Onderbouwing van de hypothese. Publicaties en blogs (nieuwste bovenaan). M.u.v. de onderste publicaties van het afgelopen jaar. Eerdere publicaties (ESB, deVolkskrant, Medisch Contact, website etc.) zijn weggelaten.
Twitter
Hypothese: de overheid probeert het mislukken van de marktwerking in de zorg te verhullen.
Het alleen via persoonlijke berichten reageren door wetenschappelijke experts ondersteunt de hypothese (a.). Evenals het helemaal niet reageren door wetenschappelijke experts terwijl die op inhoudelijke argumenten aangesproken worden – dit gebeurd veevuldig (b.)
Als je het verhaal leest, dan hoop je stilletjes dat het over een ander land heel ver weg ergens achter de Oeral gaat. Maar nee, we zijn het zelf. – Jaap van den Heuvel, interim CEO St. Maartenskliniek en emeritus hoogleraar Healthcare Management, tevens columnist
Dank Gijs, belangrijk werk! – Robert Kreis, gepensioneerd chirurg en emeritus hoogleraar Brandwondenzorg VUmc, tevens columnist
Onder de aandacht gebracht van onder meer de hoogleraren: Patrick Jeurissen, Armand Girbes, Willy Spaan, Jim Reekers, Roland Bal, Marcel Levi, Diana Delnoij, Bianca Buurman, Bart Berden, Angela Maas, Hedwig Vos, Niels Chavannes, Floortje Schepers
De marktwerking – hoe onvolkomen die ook is, critici die stellen dat er geen ‘echte marktwerking’ is hebben strikt genomen gelijk, maar een ‘echte markt’ is ondenkbaar in een publiek gefinancierde gezondheidszorg – holt de zorg als collectieve voorziening voor de gehele bevolking uit en richt haar uiteindelijk ten gronde.
vanLoef Research toonde eerder aan dat de oversterfte in Nederland sinds de uitbraak van corona in 2020 tot de allerhoogste van heel West-Europa behoort. Er is overvloedig bewijs dat de marktwerking een belangrijke, zo niet de belangrijkste oorzaak van de exceptionele oversterfte is.
CBS maakt geen jaaroverzicht ‘Oversterfte in 2023’
rapport ‘Oversterfte in Nederland in Europa’
CBS komt met een jaaroverzicht ‘Sterfte in 2023’
Oversterftecijfers 2023 op een rij
1. CBS maakt geen jaaroverzicht ‘Oversterfte in 2023’
“Er komt GEEN jaaroverzicht van CBS ‘Oversterfte in 2023’, zoals u in de voorgaande 3 pandemische jaren gewend was. U zult het binnenkort moeten doen met de publicatie op mijn website.”, meldde ik op ‘X’ op 16 jan. jl.
Waarom niet, CBS?
“Omdat vooral gedurende 2023 gebleken is dat de schatting van de weeksterfte, met de methode vanaf 2020, steeds minder van kwaliteit werd.”, antwoordde Ruben van Gaalen desgevraagd.
"Het CBS spreekt van oversterfte wanneer het waargenomen aantal overledenen hoger is dan het verwachte aantal overledenen in dezelfde periode. Het verwachte aantal overledenen wanneer er geen coronapandemie was geweest, is geschat op basis van de waargenomen sterfte in 2015 tot en met 2019. Eerst wordt voor elk jaar de sterfte per week bepaald. Vervolgens wordt per week een gemiddelde van de sterfte in die week en de zes omliggende weken bepaald. Deze gemiddelde sterfte per week levert een benadering van de verwachte wekelijkse sterfte, er is namelijk nog geen rekening gehouden met de trendmatige vergrijzing van de bevolking. Daarom is de sterfte per week nog herschaald naar de verwachte totale sterfte voor het jaar. Voor 2020 is de verwachte sterfte 153 402, voor 2021 is deze 154 887, voor 2022 is deze 155 493 en voor 2023 is deze 156 666. Het aantal voor 2020 is ontleend aan de Kernprognose 2019-2060, het aantal voor 2021 aan de Bevolkingsprognose 2020-2070 (exclusief de aanname van extra sterfgevallen door de coronapandemie), het aantal voor 2022 aan de Kernprognose 2021-2070 (exclusief de aanname van extra sterfgevallen door de coronapandemie) en het aantal voor 2023 aan de Kernprognose 2022-2070 (exclusief de aanname van extra sterfgevallen door de coronapandemie). De marges rond de verwachte sterfte zijn geschat op basis van de waargenomen spreiding in de sterfte per week in dezelfde vijf jaar. Deze methode is met terugwerkende kracht toegepast op de verwachte sterfte vanaf week 1 in 2020."
Interpretatie
Het CBS gaat uit van de baseline 2015 - 2019 om de verwachtte sterfte voor de jaren 2020 t/m 2023 te voorspellen en verdisconteert daarin de trendmatige vergrijzing van de bevolking. Dus met de babyboomers is rekening gehouden (78 jaar en ouder). De sterfteverwachting van de afzonderlijke jaren 2020, 2021, 2022 en 2023 is gebaseerd op de Kernprognoses die elk jaar verschijnen. In de opeenvolgende Kernprognoses is geen rekening gehouden met de extra sterfgevallen door de coronapandemie vanaf 2020. De prognose voor 2023 houd dus geen rekening met de uitbraak van de corona pandmie in 2020.
Dit korte gesprek is door velen gevolgd, geretweet en geliked op ‘X’. Een check maakt duidelijk dat CBScommunicatie mij op dat moment als vrijwel enige individuele persoon zonder binding met het CBS is gaan volgen. En dat nog steeds doet.
Ik wijd er nog een tweet aan:
Nu we weten dat @statistiekcbs geen oversterfte analyse meer maakt van het jaar 2023…
… en het @Rivm er niet over gaat (de opgehoogde sterfteverwachting voor 2024 is toekomstmuziek)
Op 2 februari jl. publiceert vanLoef Research het rapport ‘Oversterfte in Nederland in Europa’ dat tegen betaling verkrijgbaar is. Het bevat – naast uitgebreide internationale statistische vergelijkingen – ook een analyse van de oversterfte in 2023 o.b.v. de openbare CBS-data:
3. CBS komt met een jaaroverzicht ‘Sterfte in 2023’
Op 9 februari jl. komt CBS met het bericht ‘Sterfte in 2023 afgenomen‘ onder de rubriek ‘Bevolking’. Opvallend. In de voorgaande jaren werd gepubliceerd onder de rubriek ‘Gezondheid en welzijn’. De eerste paragraaf:
"In 2023 overleden 169 duizend mensen. Dat zijn ongeveer 750 minder sterfgevallen dan in 2022. Vooral onder vrouwen en mensen jonger dan 65 jaar was de sterfte lager. De levensverwachting is in 2023 toegenomen. Dat meldt het CBS op basis van voorlopige jaarcijfers."
Onderaan het persbericht komt de oversterfte onder het kopje ‘CBS is overgegaan op reguliere Sterftestatistiek’ toch nog ter sprake: 12.700 overledenen, 8%. Tevens toont het CBS een nieuwe tabel (afb. onder)
Tabel:
4. Oversterftecijfers 2023 op een rij
Eerst terug in de tijd. Het CBS presenteerde op 25 januari 2023 voor het derde jaar op rij een persbericht over de oversterfte, nu ook met een staafdiagram:
Het staafdiagram van de vorge keer is door vanLoef Research geactualiseerd obv. de cijfers van 2023. Het resultaat is, met de oversterfte aantallen per jaar:
Voorafgaand aan de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november publiceerde vanLoef Research ‘Oversterftegolf Nederland zet door‘ met een viertal scenario’s van de te verwachten oversterfte in 2023. Op 18 december scherpt vanLoef Research de voorspelling aan: minimaal 12.500 doden. De oversterfte van 2023 komt overeen met het zgn. scenario C.
Gedurende vrijwel het gehele jaar ’23 is de ‘MONITOR Oversterfte 2023 (CBS)’ wekelijks geactualiseerd door vanLoef Research. Obv. de nieuwe tabel van CBS is dit het resultaat. Het exacte oversterftegetal is 12.697. NB: In dit getal zit een verwachting van een extra aantal doden dat nog niet gepubliceerd is op Statline.
NB 1 Januari 2023 telt in de CBS berekening van de sterfteverwachting niet mee. Er zitten dan nog 516 doden in de pijplijn (plusmutaties).
vanLoef Research heeft het rapport na 6 weken vrijgegeven. Het verscheen op 2 feb., prijs 10 euro.
Met uitgebreide analyses zet Gijs alle Coronafeiten nog eenmaal op een rij. Ik kijk uit naar de reacties van de vele deskundigen die ons land inmiddels rijk is. Hopelijk kunnen we nu eindelijk de rijen eens sluiten – Jaap van den Heuvel, Professor emeritus Healthcare Management
vanLoef Research toont aan dat de oversterfte in Nederland sinds de uitbraak van corona in 2020 tot de allerhoogste van heel West-Europa behoort. Download hier het rapport:
Plots vertrek zorgminister Kuipers nog altijd mysterie: ’Een lelijke vertoning’ https://t.co/xLQleIiy9m via @telegraaf Misschien is hij gewoon erg geschrokken van de kritiek…
Demissionair minister Kuipers wil de zorg moderniseren. ‘Het werk is nog niet af. Toch is in korte tijd verandering gebracht waar de zorg naar snakte’, meldt het promotiefilmpje van D66. In de clip spreekt Kuipers als een veranderingsmanager. ‘We staan stil op de snelweg en worden rechts ingehaald’. Er is durf nodig en een leider, (en) iemand met kennis van zaken ‘die het zorgveld meeneemt: we moeten echt een andere kant uit.’
Van veranderingsmanagement weet ik ook het een en ander, net als van de zorg.
Kennis heeft de demissionair minister zonder meer. Maar kijk naar de reacties van de tafelgenoten. Als blikken kunnen doden, niemand kan hem volgen. Kuipers is disconnected with his audience. Een rode kaart voor een veranderingsmanager.
Ernst Kuipers @ministerVWS trad aan met een missie: de zorg moderniseren. Het werk is nog niet af. Toch is in korte tijd verandering gebracht waar de zorg naar snakte.
“Ik heb er alle vertrouwen in dat het zorgveld dit niet meer loslaat, dit is écht een verandering van koers.” pic.twitter.com/ftjjmKMBw8
Laten we enkele kernelementen van veranderingsmanagement doornemen. Er moet overeenstemming zijn over de huidige situatie, de ‘IST’, waardoor verandering nodig is. Er is geen overeenstemming over de diagnose. Wat gaat er niet goed? Waarom is verandering nodig? Bekende mantra’s zijn “de zorg wordt onbetaalbaar” en recent -sinds corona- “er is onvoldoende personeel”. Wat Kuipers’ diagnose is, is gissen. De zorg moet ‘moderniseren’. Wat is dat? Die term suggereert meer rationalisatie, meer automatisering en digitalisering. Denkt Kuipers aan een zorgfabriek die we moeten moderniseren?
Wat is zijn inhoudelijke visie? Het is niet duidelijk. Als er geen consensus over de bestaande problemen bestaat (WAAROM?) en een duidelijke visie ontbreekt (WAARHEEN?), is elke verandering gedoemd te mislukken. Immers, de noodzakelijke voorwaarden voor een (breed) draagvlak ontbreken. En dan is er dus ook geen sprake van leiderschap.
De website 12improve noemt vijf valkuilen die gemaakt worden bij verandering. We nemen ze door.
1e – Onduidelijke communicatie. Daar hebben we het over gehad.
2e – Beginnen, maar niet klaar zijn voor verandering. Misschien zijn enkele bestuurders die rond de IZA-tafel zitten er klaar voor, maar ik heb grote twijfels bij hun achterbannen, laat staan de hele samenleving (de zorg is immers van ons allemaal).
3e – Er is geen visie voor de verandering. Dit is dus al de derde valkuil.
4e – Iedereen op dezelfde manier betrekken. Natuurlijk is dat moeilijk bij zo’n complex thema als de gezondheidszorg. Maar ook hier is geen sprake van.
5e – Onrealistische verwachtingen. Wat zijn Kuipers’verwachtingen? Het is me niet duidelijk.
Zijn politieke strategie ontbeert draagvlak vanuit de zorg, door gebrek aan visie (inhoud) en dus ook leiderschap. Over de huidige problemen (IST) bestaat geen consensus.
Ergo: Het ontbreekt aan de kernvoorwaarden van succesvolle verandering.
Minister Kuipers: stijging basispremie niet te voorkomen https://t.co/2UZ1zQVhNX via @NOS Spraakverwarring alom. 'De premiehoogte kan per zorgverlener verschillen', aldus @ministerVWS (cit.) NB 1e zorgverzekeraars zijn geen zorgverlener; 2e marktwerking dicteert prijsverschillen
Reacties van anderen op videoclip ‘Een nieuwe koers in de zorg’
NB Ik ken geen enkele positieve reactie (maar heb niet alles gecheckt). Meeste weergaven eerst (momentopname).
Geen flauw idee waar dit over gaat en ik heb ook niks zien veranderen. Dat is niet gemeen bedoeld, maar alle pogingen tot verandering komen uit het veld zelf: minder bureaucratie, minder management, meer vertrouwen. Die koers is nodig, maar niet door politiek geinitieerd. – 48.4K weergaven
Ik werk in de ggz en in de jeugdhulp zowel lokaal als landelijk en heb werkelijk geen idee waar de minister aan refereert. Maar de tafelgasten ook niet zo te zien. Dubbel naar. – 11.6K weergaven
Kennelijk heet afbraak bij D66 modernisering. Wachtlijsten stijgen, medicijn tekorten stijgen, huisarts tekorten stijgen, zorgverzekeraars houden zich niet aan hun zorgplicht. – 7.6K weergaven
Er bestaan dus toch parallelle universa… intrigerend. In mijn sector, de GGZ, nam ik een inverse koers waar – 6.6K weergaven
Dat je als D66, een partij vol toch zogenaamd “hoog”opgeleide mensen, zulke overduidelijke onzin gaat zitten posten. De mensen aan tafel knikken braaf, want hebben geen idee van hoe kapot ook deze partij de zorg heeft helpen maken.
Voor zover ik weet is hij in zijn top down “big is beautiful” beleid inmiddels de steun van het grootste deel van de zorg kwijtgeraakt. Dus misschien moet hij zelf eens met zorgverleners praten (en vooral ook luisteren) om te weten waar ze naar “snakken”?
Als huisarts snap ik totaal niet waar de kale Machiavelli het over heeft; huisartsen kregen EINDELIJK iets waar de hele zorgmaffia ze van wilde afhouden namelijk Meer Tijd Voor de Patiënt. Dat was er al maar dat werd door praktijkhouders zelf betaald om überhaupt te overleven
Zo’n bizarre video. Niemand herkent wat hij zegt. Ja, het is een pittige opdracht om de zorg te herstellen. Maar het begint bij erkenning. Erkennen dat het mis is, in de GGZ, in de eerstelijn etc. Dan past reflectie, bescheidenheid. En dus niet een schaamteloze zelfpromotie.
Doe maar niet
De zorg staat op instorten (ggz, jeugdzorg, ouderenzorg) en dan pretenderen dat de zorg is gemoderniseerd; gebrek aan realiteitszin.
Enfin. D66 vraagt erom. Hier was de d66 minister mee aan de slag. Leuk voor de gender mensen. De rest van de zorg is om te janken zo slecht geworden.
De anderen aan de tafel lachen hem uit, maar hij heeft het niet door
WAT??? Veranderingen??? WELKE?? DE ZORG VERZUIPT , er is NIETS veranderd!!! Wat een gutspah. Je moet maar durven. Sorry D66, maar hier slaan jullie de plank volledig mis.
“Vanuit de zorg”….Tsja de (handvol) neuro chirurgen snappen het….maar die duizenden “gewone” (onmisbare) zorg medewerkers (en afhankelijken) vervloeken het… #WieIsHierVanHetPadjeAf….
Had hem hoog zitten, maar vind dit ernstig! Huidige status in ons land is zorgelijk, al is de kennis en apparatuur aanwezig. Mis de service naar de burger.
Wat wordt er dan precies gemoderniseerd? Geen idee waar dit over gaat. Voor mijn gevoel glijdt dit land alleen maar af naar bananenrepubliek niveau.
Nu nog langere wachtlijsten, nóg grotere problemen in de eerstelijn, geen huisartsen, tandartsen, apothekers die nog een eigen praktijk willen houden. Allemaal omgevallen door die verzengende bureaucratie van verzekeraars waar als die D66 marktadepten zo in geloven. En ondertussen is in de wijkzorg, ouderenzorg, jeugdggz, fysiotherapie enz. schraalhans keukenmeester. Te weinig zorg inkopen is de standaard… Deze minister heeft niets positiefs teweeggebracht.
Dit is echt zo beledigend naar alle mensen die in de zorg werken. Wat is er veranderd? Welke verandering, waar wij zo naar snakten, is ingezet? Het enige waar wij naar snakken is adem, om weer opnieuw aan de slag te gaan in deze zo ondergewaardeerde sector.
Lees de commentaren… gênant..
Langere wachtlijsten, de GGZ is verzopen, zorgpremie blijft stijgen, huisartsenzorg in de fik en dan heb je CoMed nog, achterstanden die niet weg te werken zijn…de zorg is een teringzooi en hier kom je mee?
