, zowel te weinig ‘opvangplekken’ als een tekort aan deskundig personeel, in de ouderenzorg – met name daar waar mensen niet langer thuis kunnen blijven wonen -, in de specialistische ggz en de jeugdzorg en ook is de nabije huisarts in delen van het land steeds minder vanzelfsprekend. Voor alle soorten patiënten lopen de wachtlijsten op en dit is ook het geval in de cure, waar de wachtljsten voor alle medische specialismen op één na zijn toegenomen Volksgezondheidenzorg.info wachttijden polikliniek 2019. Het capaciteitsprobleem treft dus de gehele gezondheidszorg, zowel de care als de cure.
De acute zorg (beschikbaarheid van huisartsen en huisartsenposten, SEH en acute verloskunde), wellicht de allerbelangrijkste verdieping in het gehele zorggebouw, kwam het afgelopen jaar veel in het nieuws door sluitingen van posten en patiënten stops (o.a. LUMC Leiden). Minister Bruins heeft aangekondig medio 2020 met een houtskoolschets te komen van de acute zorg blog Houtskoolschets acute zorg. Op 10 december 2019 nam de Tweede Kamer zes moties aan om het aanbod van acute zorgposten verspreid over het land te waarborgen blog De acute zorg implodeert
Als we kijken door de bril van de zorgverlener dan zien we een historisch hoog ziekteverzuim CBS Ziekteverzuim naar sectoren, een dramatisch hoog personeelsverloop (commissie werken in de zorg) NOS Veel jonge zorgmedewerkers binnen 2 jaar weer weg, in het bijzonder ook een uitstroom van zorgverleners die de werkomstandigheden beu zijn en voor zichzelf beginnen als ZZPér (waardoor de totale kosten van personeel wel stijgen) en tekorten bij veel verschillende specialismen, zowel bij specifieke verpleegkundigen als artsen zoals geriaters, SEH-artsen, psychiaters e.a. (Capaciteitsorgaan: Capaciteitsplan 2021-2024). Programma’s om de hoge werkdruk (ook ‘administratieve lastendruk’) terug te dringen zoals OntRegelDeZorg leveren (vrijwel) geen resultaten op VVAA Ontregelmonitor. Op 20 november 2019 was de eerste landelijke staking van ziekenhuispersoneel in de geschiedenis. Met een nieuwe CAO is een deel van de onvrede voorlopig weggenomen. Maar het is evident dat de aantrekkelijkheid van de zorg als werkverschaffer een enorm probleem is, juist voor de uitvoerende functies waar men de bulk van het werk moet doen en van alle kanten wordt ‘aangestuurd’. De ophef rond het wetsvoorstel BIG2 was een veeg teken. Afgelopen week meldde RTL Nieuws dat het tekort aan verpleegkundigen in ziekenhuizen tot zeer gevaarlijke situaties voor patiënten leidt RTL Nieuws Verpleegkundigen. Steeds meer zorgbestuurders durven het nu eindelijk gewoon uit te spreken, ‘de concurrentie moet uit de zorg’ (Doekle Terpstra). Samenwerken in regionale verbanden is voortaan het devies. Het regionaal samenwerkingsmodel in Drenthe haalde vorige week de voorpagina van de Volkskrant met de kop ‘Samenwerking in plaats van marktwerking’ Volkskrant Samenwerking ipv marktwerking
Maar het zorg-is-marktdenken heeft veel zelfstandige zorgbedrijven geen windeieren gelegd. Door het onderzoeksjournalistieke netwerk van Follow The Money en Reporter zijn excessen in de thuiszorg (exorbitante winsten bij tientallen bedrijven) in beeld gebracht Pointer KRO NCRV.
Op 17 december stond het huisartsencomité Het Roer Moet Om op de stoep van het ministerie van VWS om ministers De Jonge en Bruins ‘met scheepshoorn en wekkers’ wakker te schudden. Het huisartsencomité stelt dat ‘de ministers tot nu toe elke verantwoordelijkheid ontlopen om de urgente problemen rond de huisartsenzorg te helpen oplossen, (…) terwijl alle oplossingen beginnen bij scherpe politieke keuzes.’ Ze pleiten voor het afschaffen van het concurrentiedenken in de huisartsenzorg, de gehele acute zorg en de thuiszorg hetroermoetom.nu
Het is het afgelopen jaar duidelijk geworden dat de zorgverzekeraars (gesteund door de NZa) hun taak niet aankunnen en het vertrouwen in zorgverzekeraars is inmiddels op een dieptepunt geland IQ Healthcare Laag vertrouwen in zorgverzekeraars In 2019 zagen we eerder dan in voorgaande jaren de afkondiging van omzetplafonds en patiëntenstops bij ziekenhuizen voor de rest van het jaar (het begon met het Ikazia ziekenhuis in Rotterdam NRC Patientenstop Ikazia), ook hier weer: groeiende wachtlijsten. Hoezo: ‘Zorgplicht’? Veelzeggend was de verkoop van de profijtelijke zorglabels (o.a. Promovendum en BeSured, polissen voor studenten en hoog opgeleiden) aan de Zwitserse investeerder Iptiq in 2018, hetgeen een rechtstreekse ondermijning van de solidariteitsgedachte betekende.
Internationale bronnen als de OECD, Eurostat ea. bevestigen het beeld dat de kwaliteit van de nederlandse (medische) gezondheidszorg geleidelijk aan achterop begint te raken in vergelijking met andere moderne europse landen blog Medische zorg achteruit tov EU14 Op sleutelindicatoren als de Levensverwachting bij geboorte en het aantal levensjaren in goede gezondheid zien we stagnatie en zelfs een achteruitgang met grotere verschillen tussen ongezonde laag- en gezonde hoogopgeleiden.
Het ministerie VWS moest het afgelopen jaar wel gaan ingrijpen, het kon niet anders. Over de acute zorg hadden we het hiervoor al. Het Maasziekenhuis in Boxmeer wordt voortaan financieel overeind gehouden met een staatssubsidie. In een recente blog ging ik er op in blog Kabinet doorbreekt taboe en pakt de regie terug. Het is wachten op de contouren voor de toekomstige organisatie van de zorg waar het kabinet voor de zomer mee gaat komen (NB adviesaanvraag aan SER en WRR). In oktober 2019 werd een nieuwe directeur curatieve zorg benoemd, zonder enige ervaring in de zorg. Maar nu gaat het ministerie op zoek naar een directeur-generaal curatieve zorg mèt kennis van de sector. Veelzeggend?
voorheen> blog Kroniek van een aangekondigd sterven van een marktgedreven zorgstelsel
Gijs van Loef 