Mijn hele gezin werkt in de Zorg en ongeveer elke Zorgprofessional die zij kennen vind hem de slechtste in decennia.
update 14 augustus – Analyse berichtgeving CBS over de sterfte in maart 2023
Afbeelding ‘CBS data op 7/4 en 11/8 en CBS berichtgeving op 7/4’
Op 7/4/’23 meldt CBS 1,3 duizend meer overledenen dan verwacht en ongeveer 18.000 doden (exacte cijfers: 1.322 respectievelijk 17.866). Correct.
‘Er was net geen oversterfte’. Dit was op dat moment al discutabel, de oversterfte was toen 7,99%, afgerond 8%. Het CBS wist en weet dat de uiteindelijke sterftecijfers hoger zullen zijn.
‘Binnen het interval van gewoonlijke fluctuaties’: Onjuist; in week 10 11,22% oversterfte ligt er ver buiten en de weken 11 en 12 met 9,78% en 9,22% liggen er ook buiten.
‘In maart was de wekelijkse sterfte ruim 250 hoger dan verwacht’: Twijfelachtig: 1.322/5 = 264 hoger per week.
De laatste cijfers (CBS statline) van de weken 9 t/m 13 geven een totaal van 1.375 doden-surplus, dat is 8,31% oversterfte. Met drie weken oversterfte boven de 10%. Het CBS zegt hier niets over.
NB CBS lijkt als oversterfte een grens van 8% te hanteren. Zo’n statistische grens is onbruikbaar bij metingen die een langere periode beslaan. Ik ben geen statisticus, maar dat is duidelijk. De oversterfte bedraagt thans ca. 5,6% op jaarbasis.
Samenvatting
Het CBS rapporteerde hoogfrequent over de oversterfte (4e kwartaal ’21) en de ondersterfte erna (1e kwartaal ’22). Maar ze bleef in gebreke nadien. Ze onderschatte en veronachtzaamde de (vrijwel permanente) oversterfte va. 2e kwartaal ’22 tot op de dag van vandaag.
Dit kan niet anders worden uitgelegd als:
* Er is een crisis in de zorg, de aanhoudende oversterfte is het ultieme bewijs.
* Nederland wordt niet eerlijk geinformeerd over de oversterfte door het CBS. Het CBS bagatelliseert de oversterfte.
* CBS blijkt dus een politiek instrument te zijn voor het kabinet.
* De onderliggende data van het CBS staan niet ter discussie.
Oversterfte Tijdlijn vanaf het 4e kwartaal 2021 en CBS rapportages (CBS vertelt de media en ons immers ‘hoe het precies zit’).
2021
In het 4e kwartaal 2021 heeft Nederland een grote sterftegolf, het is de grootste sterftegolf van 14 West-Europese landen.
CBS rapporteert maandelijks en daarna wekelijks over de oversterfte. Hiermee zet het CBS een duidelijke maatstaf voor zichzelf: hoogfrequente en objectieve berichtgeving over de oversterfte aan het grote publiek.
De publicaties over ‘sterfte’zijn verticaal afgezet tegen de tijdlijn van de pandemie. Dit is het 4e kwartaal 2021 NL op ourworldindata. Er is een oversterftepiek van ca. 46% in de week van 5 dec. (CBS: 44,5% nl. 4395/3042). De cijfers verschillen dus iets met het CBS, maar het patroon is hetzelfde.
2022
In het 1e kwartaal 2022 is de oversterfte omgeslagen in ondersterfte. Weken 1 t/m 13: -38 doden = gemiddeld normale sterfte/kwartaal. NB weken 12 en 13 oversterfte 13%
CBS rapporteert wekelijks over de ondersterfte (en een bericht over het jaar 2021), maar niet over de oversterfte eind vh kwartaal
Op 1 april 2022 meldt het CBS: ‘Sterfte in maart toegenomen, geen oversterfte’ (screenprint rechts in grafiek)
In het 2e kwartaal 2022 is er oversterfte. Weken 14 t/m 26: oversterfte 3.700 doden = 10%.
CBS rapporteert eerst niet, dan wel en onderschat de oversterfte in haar berichtgeving.
Dhr. van Loef spreekt het CBS hierop aan (blog ‘CBS corrigeert berichtgeving oversterfte’), zie screenprints in afb. 2e kwartaal.
In het hele 3e kwartaal 2022 is er oversterfte. Weken 27 t/m 39: oversterfte 3.800 doden = 10%.
CBS rapporteert maandelijks over de oversterfte.
In het hele 4e kwartaal 2022 is er oversterfte. Weken 40 t/m 52: oversterfte 6.500 doden = 17%. Oversterftepiek in december: 3.500 doden (23%).
CBS rapporteert tot en met november oversterfte, daarna niet meer. CBS zwijgt over december.
2023
In het 1e kwartaal 2023 is alleen in de maand februari sprake van normale sterfte, maar geen ondersterfte. Er is oversterfte in januari en maart. Weken 1 t/m 13: oversterfte 2.950 doden = 6,7%.
Begin maart komen de laatste corona-adviezen te vervallen (kabinetsbesluit).
CBS rapporteert over het jaar 2022. CBS rapporteert over de 3 maanden 2023 en onderschat de oversterfte in maart. CBS verlaagt de frequentie van rapporteren over de sterfte.
Dhr. van Loef spreekt het CBS hierop aan (blog ‘CBS stelt mate van oversterfte te positief voor’),zie screenprint in afb. 1e kwartaal.
In het hele 2e kwartaal 2023 is er een lichte mate van oversterfte. Weken 14 t/m 26: oversterfte 1.860 doden (minimaal, plusmutaties komen nog) = 5%.
CBS rapporteert alleen oversterfte in juni, niets over maart. Geen informatie over het oversterftepercentage van 6% op jaarbasis.
Dhr. van Loef spreekt het CBS hierop aan.
Blogs (tevens internationale vergelijking oversterfte)
Formeel spreekt dhr. van Gaalen die (ook) werkzaam is bij het CBS op persoonlijke titel.
In 2022 was in de meeste weken sprake van 'significante oversterfte'. Uitgaande van een ondergrens van 8% gaat hem op 34 weken, dat is 2 op de 3 (65% van alle weken)!!! pic.twitter.com/Ab2nz0Gjhv
Er is geen enkele reden denkbaar, anders dan een politieke reden, waarom de aandacht – d.w.z. het communicatiebeleid – van het CBS voor de oversterfte verslapte.
Dag onderzoeksjournalisten, op mijn website kunt u alles uitpluizen (de feiten): * CBS is een politiek instrument bij de zorgcrisis * de onderliggende data van CBS staan niet ter discussie * Nederland wordt voorgelogen over de ernst van de zorgcrisis: de enorme oversterfte.
Deze ontbrekende informatie reken ik het @statistiekcbs zwaar aan: Het zoveelste bewijs van eenzijdige, gekleurde positieve berichtgeving over de oversterfte door CBS. De harde realiteit is dat 🇳🇱, op 🇬🇧na, de hoogste oversterfte van Noord-Europa heeft. >https://t.co/SWoph0TZKk
2.740 views website – meest gelezen in 2023 (gepubliceerd op 22/5/’23, updates bovenaan, scroll naar beneden voor de publicatie)
Likes van o.a.: Richard Janssen, emeritus hoogleraar in Governance&Management HCO’s Erasmus universiteit ESHPM; Diana Delnoij, hoogleraar sturing op kwaliteit en doelmatigheid van zorg, tevens scientific officer Zorginstituut Nederland; 5 huisartsen; Hedwig Vos, hoogleraar huisartsenzorg; verschillende medisch specialisten; verschillende verpleegkundigen; meerdere medisch data analisten; en anderen, waaronder veel patienten (met longcovid).
16 januari 2024 – update cijfers Eurostat t/m november 2023. Het verschil tussen Nederland en de EU is nog groter geworden. Gerekend vanaf jan. ’22, de tweede helft van de ;pandemische periode, is het maandelijkse oversterfte percentage van Nederland 4,6% hoger dan het EU percentage.
Alle maandpercentages opgeteld: Nederland scoort 277,4% oversterfte (over 23 maanden), EU scoort 171,4% oversterfte. Het verschil is 106%/23 maanden=4,6%/maand.
Eerdere updates na publicatiedatum
15 december 2023 – update cijfers Eurostat. Het verschil tussen Nederland en de EU neemt verder toe. Tot en met oktober is het verschil in oversterfte in de 2e helft van de pandemische periode (vanaf jan 2022 – heden) 4,33% per maand (95,3%/22 maanden). De divergerende lijnen geven in één oogopslag weer hoe dramatisch de oversterfte in ons land zich blijft ontwikkelen in vergelijking met de EU.
update 16 november 2023 – Eurostat. Het verschil in oversterfte neemt nog verder toe ten nadele van Nederland. In september was de oversterfte in NL 12,7%, in de EU ‘slechts’ 3,2%. Het absolute verschil in het 2e tijdvak vanaf jan. 2022 t/m heden is 85% ten nadele van Nederland. Dit is, omgerekend, 4% meer oversterfte in NL dan in de EU in elke maand vanaf januari 2022.
In geel de nieuwe cijfers vanaf jan. 2022 t/m sept. 2023 van de EU en NL.
Niemand uit de media, uit de overheid, uit de wetenschap die hier gewoon openlijk aandacht voor vraagt.
Steunbetuigingen voor deze waarheidsvinding komen uit een kleine twitterbubbel.
Ik ga geen ingezonden stukken schrijven. 'k Ben klaar met de huichelachtigheid. https://t.co/u4ZF5JvSdp
17 oktober 2023 – update Eurostat. Het verschil in oversterfte neemt verder toe ten nadele van Nederland. In augustus was de oversterfte in NL 9.4%, in de EU ‘slechts’ 3,1%.
Eurostat cijfers t/m augustus
21 september – updates Excess Mortality Ranking E14 en Eurostat. De grafieken spreken voor zich. De analyse wordt telkenmale bevestigd door de nieuwste cijfers. Dit is geen seeking evidence.
17 augustus 2023 – update cijfers tot en met de maand juni 2023 Eurostat.
Dramatische verslechtering van het oversterftebeeld van Nederland in vergelijking met het gemiddelde van alle EU-landen. Alhoewel de absolute cijfers van andere bronnen lager zijn – hetgeen voor alle landen geldt – illustreert dit nogmaals de uitzonderlijk hoge en aanhoudende oversterfte in Nederland.
2 augustus 2023 – De grafiek oversterfte NL vanaf januari 2022 tot meest recente cijferdatum 9/7/’23 geeft een eerste indicatie (ourworldindata) . Na bijna anderhalf jaar zouden we voor het eerst een zekere mate van ondersterfte zien in de orde van -5%. Het laatste cijfer van 9/7 dat de grootste ondersterfte laat zien sinds begin 2022, is hoogst onzeker.
Vergelijking van de grafieken van ourworldindata en eurostat. Tussen de zwarte blokken zijn identieke perioden. Duidelijk te zien is dat de cijfers van eurostat hoger liggen.
15 juli 2023 – update cijfers van de maand mei 2023 Eurostat.
De oversterfte was in de maand mei in NL 7,5%, in de EU 2,9%. Het absolute verschil in oversterfte tussen NL en de EU neemt toe. De gemiddelde oversterfte in 2023 in NL is 9,5% (47,6 : 5), in de EU 1,9% (9,6 : 5). Het verschil is een factor 5.
16 juni 2023 – update cijfers van de maand april 2023 Eurostat.
Het verschil tussen NL en de EU over het tijdvak 2022 t/m heden wordt groter: de relatieve oversterfte in NL stijgt t.o.v. de EU. (het verschil was 45,2%, het is nu 50,6% nadelig voor NL). De gemiddelde oversterfte NL is volgens Eurostat dit jaar 7 x hoger dan in de EU (39,6 : 5,5).
1 juni – wijziging in tekst: ‘EU14 ipv. EU15‘ (EU15 is incl. Ierland)
31 mei 2023 – Waar blijven de reacties? Op LinkedIn bij vier academische ziekenhuizen 167 views (het Diakonessenhuis: 57). Openlijk ‘Likes’ van zes huisartsen, een hoogleraar huisartsenzorg, verschillende medisch specialisten, medisch data analisten en anderen. Hoe is het mogelijk dat zo’n groep gekwalificeerde personen zich uitspreekt, dat er zoveel aandacht voor de oversterfte is binnen de organisaties van de topmedische zorg, maar dat de media blijven zwijgen?
26 mei – update grafieken
Ongekende oversterfte NL onomstotelijk bewezen
22 mei 2023 – Nederland wacht op de nieuwe cijfers van het aantal overledenen tot en meet week 18 van statline (CBS), een eerste prognose. Pas na circa een half jaar worden sterftecijfers definitief, zolang er nog (plus)mutaties zijn worden de cijfers met een asterisk* geduid. Maar wat de nieuwe cijfers ook zijn, de feiten liegen er al lang niet meer om.
De laatste ondersterfte van enige betekenis was in week 9 van 2022, langer dan een jaar geleden. Pas nu, 60 weken verder, rapporteert CBS voor het eerst een week met een ondersterfte (‘mindersterfte’) van nog geen -5%, nl. week 17 van 2023. Volgens de definitie van het CBS is dat nog geen ondersterfte.
Ruim 1 jaar geen ondersterfte, louter meersterfte/oversterfte… Deze vaststelling krijgt pas werkelijk betekenis als we internationaal vergelijken. Immers, alle landen zijn getroffen door de pandemie en alle landen hebben meervoudige vaccinaties gedaan.
Wie zich verdiept in de verschillende beschikbare bronnen van de oversterfte van landen, gevolg van de corona pandemie, kan maar een conclusie trekken: de oversterfte in Nederland is ongekend hoog in vergelijking met andere landen, de landen om ons heen en iets ruimer genomen, de landen die voorheen West-Europa vormden (EU14).
Dit is, samengevat, het beeld. Vergeleken met de buurlanden heeft alleen het Verenigd Koninkrijk (inmiddels geen EU-lid meer) een hogere cumulatieve oversterfte. In vergelijking met West Europa, dus inclusief de Scandinavische landen, de Alpenlanden en Zuid-Europa, hebben naast het VK alleen Italie, Spanje en Oostenrijk een grotere cumulatieve oversterfte. Dit jaar, 2023, is de oversterfte in Nederland nog steeds veel groter dan in onze buurlanden, uitgezonderd het VK.
12 Landen van de Europese Unie hebben een lager percentage oversterfte (% annual deaths) dan Nederland en dan tellen Noorwegen en Zwitserland nog niet mee.
De EU gemiddeld (28 landen) en Nederland zijn onderling met wisselende pieken en dalen in balans tot het 2e kwartaal van 2022. Daarna presteert Nederland aanzienlijk slechter dan de EU. Zie de cijfers:
Alle percentages over/ondersterfte zijn opgeteld en weergegeven in 2 tijdvakken 2020+2021 en 2022+2023/heden. Vanaf 2022 heeft Nederland opgeteld 45,2% meer oversterfte (het verschil tussen 179,5 en 134,3). Omgerekend is dit +3% oversterfte meer per maand.
Meest gelezen onderzoeksartikel in 2023: 'Ongekende oversterfte NL onomstotelijk bewezen'
Hoe is het mogelijk dat zo’n groep gekwalificeerde personen zich uitspreekt, maar dat de media blijven zwijgen? Waar blijven de reacties vanuit de kenniscentra? >https://t.co/2C20OA1B9opic.twitter.com/0D31X9yLdE
Het is bevreemdend dat de media de analyses van de oversterfte NL in internationaal opzicht niet brengen. Onderzoeken vanuit @ZonMw gaan naar alle waarschijnlijkheid geen antwoorden geven. Want NL is medisch gezien geen corona-eiland. https://t.co/wOKpWztdFV
'Nederland wacht op nieuwe cijfers van het aantal overledenen t/m week 18 van statline (…) Wie zich verdiept in de oversterfte van landen kan maar één conclusie trekken…' Lees verder >https://t.co/2C20OA1B9o#oversterftepic.twitter.com/HrIgYE5eTd
Ik vind het ongehoord. We moeten ons kapot schamen! Hoogste oversterfte% na 🇬🇧 in 2023 (!) @gijsvanloef obv. data @OurWorldInData; Hogere oversterfte dan EU gemiddeld (!) sinds 2020 @Eurostat; Op 4 na hoogste oversterfte% annual deaths EU14 🇮🇹🇪🇸🇬🇧🇦🇹sinds 2020 @github@ZonMW?! pic.twitter.com/B6JxJXVaZS
Mijn belangrijkste reacties op commentaren op LinkedIn
answering Chi Lueng Chiu – ‘Thanks, Chi. The quality of care is, obviously, the HUGE UNKNOWN. I would say the quality of care in the Netherlands in terms of knowledge and skills of healthcare professionals and suppliers is excellent. But the quality of care in terms of capacity (i.e. hospital beds, IC-units, nursing homes etc.) is not, it’s not sufficient, due to fixed macro budgets (that’s necessary!) in a market healthcare system which is driving up costs of all kinds of supplies and resources, rather than creating benefits, because of a lot of reasons, with common ground ‘healthcare is profitable’. Also, the very idea of competition in healthcare is detrimental to smooth operations. Furthermore, still talking about the quality of PUBLIC HEALTHCARE, a strong prevention policy is lacking and public education is confusing and inconsistent.‘
beantwoording Michiel Gielen – ‘Onnauwkeurig antwoord. De hamvraag is wat Nederland anders maakt dan de landen om ons heen. Corona, hittegolf en griep spelen elders ook. Je komt inderdaad uit bij ‘uitgestelde zorg’ en dan moet je inzoomen op de manier waarop wij ons zorgstelsel anders hebben georganiseerd dan de landen om ons heen. En dan stuit je op ‘marktwerking’, zich manifesterend op verschillende manieren: gebrekkige samenwerking, uitholling van de publieke gezondheidszorg, cherry picking alom, inkoop van minimumcapaciteiten door zorgverzekeraars (overcapaciteit is louter een kostenpost indien de publieke/collectieve waarde van zorgvoorzieningen ontkent wordt) en bureaucratisering met vele ongewenste gevolgen zoals verhindering van gestroomlijnde zorgverlening…’
Mijn Hypothese ‘De oversterfte is de belangrijkste indicator van de kwaliteit van een zorgstelsel bij een pandemie’
NB Vanwege de toegankelijkheid en leesbaarheid heb ik de indeling van deze blog aangepast. Achtereenvolgens ziet u : inhoudelijke tekst van de blog – lijst van blogs – lijst van tweets.
6 Maart jl. twitterde ik opnieuw over de presentatie van de oversterfte cijfers van en door het CBS. Op 3 februari 2023 kwam het CBS namelijk met het persbericht “Eind januari geen oversterfte meer”. Zie de afbeelding van het persbericht met rechts mijn commentaar.
Mijn kritiek is twee-ledig:
het CBS vervormt de maand januari tot een periode van 4 weken = 28 dagen, de weken 1 beginnend op 2 januari t/m 4 eindigend op 29 januari. Alhoewel het CBS dit uitlegt in de 2e alinea van de tekst ontstaat hierdoor het beeld dat het over de (gehele) maand januari gaat. In de 1e tekstalinea wordt het ‘frame’ gezet dat het over de hele maand januari gaat. Het weglaten van drie dagen heeft grote gevolgen voor de cijfers;
Het CBS weet dat er zgn. ‘plusmutaties’ komen, omdat er vertraging optreedt in de aanlevering (input) van geregistreerde overlijdens. Niet alle sterfgevallen zijn na een week bekend en dat is verklaarbaar. Het werkelijk aantal overlijdens in een week valt daardoor altijd hoger uit dan de eerste ‘batch’ op basis waarvan het CBS het persbericht, zoals hier: “Eind januari geen oversterfte meer”, naar buiten brengt. Men kan die plusmutaties natuurlijk berekenen!
Toelichting afb.: De door mij gepresenteerde cijfers zijn o.b.v. statline 3 maart 2023. Zie verder ‘Sterfte in 2023 (CBS)’.
CBS sterftecijfers januari met de kennis van toen (3 februari 2023)
Op de dag van het persbericht (3 februari), waren dit de cijfers (bron: CBS):
Kijkt en rekent u mee?
Er zijn 15.380 sterfgevallen t/m 29 januari. Dus niet: “bijna 15.000”. De oversterfte is op dat moment 1.306 doden: Niet: “ruim 1.250”. Dit is een oversterfte van 9,3%. Ok, afrondingsverschil? En het gaat dus om 315 doden per week (29 dagen = 4,143 weken). 1306: 4,143= 315.
Plusmutaties
De ‘plusmutaties’ kan men ongetwijfeld nauwkeurig berekenen. Bijvoorbeeld: in week 3 zijn er sindsdien 35 doden bijgekomen. Het weekpercentage komt daarmee op 7,3% oversterfte, dat valt toch niet te rijmen met “in de laatste twee weken was er geen oversterfte meer”. Het totaal aantal sterfgevallen bedroeg in de hele januari inmiddels 16.520. De oversterfte 1.452 doden.
We weten nagenoeg zeker dat de uiteindelijke cijfers nog hoger gaan uitvallen.
Blogs ‘CBS en de oversterfte’ (van nieuw naar oud) vanaf medio 2022
Deze ontbrekende informatie reken ik het @statistiekcbs zwaar aan: Het zoveelste bewijs van eenzijdige, gekleurde positieve berichtgeving over de oversterfte door CBS. De harde realiteit is dat 🇳🇱, op 🇬🇧na, de hoogste oversterfte van Noord-Europa heeft. >https://t.co/SWoph0TZKk
NB1 Morgen komt @statistiekcbs – eindelijk – met het eerste persbericht over de #oversterfte 🇳🇱(thans: 6%, 4.750 teveel doden in 2023; afb. rechts), sinds 7 april jl. (afb. links).
Geen discussie over de definitie van 'oversterfte', Ruben. Ik hanteer een andere zoals je weet. Opvallend is natuurlijk dat er geen serieuze ondersterfte is geweest in die 6 weken, zoals bij veel landen om ons heen wel het geval is. Op jaarbasis nu meer dan 2.000 doden extra. pic.twitter.com/9WCSSCNvPa
Zie 1e zin , 2e alinea: "De sterftecijfers van januari gaan over vier weken, week 1 tot en met week 4 (2 tot en met 29 januari 2023)." Zie ook 1e grafiek en tabel op: https://t.co/zUnM8zdXqX Sterfte na wk 2 binnen 95%-interval.
— Statistiekcbs communicatie (@Cbscommunicatie) March 6, 2023
Met de kennis van toen: Er zijn 15.380 sterfgevallen t/m 29 januari. Dus niet “bijna 15.000”. De #oversterfte is op dat moment 1.306 doden. Dus niet “ruim 1.250”. Dit is een oversterfte van 9,3%, geen 9%. Ok, afrondingsverschil? En het gaat dus om 315 doden per week. https://t.co/vTkOucuoNb
Met jullie kennis van TOEN @statistiekcbs: Er waren 15.380 sterfgevallen t/m 29/1, niet “bijna 15.000”. De #oversterfte was toen +1.306 doden, niet “ruim 1.250”. Dit was een oversterfte van 9,3%, geen 9%. Afrondingsverschil? Oh ja: Dus +315 doden per week. Afb: kennis van NU pic.twitter.com/6KnUWFerVe
Ter opfrissing van ons geheugen. @statistiekcbs reageerde uitsluitend op de kritiek betreffende de maand januari (4 weken bij het CBS, 31 dagen volgens mij).
Men ging in het geheel niet in op de kritiek mbt. de 'plusmutaties' (dit woord heb ik zelf ooit bedacht). pic.twitter.com/MCyNsZbFmg
Oorspronkelijke uitzending – gemiddeld aantal kijkers (kijkdichtheid): 434.000 ; Totaal aantal kijkers: 757.000 (Kijkonderzoek.nl)
Meest bekeken Zembla uitzending on line sinds 2018
20 Jaar huisartsenzorg: Van de aanloop naar de marktwerking in de zorg en de Zorgverzekeringswet (2006) tot en met het massaprotest op het Malieveld in de zomer van 2022 en het Integraal Zorg Akkoord van nu. Met indringende (beeld)ervaringen van acht, onderling zeer verschillende huisartsen. Met citaten van voormalige bewindslieden en een reactie van de huidige minister Ernst Kuipers. Een historisch overzicht vanuit het perspectief van de poortwachters van de (medische) gezondheidszorg.
Gijs van Loef doet al jaren onderzoek naar de gevolgen van de marktwerking in de zorg die in 2006 is ingevoerd. Volgens Van Loef explodeerden de kosten in de eerste 6 jaar van het nieuwe stelsel: (2/7) pic.twitter.com/gbPrnQNzHS
In 2013 komt Rutte II met een nieuwe bezuinigingsmaatregel. Alle bejaardenhuizen gaan dicht en de huisarts krijgt er nog meer taken bij. (4/7) pic.twitter.com/3pHRa4b1pw
Volgens huisartsen hebben zorgverzekeraars veel te veel macht. Huisarts Bart Bruijn moest in opdracht van zorgverzekeraar CZ diabetespatiënten op een ander merk insuline overzetten: (6/7) pic.twitter.com/4Hk1SH4VjN
Gevolg van alles is dat steeds meer #huisartsen stoppen. Meer dan 230 huisartsen onder de 50 jaar zijn de afgelopen 3 jaar gestopt. Een van hen is Robbert Collignon. (7/7) Bedankt voor je aandacht. Kijk de hele uitzending: https://t.co/xQG8XA0JNTpic.twitter.com/j6DTBuH04a
Voor het nieuwe zorgstelsel van start ging stegen de kosten echter veel en veel harder. Stijging zorgkosten periode 2000-2005 46,6% en stijging zorgkosten periode 2005-2010 ‘slechts’ 29,8%. Foute voorstelling van zaken dus dat dit niet is genoemd.
EenVandaag 24/3/2023 – Nabil (43) stopte net als veel andere jonge huisartsen met zijn vak: ‘Je wordt in een onmogelijke positie geplaatst’: https://eenvandaag.avrotros.nl/embed/540881/
26 januari 2024 – Jaarprognose opgehoogd naar 169.364 (van Loef Research; CBS Statline:169.363). Oversterfte op jaarbasis stijgt naar 7,78%. Iets onder scenario C. Het zwarte kader in de tabel is de periode van de scenario’s. Zie hieronder.
Eerdere updates – de tabel stond altijd op twitter
12 januari 2024 – Eerste jaarprognose Statline t/m week 52. Sterke daling (over)sterfte in laatste week van het jaar. Oversterfte op jaarbasis 12.141 doden, dit komt overeen met 7,73%. De oversterfte komt iets lager uit dan scenario C. De verwachting is dat het sterftecijfer in de komende weken nog iets zal oplopen. Op dit moment is niet bekend wanneer het CBS jaarcijfers presenteert.
5 januari 2024 – Nieuwe cijfers Statline met de verwachting t/m week 51. In de tabel is meegenomen de verwachting van week 52 van het Rivm. De oversterftegolf van het eind van 2023 kent op dit moment twee pieken, de eerste piek half november, de tweede piek rond de kerstdagen. Obv. de huidige verwachtingen (CBS, Rivm) is de oversterfte op jaarbasis 12.209 doden, dat is 7,77%.
Vandaag komt @RIVM met een nieuwe prognose van de (over)sterfte in 2023 – het is voor het eerst een volledige jaarprognose, dus t/m week 52. Het @statistiekcbs houdt zich nog afzijdig. Op 'X' doen reeds analyses de ronde uit 'de bekende hoek'. Er wordt gesproken van 'de doofpot'.
29 december 2023 – Cijfers Statline d.d. 27/12; cijfers RIVM d.d. 28/12. Er zijn (toch) verschillen tussen de historische weekcijfers van beide instituten. RIVM zegt de cijfers van het CBS te gebruiken. Weergegeven is de oversterfte t/m week 49 van het CBS (boven) en het RIVM (onder) en de jaaruitkomsten. Tevens is weergegeven de prognose van het RIVM t/m week 51 (onderste tabel) en de grafiek van het RIVM.
22 december 2023 – Geen nieuwe cijfers Statline. ‘Statline wordt 27 dec.’ (antwoord via twitter)
De oversterftegolf gaat door. 1e Prognose week 49 ruim 16% oversterfte, sterke ophoging week 48 met 1,4% (‘plusmutaties’). Op jaarbasis stijgt het aantal doden naar 10.942, dat is 7,42%. De oversterftelijn volgt de lijn van scenario C die uitkomt boven 12.500 doden in 2023.
15 december 2023 – De oversterftegolf zet door. Het jaartotaal bedraagt nu 10.334 doden, dat is ruim 7,1%. Scenario C.
8 december 2023 – Is de eerste eindejaarspiek voorbij? Prognose week 47 is 233 extra doden (ca. 7,7%). Op jaarbasis nu 9.854 oversterfte, dat is 6,98%. Dit percentage ligt iets onder scenario C, wat betekent dat alleen bij een minimale oversterfte (‘meersterfte’) in de resterende vijf weken scenario B (oversterfte in 2023 =10.295 doden) nog haalbaar is.
1 december 2023 – Oversterftegolf rolt door, eerste prognose week 46 ruim 13%. In totaal 9.580 doden, dat is 6,93%. Scenario C.
24 november 2023 – De oversterfte volgt vrijwel exact de lijn van scenario C. De golft stijgt door naar 17,4% in de laatste week, er zijn nu al meer dan 9.100 extra doden.
17 november 2023 – Een nieuwe oversterftegolf zet door, prognose ruim 16% in de laatste 2 weken. Het jaartotaal stijgt naar 8.575 doden: 6,48%!
10 november 2023 – Dramatische stijging oversterfte kondigt zich aan… 1e prognose week 43: 15,5% oversterfte. Het jaartotaal stijgt naar 8.045 doden: 6,22%! Het wordt tijd voor enkele scenario’s (wordt vervolgd).
8 november 2023 – Voorspelling: de oversterfte in 2023 zal ca. 9.400 doden zijn. Dat is 6%. Ik acht de kans groter dat het nog meer zal zijn, dan dat het minder zal zijn.
update 3 november 2023 – De oversterfte neemt verder toe. Het totaal aantal mensen dat te vroeg is overleden is volgens de nieuwste cijfers nu 7.549, dat is 5,97%.
update 27 oktober 2023 – De hogere oversterfte houdt aan. Het totaal aantal mensen dat te vroeg is overleden is nu 7.290, dat is 5,9%.
update 20 oktober 2023 – De oversterfte ligt de laatste drie weken ruim boven de 200. Het totaal aantal mensen dat te vroeg is overleden is nu 7.069, dat is 5,86%. Detail: de enige week met een niet significante ondersterfte van >-1% (week 17) kleurt nu ook lichter.
update 13 oktober 2023 – Scherpe toename van de oversterfte. Op jaarbasis nu ca. 6.800 doden, dat is 5,77% (!). De laatste ‘ondersterfte’ van >-1% was in week 17 (niet significant).
update 6 oktober 2023 – Sinds augustus overlijden er wekelijks 145 mensen meer dan de prognose. De oversterfte heeft een permanent karakter. Hoe is het mogelijk?! Er zijn inmiddels dit jaar al 6.509 meer mensen overleden dan verwacht. Het percentage loopt op naar 5,66%.
update 29 september 2023 – De oversterfte heeft een permanent karakter. Hoe is het mogelijk?! Er zijn dit jaar 6.281 meer mensen overleden dan verwacht, dat is 5,6%.
update 22 september 2023 – De oversterfte neemt weer toe. Er zijn nu dit jaar 6.1277 meer mensen overleden dan verwacht, dat is 5,6%.
update 15 september 2023 – De lichte oversterfte houdt aan. Totaal: 5.890 doden meer dan verwacht.
1 september – Onder WLZ-zorggebruikers is de oversterfte verhoudingsgewijs aanzienlijk groter. Tot en met week 30 zijn er 2.966 mensen meer gestorven dan verwacht, dit komt overeen met een oversterfte van 8,57%. In dezelfde periode was de totale oversterfte 5.246 (5,67%). Het aandeel van de oversterfte onder WLZ-zorggebruikers op de totale oversterfte is dus 2966/5246 = 56,5%. Er zijn in totaal ongeveer 340.000 mensen met een WLZ-indicatie (bron: google).
update 8 september 2023 – De oversterfte stijgt opnieuw met ruim 200 doden en komt uit op 5.755. Ook het percentage stijgt iets (5,53%).
update 1 september 2023 – Incl. oversterfte onder WLZ-zorggebruikers. Door plusmutaties stijgt de totale oversterfte onder de nederlandse bevolking met bijna 200 en komt nu uit op 5.544 doden (5,47%).
3e update 25 aug. – Tabel t/m week 32. Het aantal oversterfte-doden stijgt met bijna 100, het percentage daalt weer.
Geeft het CBS geen verwachting van de sterfte meer af? De laatste verwachting betreft week 30. Ik kan geen tabel vinden… Plusmutaties leiden tot hogere oversterfte-totalen, respectievelijk 5.262 doden, dat is 5,65%. De laagste (=grootste) ondersterfte is dit jaar -1,02% (week 17)!
update 21 augustus – Aantal weergaven CBS statline OVERSTERFTE 2023(‘OversterfteNL’) op twitter.
update 18 augustus – Voortaan geen eerste schatting meer van de laatste week (nu: week 31), want dit cijfer is erg onbetrouwbaar. Nu louter plusmutaties. De oversterfte neemt toe, absoluut (5.236 doden) en procentueel (5,63%). Uitgesplitste cijfers (WLZ-zorggebruikers; leeftijdsgroepen) lopen achter bij het CBS (tot week 26).
update 11 augustus – Het patroon van lichte oversterfte keert terug. 170 Extra doden tov. vorige week, 5186 sterfgevallen in totaal, op jaarbasis 5,57%.
update 4 augustus – Het CBS verwacht opnieuw ondersterfte in de laatste week 29. Maar plusmutaties geven nu ook een oversterfte van meer dan 10% in week 23 van juni. Het absolute aantal sterfgevallen dit jaar daalt iets (5,56%).
update 28 juli – Voorlopige indicatie minimale ondersterfte in week 27 direct gevolgd door ‘kleine’ oversterfte. Herstel van het patroon. De oversterfte is nu 5.038 op jaarbasis (5,76%).
(oude tekst, die ik laat staan vanwege de transparantie) ‘CBS geeft geen schatting van het verwacht aantal doden in week 27. Het is dus niet mogelijk om een nieuwe tabel te maken zonder een aanname.O.b.v. week 27/2022 is een schatting gemaakt van het veracht aantal doden (blauwe cijfers, cursief). Er zijn plusmutaties teruglopend tot in februari. Het totaal aantal te vroeg overleden mensen zou dan rond de 4.880 zijn, dat komt overeen met een oversterfte van ca. 5,8% op jaarbasis.’
update 14 juli – De korte oversterftegolf in juni (weken 23 en 24, boven 10%) die samenhangt met de hittegolf is weer voorbij. De sterfte blijft bovengemiddeld. Op jaarbasis zijn er 4.859 mensen te vroeg gestorven (5,93%). Op zijn hoogst is de oversterfte in 2023 voor ca. 10% het gevolg van de hittegolf in juni. (Neem de weken 23+24+25: 876 oversterfte, stel 50% gevolg van hitte is 438 hittedoden. 438 op 4.859 = 9%)
Het CBS maakt vandaag in haar persbericht melding van de oversterfte in juni. Mijn kritiek op het CBS is tweeledig:
1e – CBS laat na de totale oversterfte in 2023 te benoemen;
2e -ook in maart was er een periode van oversterfte ‘buiten het interval van gewoonlijke fluctuaties’.
NB – Waarom werd het Nationaal Hitteplan door het RIVM niet in werking gesteld?
update 7 juli – De oversterfte is nu 6%. Het gaat om 4.748 mensen die te vroeg gestorven zijn. Op jaarbasis zou dit kunnen uitkomen op ca. 9.500 doden in 2023.
update 3 juli – De ontwikkeling van de oversterfte in 2023 als percentage van de verwachte sterfte (vanaf februari). Het huidige cijfer is 5,9%.
update 30 juni – Nieuwe oversterftegolf: prognose 13% in week 24. Oversterfte in 2023 stijgt verder, zowel absoluut (4.509 doden), als procentueel (5,9%). Beeld: verdere verslechtering.
update 23 juni – Eerste prognose week 23: oversterfte van 9% (!). Plusmutaties terugwerkend tot begin van 2023. Oversterfte in 2023 stijgt naar 4.110 doden, een hoger sterftepercentage op jaarbasis (5,58%). Beeld: verslechtering.
update 16 juni – Eerste prognose week 22. Plusmutaties terugwerkend tot in april. Oversterfte in 2023 stijgt naar 3.797 doden (5,36%). Beeld: permanente lichte oversterfte.
update 11 juni – Telfout. Totaal aantal doden -5, dus 3.739 (5,5%).
update 9 juni – Eerste prognose week 21. Plusmutaties terugwerkend tot eind maart. Oversterfte in 2023 stijgt naar 3.744 doden (5,51%). Beeld: permanente lichte oversterfte.
update 2 juni – Eerste prognose week 20. Plusmutaties terugwerkend, vergelijk de tabellen (week 12 nu meer dan 10% oversterfte). Oversterfte in 2023 stijgt naar 3.608 doden (5,54%, het jaargemiddelde zakt, omdat de oversterfte de laatste weken relatief laag is).
update 26 mei – Eerste prognose week 19. Plusmutaties terugwerkend. Oversterfte in 2023 stijgt naar 3.528 doden (ca. 5,7%)
update 23 mei – Eerste prognose van week18 statline CBS geeft weer lichte oversterfte en plusmutaties terugwerkend. Oversterfte in 2023 stijgt naar 3.427 doden (ca. 5,8%).
update 12 mei – Statline meldt een lichte ondersterfte in week 17. Plusmutaties eerdere weken, teruggaand t/m week 1 van 2023. De totale oversterfte daalt iets naar 3.310, oftewel 5,86%.
update 8 mei – Het CBS verwacht weer een stijging van de oversterfte in week 16 (7%). Het totaal aan te vroeg overledenen neemt met ca. 240 toe tot 3.342, dit komt overeen met 6,24%.
update 2 mei – De oversterfte is nu vrijwel verdwenen, maar er is geen sprake van ondersterfte zoals bij veel landen (EU14). Er zijn ruim 3.100 mensen dit jaar te vroeg gestorven, dit komt overeen met 6,13%.
update 14 april – CBS stopt met een eerste schatting van de laatste week (dat zou nu week 14 zijn), daardoor vallen de totalen nu lager uit. Plusmutaties eerdere weken.
CBS zegt hierover (bericht van 7 april jl.):
Schatting week 13
De cijfers over week 13 van 2023 zijn een schatting gebaseerd op de aanname dat 81 procent van alle sterfgevallen een bericht is ontvangen. Vrijdag 14 april publiceert het CBS voorlopige cijfers over de sterfte in week 13. De cijfers zijn dan completer.
CBS wijzigt publicatiefrequentie sterftecijfers
Het CBS gaat minder frequent nieuwsberichten over de weeksterfte publiceren. Het eerstvolgende bericht gaat over het tweede kwartaal en staat gepland voor juli. De cijfers van het aantal overledenen blijven wekelijks beschikbaar via StatLine. Ook de tabellen in de Monitor Langdurige Zorg blijven wekelijks gepubliceerd worden. De aanvullende tabel ‘Sterfte per week, per provincie en gemeente’ zal een keer per maand verschijnen, in de reeks sterfte per week.
Huidige stand oversterfte (‘meersterfte’ desgewenst, ik blijf het woord ‘oversterfte’ gebruiken)
update 7 april – Stabiel beeld oversterfte laatste weken. Ondersterfte in weken 4/6/8 was minimaal. Op jaarbasis ca. 2.920 extra sterfgevallen, dat is 6,56%.
Toelichting werkwijze CBS.
Het wekelijks rapport (excel) ‘Overledenen per week, provincie en gemeente‘ bevat de ontvangen doodsberichten, alsmede een schatting van de meest recente week. Die schatting is opgehoogd met te verwachten extra doodsberichten van eerdere weken (‘bufferschatting’), bij een volgende week daalt dit cijfer aanzienlijk en zijn er ‘plusmutaties’ bij de eerdere weken. Een logische werkwijze. Alle weken vanaf het begin van het jaar hebben een * (schattingsteken, onzekerheid).
update 31 maart – Oversterfte laatste drie weken rond 10%, volgens nieuwe schatting CBS. Oversterfte op jaarbasis 2.694 sterfgevallen, dat is gelijk aan 6,5%.
update 24 maart – Laatste 2 weken oversterfte boven de 10%. Oversterfte week 10 lager dan geraamd (een ‘bufferschatting’). Oversterfte op jaarbasis boven de 6%. Stijging oversterfte in alle leeftijdsgroepen.
update 17 maart – Oversterfte in week 10 bedraagt 13,8%. In totaal zijn in 2023 2.057 mensen te vroeg overleden, de oversterfte op jaarbasis is nu 5,91%. Stijging bij WLZ-zorggebruikers en 80 jaar en ouder.
update 10 maart –
De oversterfte schommelt sinds februari rondom de verwachting. Op jaarbasis 5%. Geen nieuws v.w.b. de drie leeftijdscategorieen.
update 6 maart – Statline met cijfers van 1 jan. 2023.
De schatting van 585 doden was te hoog, het zijn er 510. De nieuwe tabel van 2023 incl. plusmutaties:
update 3 maart – cijfers CBS t/m week 8. Sterfte fluctueert rondom de te verwachten lijn. In de eerste twee maanden van 2023 is er een oversterfte van ca. 5,7%, dit zijn ca. 1.600 sterfgevallen.
De laatste weken enige ondersterfte onder 80 jaar en ouder.
NB CBS verandert haar publicatiebeleid (lagere frequentie). Quote: ‘De cijfers zullen nog steeds wekelijks verschijnen, maar CBS geeft geen schatting meer over de afgelopen week. Daarnaast zal CBS nieuwsberichten over sterftecijfers niet meer per maand publiceren, maar per kwartaal.’
update 26 feb. – update CBS.
10 feb. – update CBS. Te verwachten plusmutaties over alle weken. In week 5 weer stijging van de (over)sterfte. NB 1 jan. 2023 is mijn schatting.
Voortaan met een toelichting van de (over)sterfte bij de drie leeftijdsgroepen: 0 tot 65 jaar 65 tot 80 jaar 80 jaar en ouder. We zien de sterkste stijging van de sterfte bij 0 tot 65 jaar, hier is ook volgens de CBS-definitie (95% interval) weer sprake van oversterfte:
3 feb. – update CBS. Week4 is de eerste week waarin de oversterfte volgens schatting CBS onder het gemiddelde komt. O.b.v. de cijfers was de oversterfte in januari 2023 bijna 10%.
Op basis van CBS-data maak ik net als het afgelopen jaar een tabel van de sterfte/oversterfte/ondersterfte dit jaar. Zoals u weet houd ik geen rekening met de (wekelijkse) bandbreedtes, teneinde een scherper beeld van de actualiteit te krijgen. Het genuanceerde beeld ontstaat vanzelf. Suggesties zijn altijd welkom.
Er zijn nu volgens schattingen van het CBS in 2023 1.394 te vroeg gestorven mensen te betreuren. Dit is 13%.
Blogs ‘CBS en de oversterfte’ (van nieuw naar oud) vanaf medio 2022
Erkende deskundigen – ik kan geen namen noemen, u begrijpt wel waarom – onderschrijven dit.
Sinds een jaar loopt de zorg over, het #zorginfarct. Dit is geen nieuws, velen met praktijkervaring roepen het. De oversterfte is de ultieme indicator van een zorgstelsel dat in gebreke blijft: pure logica. Waar dat precies aan ligt, is een andere vraag. Onderzoek wordt tegengewerkt. Door het openbaar bestuur, dat is dus de politiek.
Woensdag jl. toonde de heer Jaap van Dissel de sheet ‘Sterfte momenteel niet verhoogd’ aan de vaste kamercommissie VWS. Er is sprake van misleiding. De getoonde grafiek is de grafiek Sterfte in Nederland binnen 2 weken gerapporteerd van het RIVM.
De waarheid is dat er vanaf medio maart een ononderbroken oversterfte in 2022 is van nu bijna 6%, dit zijn ca. 6.776 sterfgevallen (cijfers CBS 30 sept.).
Serieuze onafhankelijke overwegingen – Prof. dr. Armand Girbes; Een oorspronkelijke, innovatieve denker – Prof. dr. Jeroen Hendrikse
In de afgelopen jaren heb ik zelfstandig onderzoek gedaan naar het functioneren van het stelsel van de gezondheidszorg met de focus op de medische zorg: de Zorgverzekeringswet, waar ongeveer de helft van alle uitgaven gedaan worden (45 miljard).
De vier belangrijkste inzichten zijn, van nieuw naar oud:
4e (NU) – Het CBS kleurt de berichtgeving over de oversterfte positief en bedrijft daarmee politiek. Kwaliteitsmedia nemen de berichten van het CBS tamelijk klakkeloos over. Zo ontstaat een krachtige beeldvorming, een frame over de oversterfte in NL dat bezijden de waarheid is.
3e (2020 – heden) – Het zorgstelsel is sinds de pandemie structureel overbelast, er is sprake van een #zorginfarct. Dit uit zich in de ultieme indicator, de oversterfte. In het 4e kwartaal van 2021 (zorgstelsels van alle landen hebben anderhalf jaar de tijd gehad zich aan te passen), was de oversterfte in Nederland het hoogste in modern Europa (EU14). De kwaliteit gaat nu (verder) achteruit. Update juni 2023: Grafieken Eurostat: excess mortality NL vs. EU en Excess Mortality Ranking EU14 2023
2e (2019) – De ingevoerde marktwerking leidt niet tot betere kwaliteit van de zorg, maar tot meer bureaucratie en een verschuiving van uitgaven naar ‘control’ in plaats van zorgverlening (uitvoering). Complexe patienten (comorbiditeit, geestelijke gezondheidszorg, jeugdzorg) zijn slechter af. De argumenten heb ik in artikelen en blogs uiteen gezet.
1e (2016 – 2018) – De medische zorg in Nederland is niet de beste van europa, zoals beweerd door politici, bestuurders en decisionmakers. Sinds de invoering van de gereguleerde marktwerking zijn de kosten sterk gestegen tot 2012, daarna zijn de kosten bevroren (relatieve daling van het aandeel in %BNP) en is de kwaliteit achteruit gegaan. De nederlandse zorg is hooguit een goede europese middenmotor.
7 juni 2023 – Titel aangepast, toevoeging ‘uitgehold zorgstelsel!’
11 januari 2022 – 2.820 views– meest gelezen sinds 2022
Vooraf
+70 views in het uur voorafgaand aan de presentatie van het eerste deelrapport van de Onderzoeksraad voor veiligheid op 16 feb. 2022.
In het eerste deelrapport van de Onderzoeksraad voor veiligheid wordt gesproken over de Realisatie van strategische doelen (pag. 229). Het tweede strategische doel is ‘Zicht op verspreiding virus’. Het Platform Betrouwbare Zorgcijfers toonde eerder aan dat het zicht op de verspreiding van het virus in internationaal opzicht zeer slecht was (zie voetnoot 11).
reactie de Volkskrant
In de Volkskrant van 4 jan. 2022 doen de hoogleraren Meester en van den Broek-Altenburg een oproep het door de Tweede Kamer gevraagde onderzoek naar de oversterfte zo snel mogelijk uit te voeren (unaniem aangenomen motie Omtzigt d.d. 1 dec. jl.). Citaat:
In de loop van december liep de oversterfte nog verder op, tot ongeveer 1.200 mensen per week, zo blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). De oorzaken voor deze hoge sterfte zijn onduidelijk: het zouden gedeeltelijk (wel of niet geregistreerde) coronaslachtoffers kunnen zijn, het zou gerelateerd kunnen zijn aan uitgestelde zorg, maar we kunnen ook niet uitsluiten dat de massavaccinaties er iets mee te maken hebben. Immers: recent onderzoek toont aan dat het op basis van de huidige gegevens niet uit te sluiten is dat vaccinaties naast beschermend ook tot op zekere hoogte riskant zijn boven de 65 jaar. Tijdens de maand december, waarin opnieuw lockdownmaatregelen werden ingevoerd, zou de verwachting zijn dat oversterfte juist afneemt. Door het gebrek aan brondata is niet vast te stellen wat het effect van de maatregelen op de sterfte is.
Uit internationaal onderzoek blijkt dat er een grote diversiteit is in de verhouding tussen oversterfte en covid-19-gerelateerde sterfte. In sommige landen, zoals bijvoorbeeld Mexico, zien we hoge sterfte en een relatief laag aantal coviddoden. In andere landen zien we hele andere verhoudingen. Deze verhouding geeft deels aan hoe goed het land de piekcapaciteit in de zorg aankan, en deels hoe groot het probleem van covidgerelateerde sterfte is in relatie tot andere problematiek. (1)
Wat is nu ‘de oversterfte’? De oversterfte is de afwijking ten opzichte van de gemiddelde sterfte in de afgelopen jaren in een bepaalde periode, de periode van de coronapandemie (start 1e kwartaal 2020). In de oversterfte zijn alle doodsoorzaken meegerekend, de vervroegde sterfte door het virus, vaak gevolgd door een korte ondersterfte, maar ook de sterfte als gevolg van fataal gebleken uitgestelde zorg en de normale sterfte.
De oversterfte in Nederland is inderdaad schrikbarend hoog, vergeleken met andere moderne europese landen (EU14: landen west Europa boven 5 miljoen inwoners) De EU14 met de hoogste oversterfte zijn: Spanje (25%), Italië (24%), het Verenigd Koningrijk (23%), Portugal (20%) en op de 5e plaats komt Nederland (19%). Oostenrijk heeft ook 19% oversterfte, maar minder oversterfte per 100.000 inwoners. Bij Nederland is de afwijking tussen het gerapporteerd aantal corona sterfgevallen ten opzichte van de oversterfte het hoogste van alle landen, een factor 1,5 volgens onderzoek op het open source onderzoeksplatform github. (2)
Het CBS houdt sinds enige tijd de gegevens van de pandemie bij: de oversterfte per week, met een uitsplitsing naar leeftijdsgroepen en ook specifiek de oversterfte onder Wlz-gebruikers (mensen met een zwakke gezondheid die in verpleeghuizen verblijven). Tot en met augustus 2021 berekent het CBS het aantal coronadoden 78% hoger dan gemeld bij de GGD. (3.1, 3.2)
De auteurs noemen verschillende denkbare oorzaken. We nemen ze door.
Wordt het aantal coronaslachtoffers wel goed geregistreerd? Nee, zie hiervoor.
Zouden de massavaccinaties er mee te maken kunnen hebben? Dat is niet ondenkbaar, maar dit speelt in de meeste landen. Het is een internationaal vraagstuk, dat grootschalig, langdurig en interdisciplinair onderzoek vergt waarvan (deel)resultaten pas in de loop van de tijd beschikbaar zullen komen in wetenschappelijke publicaties. Zo’n onderzoek op stel en sprong voor Nederland doen, waarbij onze dataverzameling niet goed op orde is, lijkt niet erg zinvol. Het is bekend dat de registraties van het RIVM en de GGD gebrekkig zijn. De NHS (Verenigd Koninkrijk) en Sundhedsstyrelsen (Denemarken) zijn internationaal toonaangevende leveranciers van onderzoeksdata.
Maar er is wel een sterk verband tussen de oversterfte en de uitgestelde zorg. De opmerking van de auteurs dat ‘tijdens de maand december, waarin opnieuw lockdownmaatregelen werden ingevoerd, de verwachting zou zijn dat de oversterfte juist afneemt’ is dan ook ronduit naïef. Immers, de zorg stond bijkans op codezwart!
Het is evident dat de capaciteit van de gezondheidszorg ontoereikend is gebleken. De zorgvraag, reguliere zorg èn pandemische zorg, is structureel te hoog voor de beschikbare capaciteit. Het aantal ziekenhuisbedden is in de afgelopen jaren afgenomen. (4) Het aantal IC-bedden is sinds het uitbreken van corona niet substantieel uitgebreid. (5) Het ziekteverzuim onder zorgpersoneel is historisch hoog (6), mede als gevolg van de opgelopen infecties die mede veroorzaakt zijn door onvoldoende beschikbare persoonlijke beschermingsmiddelen. (7) De vaccinaties zijn te laat gekomen. (8) Op de publieke gezondheidszorg van de GGD’en is de afgelopen jaren bezuinigd (Wpg). (9) Kabinetten hebben niets gedaan met waarschuwingen dat er epidemieën zouden gaan uitbreken. (10) Er is weinig zicht op de feitelijke verspreiding van het coronavirus door het land, er is geen viruscontrol (11). Code zwart is in de ziekenhuizen met kunst en vliegwerk ternauwernood voorkomen, terwijl in de andere delen van de zorg (1e lijn, thuiszorg enz.) misschien wel sprake is (geweest) van een ‘code zwart’. (12) En nu overspoelt omicron de zorg, die al uitgeput is.
Het ziekteverzuim onder werknemers in zorg en welzijn kwam in het eerste kwartaal van 2021 uit op 6,8 procent, het hoogste verzuimcijfer in een eerste kwartaal sinds 2002. In de branche verpleging, verzorging en thuiszorg was het verzuim met 8,2 procent het hoogst. – CBS 29/4/2022
Het onderzoek waar de Tweede Kamer om heeft gevraagd kan in elk geval al gedeeltelijk worden afgerond. Het geprivatiseerde en gedecentraliseerde, ‘efficiënte’ nederlandse zorgsysteem bleek niet opgewassen tegen corona.
update 28 november 2021 – Inmiddels tonen tientallen video’s van hulpverleners in en bij ziekenhuizen, die het meeste tot de verbeelding spreken (ambulance, SEH, receptie, IC, verpleegafdelingen), hoe ernstig de situatie nu is in het gehele land. Dit is maar een kleine greep.
22 november 2021 – reportage EenVandaag Kijkje achter de schermen bij het Amsterdam UMC: zo druk is het er nu door de vele coronapatiëntenWe zitten in een code die steeds donkerder grijs wordt, aldus Prof. dr. Armand Girbes, hoofd IC.
10 november 2021 – onderzoek RadboudUMC & ErasmusMC: De gevolgen van de coronacrisis voor IC-verpleegkundigen blijven groot. Veertig procent van de IC-verpleegkundigen ervaren klachten als angst, depressie of posttraumatische stress ten gevolge van hun werk.
Vandaag een rondje gebeld. GGD staat te popelen om #booster te geven! Qua personeel, ruimte, beschikbare vaccins, administratie, etc is alles gereed. Ze kunnen deze week al opschalen naar 1000+ per dag. Werkelijk niemand begrijpt waarom we moeten wachten tot 6 december. Iemand?
5 november 2021 – Ambulancedienst onder druk door vervoer coronapatiënten – In de regio Zuid-Holland Zuid = deel van Zuidwest-Nederland (zie bericht hiervoor)
5 november 2021 – Kuipers: zorg loopt in drie regio’s echt over – Ziekenhuizen in de regio’s Limburg en Zuidwest-Nederland en in de omgeving van Zwolle lopen momenteel over
Quote persbericht “Sta af en toe echt met buikpijn in de dienst omdat ik me afvraag hoe lang dit nog goed blijft gaan en hoeveel verpleegkundigen ik aan het einde van de rit – wanneer dat ook is – nog over heb” https://t.co/SqzUNnAXhM
4 november 2021 – Manifest praktijkhoudende huisartsen – 10 eisen aan politiek en verzekeraars
Hoe houden we de huisartsenzorg overeind en wordt een zorginfarct voorkomen? Huisartsen verenigd op Facebook plaatsen manifest: https://t.co/HCZSrrHHmV
31 oktober 2021 – Noodkreet IC-hoogleraren (intensivsiten) academische ziekenhuizen – 4 Punten: 1e Mensen moeten zelf verantwoordelijkheid nemen (basis maatregelen: mondkapje op, 1,5 meter, hygiene enz.); 2e Bescherm de ongevaccineerden, door uitbreiding van het gebruik CTB, nemen eigen verantwoordelijkheid door gemeenschappen zoals bijv. de Bible Belt ; 3e Probeer vaccinatiegraad nog verder te verhogen naar 90%+, daarbij een sleutelrol voor huisartsen die gefaciliteerd moeten worden vanuit minVWS; 4e Boosterinjectie zo spoedig mogelijk!
1 maand geleden – Brandbrief en Petitie intensivisten met 20.000+ handtekeningen – De Intensive-Care-zorg staat op springen! – Deze spanningen zijn niet veroorzaakt door een coronavirus; het is het resultaat van jarenlange uitholling van de zorg – De coronamaatregelen hebben de zorg juist niet geholpen – Geld moet anders besteed worden: aan de zorg zelf! De initiatiefnemers werken in Limburg.
2 maanden geleden – Klokkenluider van het #zorginfarct, Prof. Bianca Buurman voorzitter V&VN – ‘Hoe langer Den Haag wacht, hoe hoger de prijs. Het is onheilspellend: er zijn nu aanzienlijk minder IC-verpleegkundigen aan het werk dan vóór de coronapandemie. Terwijl we juist méér IC-verpleegkundigen nodig hebben. Hierdoor kunnen we bij een volgende coronapiek nauwelijks nog opschalen op de IC’s. De personeelstekorten worden steeds nijpender. Niet alleen op de IC’s, maar in alle onderdelen van de zorg. Het demissionaire kabinet loopt ondertussen met een wijde boog om de nationale zorgcrisis heen.
Ik denk dat niet voldoende mensen zich realiseren dat zich een crisis aandient in NL qua OK, SEH, anesthesie, radiologie en IC mn verpleegkundig. Gebrek aan coördinatie & leiderschap overdekt door mooipraterij van lui die nog nooit een patient hebben geholpen. Bewaar deze tweet.
De coronapas, hoe zinvol is die en wat doen ze in het buitenland? We vroegen het data-analist Marino van Zelst en keken naar landen om ons heen. #Nieuwsuurpic.twitter.com/Kt7RlOSjCd
In de afgelopen jaren hebben deze 25 personen met verstand van de zorg zich positief uitgelaten over mijn kritische, onbetaalde en onafhankelijke publicaties over de nederlandse gezondheidszorg. De meesten zijn gepromoveerd (PhD).
Het Platform Betrouwbare Zorgcijfers bestaat uit een groep medestanders:
16/10, 9:00 uur – Wat het dashboard dus NIET in beeld brengt.
15/10, 12:15 uur – Retweets van oa. huisartsen, Likes van aantal zorgverleners en medici op LinkedIn
Na maanden werp ik weer eens een blik op het coronadashboard.nl nu de eerste tekenen van een 6e golf zich aandienen.
homepage coronadashboard.nl (14/10/2021)
Een paar dingen vallen me op.
Op de homepage staan Intensive care-opnames, Ziekenhuisopnames, de Vaccinatiegraad en direct daaronder de kaart van Nederland met risiconiveau’s. Die klik ik eerst aan, op de homepage kom ik nog terug:
Het aantal risiconiveau’s is veranderd
Het waren er vijf, toen waren het er vier, nu zijn er nog drie risiconiveau’s (NB: dit heb ik niet precies bijgehouden, ik schrijf vanuit het geheugen): (1) waakzaam, (2) zorgelijk en (3) ernstig. Waarom? Bestaat (4) zeer ernstig opeens niet meer? Het aanpassen van een van de belangrijkste referentiekaders, of ijkpunten, die een totaalbeeld geven van de omvang van de pandemie maakt een betekenisvolle vergelijking (analyse) in de tijd lastig, zo niet onmogelijk. Tenminste, als je overzichtsinformatie wilt geven aan het grote publiek, waar het dashboard toch voor bedoeld is. Het is inconsistent.
Het risiconiveau is: zorgelijk
Het risiconiveau geeft informatie over de druk op de zorg door patiënten met COVID-19. Er zijn drie risiconiveaus mogelijk: (…) Welk risiconiveau geldt, hangt af van het gemiddelde aantal ziekenhuisopnames en het gemiddelde aantal IC-opnames in 7 dagen.
Met andere woorden: de ernst van de pandemie wordt volledig bepaald o.b.v. de druk op de 2e lijnszorg. De spoedeisende hulp, de 1e lijn, de huisartsenzorg en alles daar omheen, de – om in deze terminologie te blijven – 0e lijn, de mantelzorg, de nazorg aan huis van mensen met long covid enz. , waar volgens velen die in de praktijk staan maar ook enkele hoogleraren nu sprake is van een #zorginfarct, het wordt allemaal buiten beschouwing gelaten. Is daar geen corona, dan?
Wat zegt dit?! Er is weinig fantasie voor nodig om dit ‘framing door de overheid’ te noemen en dit is nog mild uitgedrukt. Het coronadashboard is – helaas – verworden tot een advertorial van het coronabeleid.
Eerdere bijdrage aan het coronadashboard van de overheid (Position paper voor de Lessons Learned van minVWS)>
Dr. Roger Sorel (bestuurder geneesmiddelensector) – ‘Goed stuk!’
Dr. Peter Harteloh (medical statistics researcher, CBS) – ‘Mooi stuk!’
Dr. John Jacobs (medisch wetenschapper, immunoloog), Frits Bosch (Gz-psycholoog en schrijver) – aanbeveling op twitter
Prof. Dr. Jaap van den Heuvel MD MBA MAC (ziekenhuisbestuurder) – ‘Gijs heeft weer goed op een rij gezet wat er beter kan, maar dit levert al met al geen vrolijk beeld op. We hebben met elkaar een groot probleem in de zorg. De andere kant opkijken gaat ons niet meer helpen.’
Cock de Graaf (zorgverzekeringsdeskundige) – ‘Gijs vat zijn doorwrochte commentaar op de thema’s van de overheid bondig en zeer kundig samen en legt daarbij, gelukkig, de vinger op vele zere plekken en geeft daarbij ook argumentatie, onderbouwing en oplossingsrichtingen. Daar zouden ze in Den Haag heel blij mee moeten zijn. We zullen afwachten wat ze met zijn beantwoording gaan doen!’
Indiener Dr. Herman Suichies (oud-huisarts en bestuurder VPH) – ‘Goed stuk!’ >bijdrage HE Suichies
Indiener Dr. Mischa Anna Selis (psychiater) – ‘Mooie bijdrage! Hard nodig! >bijdrage MA Selis
Discussiestuk ‘Zorg voor de Toekomst’ (internetconsultatie @minVWS): ‘Drie thema’s waar de komende jaren meer verandering op nodig is: 1. Preventie; 2. Organisatie en Regie; 3. Vernieuwing en werkplezier. Herkent u zich hierin?’ Reactie> https://t.co/UNk0gnQHpBpic.twitter.com/kDdBUZH06h
Antwoord op de 1e vraag: Herkent u zich in de drie thema’s als de thema’s waar de komende jaren meer verandering op nodig is?
1e thema – Preventie: Volmondig ja. Gezonde leefomgeving en gezonde leefgewoonten horen bij een verduurzamende samenleving waarbij een goede gezondheidszorg voor allen ook betaalbaar blijft. 2e thema – Organisatie & Regie: Zeker. Maar het intact laten van de huidige deelzorgstelsels, zonder robuuste landelijke randvoorwaarden is geen oplossing. De voorgestelde ‘fine-tuning’ d.m.v. veel genoemde opties zal tot nog hogere stelselkosten leiden. Bij de bestrijding van epidemieën zoals corona is een centrale regie vereist. Nederland deed dit vroeger veel beter dan nu. 3e thema – Vernieuwing en werkplezier: Dit thema is qua uitwerking niet goed doordacht, de uitwerking is gekunsteld. Maar de aparte deelthema’s zijn wel belangrijk. Innovatie is nu teveel een ideologie, een panacee. Werkplezier is essentieel, want zorg draait om de relatie tussen zorgprofessional(s) en patiënt/zorgbehoevende.
(Professoren Poiesz en Caris zeggen hierover: ‘De thema’s ‘vernieuwing’ en ‘werkplezier’ zijn samen in één uitgangspunt ondergebracht. Dit is een doordenker, wat het is niet direct duidelijk wat ze met elkaar te maken hebben. Vernieuwing wordt in de nota gezien als het middel waarmee het werkplezier kan worden vergroot.’bijdrage P en C internetconsultatie VWS)
Bij alle thema’s zijn ingrijpende veranderingen nodig die verder gaan dan de voorgestelde beleidsopties, die teveel voortborduren op het bestaande, onwerkbare hybride systeem. Althans, als we de zorg in de toekomst kwalitatief goed, toegankelijk en betaalbaar voor iedereen èn houdbaar op macro-niveau (vast % BNP) willen houden, met breed draagvlak vanuit de samenleving (solidariteit).
Het demissionaire kabinet heeft een ambitieus herstelprogramma aangekondigd in de kamerbrief ‘Ongekend onrecht’. Citaat: “Het is een zwarte bladzijde in de
geschiedenis van de Nederlandse overheid. Het vervult het kabinet met een diep gevoel van schaamte. De grondbeginselen van de rechtsstaat zijn geschonden.”
Hier de eerste pagina en de hoofdstukken.
1. Herstel van gedupeerde ouders verruimen en versnellen
2. Stoppen met Toeslagen in de huidige vorm
3. Leren van de praktijk: signalen serieus nemen
4. Versterken dienstverlening bij alle onderdelen van de overheid
5. Wet- en regelgeving en de menselijke maat
6. Discriminatie en het gebruik van nationaliteit
7. Informatievoorziening aan parlement en samenleving: openheid is de standaard
8. Informatiehuishouding: de basis op orde
9. Rol van de andere staatsmachten
10.Versterking van het ambtelijk vakmanschap
11.Vervolg: in gesprek over de ambities en maatregelen
12.Tot slot
Het doet me terugdenken aan dit oude pleidooi voor een betere overheid (deVolkskrant, 16 mei 2007). Gaat deze geschiedenis (de details verschillen) zich herhalen?!
(vervolg) “…, vooral bij ingrijpende beleidswijzigingen – zoals een stelselverandering in de zorg. CPB-modellen zijn naar hun aard enigszins mechanisch, gebaseerd op verbanden uit het verleden.” @FrankHendrickx Heb ik het bij het rechte eind?! #politiek@2eKamertweets enz. 2/
Het CPB heeft met het rapport ‘Zorgkeuzes in Kaart, Analyse van beleidsopties van politieke partijen voor de zorg’ – wellicht onbedoeld – een eenzijdig beleidsadvies voor de politiek uitgebracht. Het gaat om het hoofdstuk Stelselwijzigingen.
Tijdlijn
Het CPB is op 27 juli via de contactpersoon om een reactie gevraagd. Vraag: “Hoe moet ik in de tabel ‘Vermijdbare sterfte per 100.000 inwoners 2015’ en ‘% gemelde onvervulde zorgbehoefte 2016’ herleiden naar OECD Health at a Glance 2019?”
Op 2 sept. kreeg ik het volgende antwoord: “We zijn eruit: het blijken de getallen uit Health at a Glance 2018 te zijn. Ten tijde van het schrijven van de tekst was Health at a Glance 2019 nog niet gepubliceerd. Het betreft dus een fout in de verwijzing. De tabel is illustratief gebruikt en vormt geen input voor verdere berekeningen. We gaan na hoe we de typefout kunnen corrigeren. Hartelijk dank voor de oplettendheid.”
Kritiek op hoofdlijnen
Het hoofdstuk Stelselwijzigingen gaat in een notedop in op het type stelselwijzigingen (vijf typen, waaronder vier met meer publieke (overheids)regie – voer voor fijnproevers – en het verbieden van de winstuitkering door zorgverzekeraars ) en de technisch-financiele gevolgen daarvan inclusief de transitieperiode.
Ik heb twee fundamentele punten van kritiek. Opmerkelijk is dat aan de kostenkant schattingen zijn gemaakt, maar dat die aan de opbrengstenkant ontbreken. (Zie pag. 445: ‘geen ex-ante besparingen worden toegekend’). De coronacrisis heeft duidelijk gemaakt dat samenwerking i.p.v. concurrentie (op de werkvloer en tussen (organisaties van) zorgverleners) nodig is. De ontstane ‘samenwerkingsgeest’ heeft onvermoede positieve krachten losgemaakt bij de bestrijding van de eerste golf, het ziekteverzuim (dat inmiddels historisch hoogten heeft bereikt en het hoogste is van alle bedrijfstakken, zie CBS) zou door de intrinsieke motivatie van zorgverleners de afgelopen maanden wel eens gedaald kunnen zijn (kan dit worden uitgerekend?), overwerk werd en wordt met inzet en zonder morren gedaan (Let wel: de voortslepende beloningsdiscussie NOS Virtueel protest zorgverleners , de politiek speelt met vuur). Welke baten zouden we hiervoor kunnen en moeten becijferen? De stelling lijkt me verdedigbaar dat de baten van een gezondere werkcultuur in de zorg door het uitgangspunt van samenwerking i.p.v. concurrentie eerder in de miljarden zullen lopen dan in de honderden miljoenen – op jaarbasis.
Verder. Lees de tekst onder de paragraaf Stelselwijzigingen (pag.446, rechts). Mijn inschatting is dat de genoemde voordelen van een ‘Publiek stelsel’ wel eens groter zouden kunnen zijn – ze zijn m.i. zeker tastbaarder – dan de voordelen van een ‘Privaat stelsel’. Voor een ‘privaat stelsel’ pleiten onder meer de volgende argumenten: a. Het argument ‘meer vertrouwen op concurrentiële prikkels bij zorgaanbieders en uitvoerders om kwaliteit te verhogen’ is zonder meer twijfelachtig; b. het argument ‘kosten laag te houden’ lijkt mij inmiddels wel gefalsificeerd (> Hoofdlijnenakkoorden sinds 2011 om de kosten van het private stelsel van gereguleerde marktwerking te beteugelen)
Een tweede fundamenteel punt van kritiek betreft de opsomming van de technische aanpassingen die bij een stelselwijziging nodig zijn. Aanpassingen in wet- en regelgeving, in de ICT, in administraties, enzovoorts, het geheel onder de noemer van ‘bedrijfsvoering’. Natuurlijk moet er van alles gebeuren en het uitwerken en uitvoeren van een transitie levert veel werkgelegenheid (en omzet) op voor professionele dienstverleners, maar is dat voor het grote publiek relevant? Een stelselwijziging vergt politieke wil. Punt. In schema weergegeven de tekst van het rapport (pag. 446):
Kritiek bij Tabel 1 Tabel 1 (pag. 446, afb. rechts hierboven) toont de score van NL t.o.v. enkele andere westeuropese landen op een viertal indicatoren. Algemeen geformuleerd: De indicatoren met voor NL de meest gunstige cijfers worden getoond en een aantal landen die over het algemeen hoog scoren: Noorwegen, Zwitserland, Oostenrijk, Spanje en Italie zijn overgeslagen (!). De tabel dient louter ‘ter illustratie’, weten we inmiddels – zie de correspondentie. Ik noem het cherry picking. Nemen we de indicator ‘vermijdbare sterfte‘, dit betreft ‘amenable mortality’, maar er is ook ‘preventable mortality’. Het CPB toont de ene en laat de andere weg. Het verschil in beide NL-scores is evident. Beide OECD-tabellen hier (links: preventable mortality; rechts: amenable mortality)
Qua ‘Levensverwachting‘ doet NL het minder goed dan wordt gesuggereerd.
@CPBnl pag. 446 ‘Zorgkeuzes in Kaart’, hoofdstuk Stelselwijzigingen: Hoe moet ik ‘Vermijdbare sterfte per 100.000 inwoners 2015’ en ‘% gemelde onvervulde zorgbehoefte 2016’ herleiden naar OECD Health at a Glance 2019? Deze vraag heb ik 1 maand geleden gesteld, nog geen antwoord. pic.twitter.com/UQAdGzD0Au
4/ De door het @CPBnl getoonde tabel is een voorbeeld van cherry picking. Algemeen: De indicatoren met voor NL de meest gunstige cijfers worden getoond en landen met hogere scores worden weggelaten. Zie ook: https://t.co/0qHLr4I85v; https://t.co/Z6QLQZUxWd
“Terwijl het huis in de fik staat (coronacrisis – publieke gezondheidszorg), adviseert het @CPBnl de politieke partijen over het groot onderhoud aan de schuur (marktzorgstelsel). Op de aanbevelingen mbt. de schuur valt ook nog een en ander af te dingen.”> https://t.co/3GIC5srRe0
Deze deskundigen brachten een maand geleden het advies uit aan de vaste kamercommissie van VWS.
Aanpak coronacrisis onder de loep
Geachte leden van de kamercommissie Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
Het is goed dat de Tweede Kamer een onafhankelijk onderzoek instelt naar de maatregelen om de coronacrisis te bestrijden. Het Corona Dashboard van Platform Betrouwbare zorgcijfers ( corona dashboard EW16/W36 en hartblik.nl/corona dashboard) laat zien dat Nederland bij de landen behoort met hoge sterftecijfers.
Op verzoek van het Platform Betrouwbare zorgcijfers heeft een groep van experts een advies opgesteld van 10 punten over de verdere aanpak van de bestrijding van het coronavirus.
Met genoegen bieden wij uw commissie dit hierbij aan.
28 juni 2020
Ons advies bestaat uit de volgende 10 punten van analyse, leidend tot dit advies:
1. Nastreven groepsimmuniteit leidt tot 100.000 slachtoffers.
2. Opbouw van groepsimmuniteit tot minimum 60% duurt 33 maanden.
3. Het is onzeker of groepsimmuniteit met antistoffen bereikt kan worden.
4. Virulente virussen zijn te gevaarlijk voor het opbouwen van groepsimmuniteit.
5. Meer bron- en contactonderzoek is nodig om de epidemie te bestrijden.
6. Bescherm zoveel mogelijk mensen, vooral zorgverleners.
7. Verbeter de behandeling van vroeg COVID-19.
8. Verbied grootschalige evenementen totdat we voldoende kunnen beschermen.
9. Menselijk contact is te belangrijk om te verbieden.
10. Laat wetenschappers open en transparant discussiëren en vrij van politiek.
Hierbij stellen wij een andere beleidskeuze voor dan het huidige.
Het gekozen beleidsscenario (RIVM)
De RIVM-site bespreekt wat zij noemen de 3 scenario’s voor de bestrijding van het virus op de pagina Aanpak bestrijding: het virus (i) maximaal controleren, (ii) volledig zijn gang laten gaan en (iii) maximaal tegenhouden.
Nederland kiest voor wat het RIVM noemt (i) maximaal controleren en licht toe wat dit betekent: “Dat leidt tot een geleidelijke verspreiding, onder groepen die het minste risico lopen.” En “Mensen kunnen immuun worden, zodat het virus steeds minder kans krijgt om anderen ziek te maken: de ‘beschermende muur om de kwetsbare ouderen en mensen met een zwakke gezondheid’”.
De omschrijving van maximaal controleren lijkt op de definitie van het opbouwen van groepsimmuniteit door een infectie langzaam te laten doorwoekeren. Als het te snel gaat wordt de ic-capaciteit overbelast. Doorgaans wordt 60% tot 80% als minimum genomen voor groepsimmuniteit. Het Rijksvaccinatieprogramma spreekt over 95% voor de mazelen.
Virologen reageren normaal met (iii) maximaal tegenhouden op epidemieën, zowel in de diergeneeskunde als in de humane geneeskunde bij Ebola. In Oost-Azië en Australië werd deze strategie vooralsnog succesvol toegepast tegen SARS-2– mede ingegeven door de ervaringen met SARS-1.
De pagina is op 2 juli jl. door het RIVM verwijderd.
Toelichting op de punten
1. Nastreven groepsimmuniteit leidt tot 100.000 slachtoffers.
Inmiddels zijn 6.074 mensen overleden met diagnose SARS-2. De oversterfte in Nederland is 9.800 mensen. Als de cijfers van oversterfte omgerekend worden naar 60% immuniteit kost dat 107.000 levens (60/5,5*9.800).
Meer dan honderdduizend doden in Nederland vinden wij onaanvaardbaar hoog.
2. Opbouw van groepsimmuniteit tot minimum 60% duurt 33 maanden.
In drie maanden heeft 5,5% van Nederland antistoffen gekregen en is dus blootgesteld, genezen en derhalve waarschijnlijk immuun voor SARS-2. De voorzichtige schatting van 60% voor groepsimmuniteit betekent dat het 33 maanden (60/5,5*3) duurt voordat dit bereikt wordt. De ervaring liet zien dat IC-afdelingen een maximumcapaciteit hebben en dat Nederland niet meer ziektegevallen aankan.
Indien de besmettingsgraad laag blijft wordt voorkomen dat er veel slachtoffers vallen, maar kan de tijd die nodig is voor het bereiken van groepsimmuniteit ook vele jaren langer duren dan 3 jaar.
Het is ook belangrijk te realiseren dat als de epidemie op een natuurlijke manier uitwaaiert over het land, de besmetting niet goed te beheersen valt. Het risico op erge uitbraken is reëel.
Een gedeeltelijke en variabele lockdown van bijna drie jaar is sociaal-maatschappelijk en economisch veel te lang.
3. Het is onzeker of groepsimmuniteit met antistoffen bereikt kan worden.
Er is bewijs dat bij COVID-19 het afweersysteem bijdraagt aan de ziekte van patiënten (immuun pathologie).
Er is bewijs dat hogere antistoftiters geassocieerd zijn met ernstigere ziekte van patiënten.
Er is geen bewijs dat antistoffen de verspreiding van het virus voorkomen. Dit bleek ook uit een vaccin studie bij apen.
Er is geen bewijs dat antistoffen immuniteit opleveren of nodig zijn voor persoonlijke immuniteit, mogelijk zijn ze zelfs schadelijk en de oorzaak van de verergering van COIVD-19.
Bij SARS-1 verdwenen antistoffen binnen 2 jaar; Bij SARS-2 is na 3 maanden een sterke afname te zien. Dit suggereert dat antistoffen geen blijvende groepsimmuniteit op kunnen bouwen. Mogelijk wordt wel andere immuniteit (cellulair) opgebouwd, maar in die mensen worden geen antistoffen gemeten, dus die worden niet gezien in de radar van groepsimmuniteit.
Dit maakt een strategie voor het opbouwen van groepsimmuniteit onzeker.
4. Virulente virussen zijn te gevaarlijk voor het opbouwen van groepsimmuniteit.
De medische wetenschap kent bewuste inductie van groepsimmuniteit door vaccins en verzwakte virussen. Het Rijksvaccinatieprogramma van het RIVM is daar een bekend voorbeeld van. Hier gaat het echter om virulente stammen, een virus waar mensen erg ziek van worden en ook overlevenden veel klachten aan overhouden.
Nederland en Zweden hebben gekozen voor groepsimmuniteit, echter in beide landen is het niet gelukt om kwetsbare mensen te beschermen tegen het virus. Landen die de infectiedruk laag hielden zijn daarin veel beter geslaagd. Een hoge infectiedruk buiten verpleeghuizen vergroot het risico dat personeel buiten geïnfecteerd wordt en bewoners door hen ook besmet worden. De voorlopige data laat zien dat tijdens het opbouwen van groepsimmuniteit, ondanks alle voorzorgsmaatregelen, toch veel oudere, kwetsbare mensen werden besmet in Nederland en Zweden. De praktijk suggereert dat dit proces niet leidt tot een lagere sterfte onder kwetsbare ouderen.
De standaard aanpak van een epidemie is het virus maximaal tegen te houden, door proactief te testen in combinatie met bron- en contactonderzoek. In Oost-Azië en Australië heeft men laten zien dat dit ook voor COVID-19 werkt.
5. Meer bron- en contactonderzoek is nodig om de epidemie te bestrijden.
De 3 RIVM-scenario’s noemen geen bron- en contact onderzoek (BCO). Maar dierenartsen in Nederland en elders weten dat BCO vereist is voor de aanpak van een epidemie. Artsen/virologen in Oost-Azië, Australië en sommige Europese landen hebben laten zien dat hiermee ook de COVID-19 epidemie succesvol beperkt kan worden.
Sinds 1 juni zouden de GGD volledig toegerust zijn voor bron- en contactonderzoek. De resultaten uit de GGD-teststraten laten zien dat in de eerste twee weken van juni 113.800 mensen werden getest. Slechts 1.700 testen waren het resultaat van opsporing en betroffen dus BCO, dat is 125 testen per dag. Hiervan was bijna 1 op de 6 positief (15,8%). Het belang daarvan is hiermee evident. 125 BCO-testen per dag is beduidend minder dan de 2400 per dag die de GGD dacht te kunnen gaan doen.
BCO kan zowel het sterftecijfer laten dalen, als het land definitief uit een lockdown halen. Nederland moet vol inzetten om proactief testen om ieder contact te achterhalen en zo elke nieuwe besmetting in de kiem te smoren.
Wij stellen dus een andere strategie voor: (iii) Het maximaal tegenhouden van het virus.
6. Bescherm zoveel mogelijk mensen, vooral zorgverleners.
Medische mondkapjes moeten beschikbaar zijn voor alle zorgmedewerkers. Geïnfecteerde zorgmedewerkers kunnen door werk veel (kwetsbare) mensen besmetten.
Buiten de zorg zouden bij sociale contacten mondkapjes verspreiding kunnen verminderen. Het gaat hierbij om twee verschillende zaken: bescherming van de drager en van de omgeving.
Alleen medische mondkapjes beschermen de drager zelf optimaal.
Alle mondkapjes verminderen de luchtstroom bij het ademen en niezen en verminderen daarmee de verspreiding naar de sociale omgeving. Epidemiologisch is dit van cruciaal belang.
7. Verbeter de behandeling van vroeg COVID-19.
Ontwikkelen van vaccins tegen immuun pathologie is complex: in 1983 is HIV ontdekt en we hebben hier nog geen vaccin tegen. Het is onduidelijk of we binnen 10 jaar een veilig en goed beschermend vaccin krijgen tegen SARS-2.
Mensen die op de intensive care terecht komen houden veel schade over van COVID-19 – mede door de immuun pathologie – en moeten nog maanden revalideren.
Het voorkomen dat mensen ernstig ziek worden levert de grootste gezondheidswinst op. Ruim 80% van de ziekte verloopt (zeer) mild, dat percentage zou omhoog kunnen.
Gezonde leefstijl is belangrijk in het voorkomen van ernstig COVID-19. Via voorlichting hierover zou veel gezondheidswinst kunnen worden geboekt.
Huidige medicatie in patiënten vanwege andere aandoeningen kan positief of negatief werken. Veiligheid van veel gegeven medicijnen is niet onderzocht in het licht van COVID-19, wel is duidelijk dat bepaalde veelgebruikte medicijnen het risico op longontstekingen verhogen. Hier zou meer aandacht voor moeten zijn, mede in het licht van nut en noodzaak van medicatie.
Vroege interventie is cruciaal om ernstig COVID-19 te voorkomen. Aangezien slechts enkele procenten ernstig ziek worden, zouden bestaande off-label medicijnen dit kunnen bewerkstellen. Goed opgezette en uitgevoerde randomized clinical trials (RCT’s) zijn cruciaal. Indien oninteressant voor de farmacie, kan de overheid via UMC’s stimuleren om deze zo spoedig mogelijk op te zetten.
Wanneer de interventies de ernst van de ziekte verlagen tot het niveau van de griep of minder, kunnen we heel anders met deze epidemie omgaan.
8. Verbied grootschalige evenementen totdat we voldoende kunnen beschermen.
Als veel mensen dichtbij elkaar zijn bestaat er een groot risico op grote uitbraken doordat een geïnfecteerd persoon heel veel andere mensen kan besmetten. Dit zagen we in het begin van de epidemie bij Europese voetbalwedstrijden, de wintersport en het carnaval.
De impact van grootschalige events is afhankelijk van (a) hoeveel mensen actueel besmet zijn door SARS-2, (b) hoe groot de kans op besmetting is, en (c) het sterftepercentage en de blijvende schade door COVID-19.
Deze punten zijn door de drie voorgaande te beïnvloeden. Als we via BCO weten wie besmet is (zie 5), voor iedereen geschikte mondkapjes hebben (zie 6) en/of COVID-19 goed kunnen behandelen (zie 7), kunnen meer mensen op een veilige manier bij elkaar komen.
9. Menselijk contact is te belangrijk om te verbieden.
Virussen worden overdragen van mens tot mens en het is evident dat de kans kleiner is bij een grotere afstand; de praktijk is echter complex. Belangrijk is dat de gezondheid meer is dan een risico op een virusbesmetting.
De anderhalvemetersamenleving isoleert mensen, terwijl mensen behoefte hebben aan sociale interactie. “Doe op de eerste plaats geen kwaad”, geldt ook voor maatregelen tegen de epidemie zoals sociale afstand bewaren. De gevolgen van langdurige sociale isolatie zijn dramatisch voor kinderen, alleenstaanden, ouderen, familieverbanden en vrienden.
Naast het sociale domein wordt de volksgezondheid ook aangetast doordat sporten ontmoedigd worden.
Maatwerk oplossingen, zoals persoonlijke bescherming moeten worden gezocht om sporten en sociale contacten te faciliteren. Die oplossingen zijn ook minder schadelijk voor de economie en leveren dus een win-win-win situatie op.
10. Laat wetenschappers open en transparant discussiëren en vrij van politiek.
Wetenschappers kennen een open en transparante discussie waarbij de argumenten voor en tegen worden genoemd, en de methodologie kan worden gecontroleerd door collegae.
Het OMT werkt op een andere manier, haar adviezen worden gegeven zonder de transparantie van het wetenschappelijke debat. Strategische keuzes in Nederland verschillen vaak van die in andere landen. Wij vinden het incorrect om hierbij te spreken van een wetenschappelijk advies, enkel en alleen omdat de adviseurs wetenschappers zijn. Een wetenschappelijk advies behoort zich ook aan de spelregels van de wetenschap te houden.
Artsen en medisch wetenschappers die een andere visie hebben op testen, behandelen, vaccinatie en andere strategieën tegen COVID-19 zouden juist moeten worden gehoord en niet worden tegengewerkt.
Politiek houdt niet van tegenspraak en dwarsliggers, maar de trein van de wetenschap heeft dwarsliggers nodig om niet te ontsporen. Vertrouwelijke verslagen van vergaderingen en discussies zijn niet transparant. De genoemde argumenten voor en tegen zouden altijd openbaar moeten zijn, ook als deze gewogen en te licht bevonden zijn.
Wetenschappers willen de argumenten van andere wetenschappers zien en niet alleen de conclusies.
Opstellers
John J. L. Jacobs, medisch wetenschapper, immunoloog
Arnold Bosman, arts niet-praktiserend, veld-epidemioloog
Dick Bijl, epidemioloog
Matthijs Dekker, huisarts
Jaap van den Heuvel, bestuursvoorzitter Rode Kruis Ziekenhuis Beverwijk
– Joost Zwartenkort (MD PhD., KNO-arts otoloog): “Beste Gijs, fantastisch wat je doet met betrouwbare zorgcijfers. Ik hoop dat je volgende missie is om die illusie dat alle uitgestelde zorg zinloze zorg was te ontkrachten. Het zal vast op de lange termijn uit je cijfers blijken.”
– Willem-Hans Steup (MD PhD., Thoracic Lung Surgeon): “Mooi rapport, Gijs. Zeker nuttig.”
– Wim Schellekens (MD., voormalig Hoofdinspecteur Inspectie voor de Gezondheidszorg IGZ): “Advies aan 2eKamerCie VWS over aanpak Coronacrisis: 10 belangrijke punten die goede aanzet zijn voor grondige discussie!”
Op alle serieuze ranglijsten (OECD Health at a Glance, Healthcare Access and Quality Index, EC/EU/Eurostat) is de relatieve achteruitgang van de Nederlandse medische zorg ten opzichte van de EU14 terug te zien.
Toelichting
De EU14 zijn de 14 moderne Europese landen met meer dan 5 miljoen inwoners: België, Denemarken, Duitsland, Engeland (UK), Frankrijk, Finland, Italië, Nederland, Noorwegen, Oostenrijk, Portugal, Spanje, Zweden en Zwitserland. Deze 14 landen hebben een gedeelde politiek-democratische, sociaal-economische en technologische ontwikkeling doorgemaakt waardoor de onderlinge vergelijkbaarheid groot is.
OECD Health at a Glance en de Health Access and Quality Index zijn internationaal erkende en geraadpleegde samengestelde indexen (meerdere indicatoren van alle OECD-landen, of de gehele wereld), EU State of Health is een omvattende landenrapportage. Healthy life years en Life expectancy zijn typische kernindicatoren van gezond leven en levensverwachting.
Nederland verliest in vergelijking met de gemiddelde ontwikkeling van moderne Europese landen (EU14) geleidelijk aan iets terrein in de medische zorg (‘Cure’, Zorgverzekeringswet). Dit werd drie jaar geleden door mij vastgesteld op basis van een meerjarenanalyse van beschikbare relevante medische kwaliteitsindicatoren van OESO Health at a Glance-rapporten. Publicatie in ESB Zorgstelsel 1/2017. In november 2017 werden de bevindingen getoetst o.b.v. nieuwe data (Health at a Glance 2017) en dit is nu opnieuw gedaan (Health at a Glance 2019). De drie analysemomenten (dec. 2016, nov. 2017 en nov. 2019) geven een consistent beeld.
Een positief punt v.w.b. Nederland is de recente verbetering van de resultaten bij cardiovasculaire aandoeningen (Stroke, Ischemic heart-disease). De datatabel:
Landengrafiek:
De macrokosten zijn in vergelijking met de gemiddelde kostenontwikkeling van de andere moderne Europese landen (EU14) in dezelfde periode gestegen. De rem op de uitgavengroei vanaf 2013 zien we ook bij de andere landen, m.u.v. Zwitserland (en in mindere mate Noorwegen). Grafiek:
De grafiek is nog preciezer gemaakt. Het jaar 2006 heeft index=100 voor de kostenontwikkeling. Deze blauwe lijn geeft de ontwikkeling van de macrokosten van het nederlands zorgstelsel in verhouding tot de gemiddelde ontwikkeling van de macrokosten van 11 andere landen (van Italie en UK zijn geen data bekend in de jaren tot 2011/2012). De rode lijn geeft de positie weer o.b.v. de gemiddelde kwaliteitsscore van een land. Nederland stond op de 5e plaats in 2007 en staat op de 8e plaats in 2019.
De recente analyse van de HAQ-index (EU14) en de Healthy Life Years (EU14) ondersteunt de bevindingen v.w.b. de geleidelijke achteruitgang van de kwaliteit van de medische prestaties in internationaal opzicht. Bronnen:
Indien de kwaliteit en de kosten met elkaar vermenigvuldigd worden ontstaat een indicator (‘Zorgwaarde’) van de kostprijs van de (totale) curatieve zorg. De zorgwaarde, dus de prijs van de zorg, is sinds 2007 het sterkst gestegen in Nederland en België (en Noorwegen, dat de op een na laagste totaalscore heeft). Dit betekent dat de curatieve zorg in deze twee landen steeds duurder wordt in vergelijking met de twaalf andere landen. Tabel:
Mutaties %BNP/GDP in OECD-statistieken
De kosten-data (%BNP/GDP zijn door de OECD op meerdere momenten na publicatiedatum (opmerkelijk genoeg!) gecorrigeerd. De grootste correcties betreffen de data van Zwitserland en Nederland. Zie> stats.oecd.org . Gevolg is dat de blauwe kostenlijn van de grafiek een andere kromming heef gekregen. De foto van mijn aantekeningen illustreert die wijzigingen:
Het schema van het Existentieel vraagstuk heeft 3e dimensies. Alle drie dimensies roepen ethische vraagstukken op.
1e Privaat versus Publiek (stelselniveau) – ethisch vraagstuk: de besteding van publiek geld, wie profiteert ervan? De corona pandemie. 2e Patiëntgericht versus Datagericht (patiëntfocus) – ethisch vraagstuk: de (bescherming van de) persoonlijke waardigheid van de patiënt 3e Onbevangen versus Defensief (autonomie zorgverlener) – ethisch vraagstuk: de (bescherming van de) integriteit van de (handeling verrichtende) zorgverlener
Het zorgmarktdenken bestaat (en wordt steeds sterker) bij alle drie. Soms versterken ze elkaar, zoals bij VBHC (combinatie van 1e en 2e dimensie). De 3e dimensie opent de markt van de juridisering van de zorg. In het schema moet ‘MARKT Privaat’ dus eigenlijk ook geplaatst worden achter ‘Techno/Datacentraal’ en ‘(USA)Claim culture’.
21 sept. 2021 – Uit de oude doos, nav. een misleidende berichtgeving in de media
4 augustus 2019 – De verpleegkundigen komen in opstand. Minister Bruno Bruins heeft op 5 juni 2019 zijn besluit bekend gemaakt over de overgangsregeling voor verpleegkundigen (wetsvoorstel BIG2). Na massaal protest, georganiseerd op de social media, stelt de minister nu een pas op de plaats voor.
Lees hier een bloemlezing van de berichten op social media en in de pers. Het nieuwste bericht bovenaan. Updates:
– Het Existentieel vraagstuk van de gezondheidszorg deVolkskrant Existentieel vraagstuk lange versie, waarvan de strijd van de verpleegkundigen misschen wel het beste voorbeeld is, in beeld gebracht: – LinkedIn 9/8/2019 ‘Als een van de grootste IC’s van Nederland ben ik bijzonder trots op mijn IC verpleegkundigen. Van de 200 verpleegkundigen is bijna 90% in-service opgeleid en zij leveren bijzonder goed werk. Ik maak me sterk dat zij deze hoog complexe zorg allemaal blijven leveren en dat tegen een prima salaris !!!! LinkedIn Diederik Gommers – Zorgvisie 8/8/2019 ‘Patiënten hebben niks aan de Wet BIG II’ Zorgvisie Armand Girbes – Zorgvisie 7/8/2019 ‘Aanpassing Wet BIG II is lariekoek’ Zorgvisie Jaap van den Heuvel
Actiecomite ‘BIGII in de overgang’ lanceert website 3/8/2019
“Er is een nieuw wetsvoorstel in kader van Wet BIG II. De verpleegkundige beroepsgroep wordt in tweeën gesplitst in de regieverpleegkundige met hbo profiel en de verpleegkundige met mbo profiel. De wijze waarop dit zou moeten gebeuren heeft vanuit de beroepsgroep veel kritiek gekregen.(…) Doordat verpleegkundigen aanvankelijk weinig gehoor kregen bij hun eigen beroepsvereniging V&VN, politieke partijen, vakbond of media is deze actiegroep ontstaan. In enkele weken sloten zich bijna 60.000 verpleegkundigen aan bij deze actiegroep. Het door de eigen beroepsvereniging betitelde ‘breed gedragen’ plan bleek achteraf helemaal niet breed gedragen. Er is besloten om ‘pas op de plaats’ te nemen en de overgangsregeling opnieuw te herzien. De actiegroep is van mening dat de overgangsregeling een gevolg is van de wetgeving. We willen kenbaar maken dat functiedifferentiatie verankerd in een wet niet tot kwaliteit of gewenst onderscheid zal gaan leiden. We blijven ons hiervoor inzetten om de wettelijke verankering voor twee verpleegkundige beroepen van tafel te krijgen.” website wetBIG2
Arts en Auto 29/7/2019 Kritiek op wetsvoorstel verpleegkundige niveaus (column Prof. Armand Girbes)
Het voorliggende plan om een groep hooggekwalificeerde verpleegkundigen, die extra opleidingen, nascholingen, onderzoek hebben gedaan te desavoueren vind ik onverstandig, “to put it mildly”. Arts en Auto
RTL Nieuws 26/7/2019 Verpleegkundigen zien ‘superverpleegkundige’ als degradatie
Het protest werd steeds groter: blogs, petities en tienduizenden steunbetuigingen. Verpleegkundigen vreesden dat hun baan zou worden uitgekleed met de komst van een nieuwe collega, een soort superverpleegkundige. De minister wil ze nu tegemoetkomen. RTL Nieuws
V&VN 25/7/2019 2019 Overgangsregeling BIG2: pas op de plaats
Beste Leden, De aankondiging van de overgangsregeling voor verpleegkundigen voor de wet BIG II heeft de afgelopen weken enorm veel losgemaakt onder onze beroepsgroep. V&VN juli 2019
Rijksoverheid 25/7/2019 Meer tijd voor overleg overgangsregeling BIG2
Minister Bruno Bruins (Medische Zorg en Sport) geeft meer ruimte voor overleg tussen de beroepsvereniging van verpleegkundigen en werkgevers- en werknemersorganisaties over de overgangsregeling van het wetsvoorstel BIG-2. Hierover is onrust ontstaan bij een deel van de beroepsgroep van verpleegkundigen, die onder andere vrezen dat bij inwerkingtreding van de wet hun beroep wordt uitgehold, of dat zij verplicht moeten bijscholen om hun huidige werk te kunnen blijven doen. Het wetsvoorstel BIG-2 introduceert een nieuwe beroepstitel: de regieverpleegkundige. Het wetsvoorstel is in voorbereiding op verzoek van de beroepsgroep van verpleegkundigen, met als doel een duidelijker onderscheid tussen mbo- en hbo-opgeleide verpleegkundigen te maken. Wanneer het wetsvoorstel in werking treedt – naar verwachting op zijn vroegst per 1 juli 2020 – kunnen verpleegkundigen beter worden ingezet op taken waarvoor ze zijn opgeleid en waarin ze deskundig zijn. Onlangs is overeenstemming bereikt tussen de beroepsvereniging van verpleegkundigen, werkgevers en werknemers over een overgangsregeling voor verpleegkundigen. Met deze overgangsregeling wordt geregeld hoe verpleegkundigen, met vaak al jarenlange ervaring in het vak, zich kunnen kwalificeren voor de nieuwe beroepstitel van regieverpleegkundige in de Wet BIG. Het verkrijgen van deze nieuwe titel is op vrijwillige basis. De uitwerking van de overgangsregeling heeft geleid tot onrust en onbegrip bij een deel van de verpleegkundigen en daarom biedt minister Bruins alle betrokken partijen de ruimte om opnieuw met elkaar in overleg te gaan over de overgangsregeling. De minister staat open voor een nieuw voorstel, op voorwaarde dat dit gedragen wordt door alle betrokken partijen. (volledige tekst Nieuwsbericht) Rijksoverheid 25/7/2019
NRC 23/7/2019 Bevallen doe je maar ergens anders
Bevallen kan in steeds minder ziekenhuizen. Dat komt vooral door personeelstekort. „Regel vervoer naar het ziekenhuis in Almere voor als je moet bevallen.” Verloskundige Linda de Haan had dat duidelijk gezegd tegen een zwangere jonge vrouw die ze begeleidde in de Waterwijk in Lelystad. Een buurvrouw beloofde haar uiteindelijk te brengen. Maar toen het zover was, zette de buurvrouw de vrouw met weeën op de trein. Ze haalde het ziekenhuis op tijd, maar het had ook anders kunnen lopen. NRC Bevallen doe je maar ergens anders
Facebook 18/7/2019 ‘Actiecomité BIG II in de overgang telt 50.000 verpleegkundigen’
LinkedIn 30/6/2019 Geen nieuw beroep regieverpleegkundige in het BIG-register! (column Wim Verest)
Er zijn 9 beroepen die zich moeten registreren in het BIG-register: apotheker, arts, fysiotherapeut, gezondheidszorgpsycholoog, physician assistant, psychotherapeut, tandarts, verpleegkundige en verloskundige. Het beroep arts geldt voor alle soorten artsen: van basisarts tot chirurg. De specialisatie tot een bepaald soort arts geschiedt binnen de beroepsgroep. Bij het beroep verpleegkundige zijn er ook tal van specialisaties die binnen de beroepsgroep mogelijk zijn. En nu is er iets nieuws dat afwijkt van de BIG-systematiek. Men wil een nieuw beroep registreren: ‘regieverpleegkundige’ naast het bestaande beroep ‘verpleegkundige’. Met grotendeels exact dezelfde naam, maar met andere taken en verantwoordelijkheden. Ook de vooropleiding is dezelfde: hbo-verpleegkunde. Begrijpelijke verwarring alom, temeer omdat hbo-V ook al opleidde tot verpleegkundige zonder het voorvoegsel regie. LinkedIn
Stchting Beroepseer 29/6/2019 Actiecomité ‘BIG II in de overgang’ wil een vuist maken tegen wetsvoorstel
Actiecomité BIG II in de overgang doet op de site van Nursing een oproep in actie te komen tegen de Wet BIG II. Nursing is een maandelijks magazine en een website voor verpleegkundigen in Nederland en Vlaanderen. De actie gaat uit van verpleegkundigen van het Leids Universitair Medische Centrum (LUMC). Woordvoerder Niels Jacobs: “We hopen met minimaal 20.000 collega’s een vuist te maken tegen het wetsvoorstel (…) Laat ik voorop stellen dat we niet tegen functiedifferentiatie zijn. Het is logisch dat je als mbo- en hbo-verpleegkundige andere aandachtsgebieden hebt. Je bent ook anders opgeleid. Maar we zijn ertegen om dat in de wet vast te leggen via 2 functies, die van regieverpleegkundige en verpleegkundige. Voor ons is verpleegkundige de beroepstitel. Het maakt niet uit welke vooropleiding je hebt”. Beroepseer Actiecomite BIG2 in de overgang
Facebook 28/6/2019
Het actiecomité ‘BIG II in de overgang’ is tegen de overgangsregeling van de Wet BIG II. Ze roepen collega’s op om massaal hun tegenstem te laten horen. Facebook 1
TROUW 17/6/2019 Verplegen leer je in de praktijk, maar waar is die gebleven in het onderwijs?(opinie Debby Blommaert)
Stond vroeger in de opleiding en het werk van een verpleegkundige patiëntgerichte zorg centraal, tegenwoordig ben je als hbo-verpleegkundige nog net geen loser als je daarin blijft hangen. Het verhoogt je maatschappelijke status als je zo snel mogelijk je witte beroepskleding inruilt voor de burgerkleding van onderzoeker, beleidsmedewerker of manager. TROUW Verplegen leer je in de praktijk, maar waar is die gebleven in het onderwijs?
Waarom zorg in Nederland juist níét tot de beste hoort
2 mei 2019 – De tekst in de krant is fors ingekort (van 750 naar 450 woorden) en geeft de essentie goed weer. Lees hier de volledige tekstversie.
Gezondheidszorg staat voor een Existentieel vraagstuk
(Publiek of Privaat)
De Rijksoverheid heeft de afgelopen jaren bewust een te positief beeld geschetst van de medische gezondheidszorg. “Onze zorg behoort tot de beste van Europa” staat in het Regeerakkoord. Op basis van zelfstandig onderzoek, gevalideerd door deskundigen, heb ik vastgesteld dat de kwaliteit van de medische zorg in vergelijking met andere moderne Europese landen sinds 2006 geleidelijk aan terrein verliest.[1] Dit is opmerkelijk. Want waarom werd dit onderzoek niet gedaan door een van de kennisinstituten (SCP, CPB, Zorginstituut, WRR, Universiteiten)?
Het medisch zorgstelsel van gereguleerde marktwerking is niet goed doordacht. Er zijn twee fundamentele ontwerpfouten gemaakt. Ten eerste: Een patiënt, die wettelijk verplicht is te betalen voor zijn zorgbehoefte, is geen consument van zorg maar heeft recht op goede zorgverlening op basis van indicatiestelling door een gediplomeerde zorgverlener. Deze moreel-ethische dimensie van de zorg is uit het oog verloren. Ten tweede: Landelijke regie van het zorgaanbod, een planning van zorgvoorzieningen op landelijke schaal, is onmogelijk in een stelsel van concurrerende zorgverzekeraars. Dat zorgverzekeraars (overwegend) regionale monopolisten zijn doet hier niets aan af. Beide ontwerpfouten zijn terug te voeren op het probleem dat over de verhouding tussen het publieke en het private niet goed is nagedacht bij de invoering van de Zorgverzekeringswet in 2006.
De schizofrenie van het marktgedreven zorgstelsel laat zich ook op een andere manier typeren. De filosofie van marktwerking vraagt om inherent tegengesteld gedrag van de betrokkenen in de zorgverlening. Commerciële belangen en concurrentie moeten samengaan met vertrouwen en samenwerking. Wat de zorgeconomen ook beweren, deze tegenstelling – in menselijk gedrag en in het stelselontwerp – tart de logica. Het gaat namelijk in dit geval niet om een vorm van publiek-private samenwerking zoals we dat uit de praktijk en de leerboeken kennen.
Het marktdenken in de zorg leidt tot afsplitsing van zorgbedrijfjes die de patiënt niet als een mens maar als een gefragmenteerd wezen benaderen waaraan gesleuteld en verdiend kan worden. In de fragmentatie van lichaam en geest tot kleine diagnosebehandelbrokjes zitten de verdienmodellen. Profijtelijk zijn de klinieken voor electieve ingrepen (knie-, heup- en staaroperaties), maar voor de acute zorg, de complexe zorg en de chronische zorg die gezamenlijk veruit het grootste deel van de medische zorg vormen werkt het marktmechanisme niet, of zijn er kostbare gevolgen waar overheidssturing nodig is. Zoals nu weer bij het ziekenhuis in Boxmeer. Daar waar de mens zich niet laat opsplitsen zien we de meest schrijnende gevolgen van het marktdenken: in de specialistische GGZ en de jeugdzorg (een gemeentelijke taak). Hoe meer fragmentatie, hoe meer regels. Immers, patiëntveiligheid en zorgkwaliteit zijn absolute vereisten die altijd moeten worden geborgd. En ook dat geeft verdienmodellen. Maar wat is nu de essentie?
De versplintering van het zorgaanbod leidt tot complexere regelgeving met een toename van verantwoording, toezicht en dus: bureaucratie. Het leidt tot torenhoge indirecte kosten, een zeer verfijnd systeem van checks en balances ergo een complexe hybride zorgmachinerie die nooit af kan zijn, waardoor steeds minder geld beschikbaar is voor de zorg. OntRegelDeZorg? Nieuwe regels vervangen de geschrapte. Value Based Health Care? Waarom niet gewoon de patiënt vragen of hij/zij tevreden is? Hoe doelmatig is een systeem van 24 zorgverzekeraars met 55 polissen basisverzekering die allemaal hetzelfde zorgpakket aanbieden? Management staat centraal in het marktgedreven zorgstelsel in plaats van uitvoering. Is er wellicht een verband met het feit dat de zorg steeds minder aantrekkelijk wordt gevonden om in te werken en het toenemend gebrek aan gekwalificeerde zorgverleners (verpleegkundigen, triagisten, huisartsen, ouderengeneeskundigen e.a.)?
Er zijn teveel private krachten en er is te weinig publieke sturing in het zorgstelsel. Publiek is ondergeschikt gemaakt aan privaat, het moet juist andersom! Dit inzicht begint door te breken. Toen ik Kim Putters, directeur van het SCP en hoogleraar aan de Rotterdamse school waar het ‘zorg is business’-adagium gehuldigd wordt, hiermee in het openbaar confronteerde gaf hij volmondig toe dat deze analyse klopt (NZF-cafe d.d. 14/3/2019).
De gezondheidszorg staat voor een existentiële keuze. Een keuze die direct samenhangt met de vraag of de overheid de regie terugneemt en binnen publieke randvoorwaarden private zorgverlening en zinvolle innovaties faciliteert, of de omgekeerde situatie, waarbij private partijen de dienst blijven uitmaken en de publieke taak beperkt wordt tot het corrigeren van de collateral damage van echte marktwerking.
In het eerste geval kunnen we terugkeren naar de menselijke maat en staat de patiënt weer centraal, in het andere geval wordt de patiënt een dataverzameling, de zorgverlener een data-analist, krijgt Big Tech het voor het zeggen en zoekt iedereen het in het oerwoud van regels verder zelf maar uit.
voetnoot 1 Zelfstandig onderzoek van data OECD-Health at a Glance 2007, 2009, 2011, 2013, 2015, 2017. Gepubliceerd in Economisch Statistische Berichten. 2017;1 ‘Zorgstelsel op basis van samenwerking stelt patiënt centraal’.
Ik hield een inleidende lezing over Directe democratie op het Tilburgs Verkiezingssymposium van 6 februari 2017.
Thierry Baudet was zo gepikeerd na een opmerking van me – tijdens de lezing van Nanda Oudejans, die hij interrumpeerde – dat hij me het spreken wilde beletten voor een volle zaal. Hij sprong op het podium en eiste dat ik als spreker niet het woord zou krijgen. Er zijn circa 150 getuigen. Hij heeft wel zij excuses aangeboden in de pauze – achter de coulissen.
Ik maakte dit rommelige filmpje van de zaal tijdens de lezing van Nanda Oudejans.
Hier kunt u de slides van mijn presentatie bekijken>
19 december 2020 – Bij het verschijnen van het discussiestuk ‘Zorg voor de Toekomst’ als start van een consultatieproces over de toekomst van het nederlandse zorgstelsel, breng ik deze speech, uitgesproken bij het NZF-debat (maart 2019), opnieuw onder uw aandacht.
Reacties van hoogleraren
reactie Wanda de Kanter, longarts in het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis (Nederlands Kanker Instituut)
reactie Armand Girbes, Professor Intensive Care Medicine & Clinical Pharmacologist VUmc:
VUmc portretten Intensive Care 2016
“Kritisch tegengeluid over de ongepaste zelfverheerlijking over “het beste systeem ter wereld”. In het Frans zeggen we: ‘on n’est jamais mieux servi que par soi-même’. Onze gezondheidszorg is op veel fronten inderdaad niet zo slecht, maar het gaat achteruit in kwaliteit. Vraag dat aan de patiënt met de diagnose kanker die heel lang moet wachten op de MRI of de operatie, of de patiënt die binnen 23 uur na de faillietverklaring van het Slotervaart als een DHL pakketje overgeplaatst moest worden, of de ziekenhuispatiënt die niet overgeplaatst kan worden naar een revalidatiecentrum of verzorgingstehuis omdat er geen plaats is. Of de MS patiënt die geen stamceltransplantatie vergoed kan krijgen voor zijn/haar specifieke vorm van MS, maar wel tegen eigen betaling in gerenommeerde buitenlandse Europese academische ziekenhuizen kan worden geholpen. Of aan de dokters, die 40% van hun tijd aan administratie besteden en uren moeten bellen om de patiënt elders opgenomen te krijgen wegens plaatsgebrek. Dat is de praktijk. Die ijdele zelfverheerlijking door vooral mensen die langs de zijlijn staan van het echte speelveld, is ongepast. Gijs van Loef geeft een ander geluid waar de gesubsidieerde mooi-sprekers inhoudelijk op zouden moeten reageren.”
Failliet marktwerking in de medische gezondheidszorg
Vlnr: spreker, Herman Tjeenk Willink, Jan Terlouw, Ron Meyer, Kim Putters
De Rijksoverheid heeft de afgelopen jaren bewust een te positief beeld geschetst van de medische gezondheidszorg. In het Regeerakkoord staat: “Onze zorg behoort tot de beste van Europa”.
O.b.v. zelfstandig onderzoek (bron: OECD Health at a Glance, raadpleging panel medisch deskundigen, gevalideerd door experts) heb ik vastgesteld dat de kwaliteit van de medische zorg in vergelijking met andere moderne Europese landen sinds 2006 geleidelijk aan terrein verliest. Mijn oudste publicaties erover van 2,5 jaar geleden worden nog steeds dagelijk tientallen malen gelezen. Opmerkelijk! Want waarom werd dit onderzoek niet gedaan door de kennisinstituten? ‘Nederlandse zorg valt van haar voetstuk’ is een van de meest gelezen artikelen in MEDISCH CONTACT en kreeg veel bijval van medici, maar geen enkele reactie vanuit de bestuurlijke en –beleidshoek.
Ik stel vast dat het zorgstelsel van gereguleerde marktwerking niet goed doordacht is – er zijn 2 fundamentele ontwerpfouten gemaakt – , maar dat er nog steeds geen onderzoek wordt gedaan.
1e Een patiënt – die heeft moeten betalen voor zijn zorg! – is geen consument, maar heeft recht op zorg; 2e Landelijke regie (planning van zorgvoorzieningen op landelijke schaal) is onmogelijk in een stelsel met concurrerende zorgverzekeraars.
Er zijn teveel private krachten en er is te weinig publieke sturing in het zorgstelsel. Publiek is ondergeschikt gemaakt aan privaat, het moet andersom! Dit inzicht begint door te breken (a).
Maar… de Adviesaanvragen van de Regering aan de WRR en de SER over de betaalbaarheid van de zorg zijn toch op de lange baan geschoven (b). Reactie Kim Putters: ad a Eens met de stelling dat publiek boven privaat moet staan; ad b SER komt eind 2019 met het advies.
Tenslotte. Onze studenten worden nog steeds opgeleid vanuit de filosofie van marktwerking in de zorg met het adagium ‘Zorg is Business’. Ik noem het de ‘Rotterdams school’, die ons zorgstelsel bestuurt… Jan Terlouw zegt desgevraagd dat hij het er helemaal mee eens is
Meest gelezen pagina op deze website – Reacties en steunbetuigingen stromen binnen via verschillende kanalen –
Wil je je uitspreken over dit statement, doe dat bij voorkeur op LinkedIn (5500+ views met veel inhoudelijke commentaren)>Statement Failliet marktwerking medische zorg
Het debat begon met een groepsgesprek tussen zorgprofessionals. Vlnr: Rogier Botting (fysiotherapeut), Armand Girbes (hoogleraar intensivist/farmacoloog VUmc), Roos Blom (psycholoog – MC Slotervaart), Cobie Groenendijk (moderator – psychiater)
Het faillissement van twee ziekenhuizen heeft het debat over de marktwerking in de zorg op scherp gezet. Niemand weet waarom juist deze ziekenhuizen failliet moesten gaan en waarom op zo’n abrupte, onzorgvuldige manier.
De filosofie van marktwerking werkt niet omdat het inherent tegengesteld gedrag vraagt van de betrokkenen in de zorgverlening. Commerciële belangen en concurrentie moeten samengaan met vertrouwen en samenwerking. Wat de zorgeconomen ook beweren, deze tegenstelling – in menselijk gedrag en in het stelselontwerp – tart de logica. Het gaat namelijk in dit geval niet om een vorm van publiek-private samenwerking zoals we dat uit de praktijk en de leerboeken kennen.
De idee dat marktwerking in de zorg het ei van Columbus zou zijn, is overigens ergens wel te begrijpen. We leven in een land waarin iedereen gelijk is, iedereen vrij wil zijn van betutteling en zijn eigen keuzes maakt en zijn eigen wiel uitvindt. Leiderschap en centrale sturing, daar zijn we met zijn allen allergisch voor. Ik noem dit de culturele dimensie. De marktwerkingsgedachte past ogenschijnlijk goed bij een land waarin iedereen zijn eigen gang wil kunnen gaan, maar de schijn bedriegt. Iedereen is wettelijk verplicht te betalen voor zorg (alhoewel, we hebben de casus Jordy Zwarts), de verwachting dat daar het recht op zorg tegenover staat is dus logisch: Zorg is geen markt, maar een recht. Een patiënt is geen consument, maar een zorgbehoevende.
Het feit dat een stervend mens te horen krijgt dat hij moet verhuizen vanwege de sluiting van het ziekenhuis is mensonterend, maar dat is wat er nu gebeurd. Patiënten die naar huis worden gestuurd omdat ze de verkeerde zorgpolis hebben, het is schering en inslag. Er komen steeds meer ontzorgde streken in welvarend Nederland waar je maar beter niet kunt blijven wonen. Want er is geen opvolgende huisarts meer en het dichtstbijzijnde ziekenhuis/SEH ligt op minimaal een uur reisafstand. Ziehier het echec van de gereguleerde marktwerking.
Wat de overheid heeft gedaan om die tegengestelde krachten van concurrentie en samenwerking in toom te kunnen houden, is de bouw van een zeer verfijnd systeem van checks en balances, een hybride, complexe zorgmachinerie. Die nooit af is. Dit hybride en marktgedreven zorgstelsel legt de prikkels verkeerd en benadert de patiënt niet holistisch maar als een gefragmenteerd wezen waaraan gesleuteld (en verdiend) kan worden. Fragmentatie van lichaam en geest geeft verdienmodellen. Het stelsel is omzet-gedreven en niet zorgkwaliteit-gedreven. Toch moet zorgkwaliteit altijd worden geborgd (patiëntveiligheid is een absolute vereiste) en dit leidt onvermijdelijk tot steeds minutieuzere controles en toenemende ondoorzichtigheid (bureaucratie), het tegenovergestelde van transparantie. Het leidt tot torenhoge indirecte kosten, waardoor minder geld beschikbaar is voor de zorg. OntRegelDeZorg?
Ik kom tot de volgende argumenten tegen marktwerking in de medische gezondheidszorg (Aanvullingen zijn welkom).
A Het is ongewenst vanuit het patiëntperspectief, alleen bij de huisarts staat de patiënt (als holistisch wezen) centraal. Maar de patiënt die voor meervoudige behandeling doorverwezen wordt naar de 2e lijn komt in een krachtenveld waarin optimale samenwerking tussen zorgspecialismen vaak problematisch is. Een uitzondering geldt voor de electieve behandelingen, een profijtelijke business, waar de wachtlijsten in Nederland kort zijn. De patiënt staat zeker niet centraal bij veel toeleveranciers van medicijnen en medische hulpmiddelen, die vaak zuiver profitgedreven opereren en lak hebben aan het patiëntbelang (zeldzame ziektes hebben geen verdienmodel) en patiëntveiligheid. Marktwerking fragmenteert een patiënt in stukjes, voor elk stukje een businessmodel met betalende klanten.
B Concurrentie (en machts-)denken is ongewenst vanuit het perspectief van zorgverleners die juist moeten en willen samenwerken. Het maakt werken in de zorg onaantrekkelijk. Er is een toenemende schaarste aan gespecialiseerde zorgverleners op MBO en HBO-niveau. Het ziekteverzuim en personeelsverloop in de zorg is historisch hoog.
C Het werkt niet omdat er geen transparantie van prijzen en kwaliteit is, waardoor de burger geen beredeneerde keuze tussen zorgpolissen kan maken (wellicht m.u.v. de hoogte van het vrijwillig eigen risico). De consumentenbond spreekt van een polisjungle. Volgens de Raad voor de Volksgezondheid en Samenleving heeft het tripartite zorgverzekeringsmarktstelsel de zorgverlener en zorgvrager van elkaar vervreemdt.
D Het werkt niet in de zorgverzekeraarsmarkt, feitelijk een oligopolie van een paar zorginkoopconcerns die op basis van overheidsgaranties en met politiek-bestuurlijke dekking vrij spel hebben en met een polisjungle een schijnmarkt hebben gecreeerd. Er zijn vrijwel geen nieuwe toetreders (muv. IptiQ, een zwitsere zorgverzekeraar), de barrières zijn te hoog.
E Marktwerking leidt tot een tomeloze innovatiedrift met als keerzijde weer toenemende bureaucratie. Elke nieuwigheid vraagt om nieuwe regels omwille van de patiëntveiligheid en heeft een langdurig ‘toelatingsprogramma’ te doorlopen. Maar het gros van de innovaties mislukt, time to market duurt vaak te lang. Investeringen worden niet terugverdiend.
F Marktwerking stimuleert omzet en – vanuit het perspectief van de belasting- en premiebetaler – een onbeheersbare kostenontwikkeling. Het maakt de zorg onbetaalbaar voor de lagere en middeninkomensgroepen, maar ook voor chronisch zieken en (geestelijk) gehandicapten. In de eerste jaren van de Zorgverzekeringswet liepen de kosten dan ook volledig uit de hand, totdat Rutte-2 ingreep met de budgettering (hoofdlijnenakkoorden). De wal keerde in 2011 het schip.
G Het marktgedreven zorgstelsel is ondoelmatig. De marktwerking brengt een zeer complex beheerssysteem voort – een hele trits aan bestuurs- en beleidsorganen en toezichthouders – waarin zelfs insiders de weg kwijtraken. Deze bureaucratie is verre van transparant en kost heel veel geld, waardoor minder geld voor de zorg beschikbaar is.
H In een zorgverzekeraarsmarkt bestaat een blinde vlek voor centrale planning van landelijke zorgvoorzieningen en centrale randvoorwaarden (zoals ICT-standaarden). Zorgverzekeraars hebben deze regisserende rol als marktmeester, maar kunnen dit natuurlijk nooit waarmaken. Veel zorgvoorzieningen (organisatorische eenheden van samenwerkende zorgverleners) staan onder druk en verdwijnen (spoedeisende hulp, kleinere ziekenhuizen, specialistische ggz) en vooral ook in de periferie buiten de Randstad. Het plotselinge faillissement van de ziekenhuizen is een voorbeeld van dit marktfalen.
I Marktwerking holt de publieke sector van binnen uit. De markt zuigt de kennis weg die in de publieke sector met publieke financiële middelen is opgebouwd door universiteiten en kennisinstituten. Het is de keerzijde van de valorisatie gedachte. Essentiele kennis moet ‘publiek’ blijven. Zie de problematiek rondom de nieuwe geneesmiddelen.
J De Nederlandse bevolking wil dit marktgedreven zorgstelsel niet (meer). Het is dan ook niet verassend dat een meerderheid van de Nederlandse bevolking het zorgstelsel fundamenteel wil veranderen. Men wil meer publieke sturing en minder marktwerking. En men wil, het gaat per slot van rekening om eigen geld, van meet af aan betrokken zijn bij het herontwerp van de zorg.
Bevestiging vanuit onafhankelijke data-analyse van de OESO De kwaliteit van de Nederlandse medische zorg gaat sinds de invoering van het systeem van gereguleerde marktwerking langzaam maar zeker achteruit in vergelijking met andere moderne Europese landen, zo blijkt uit een analyse van OECD-data. Deskundigen hebben dit bevestigd. > https://gijsvanloef.nl/2017/11/12/tendens-daling-kwaliteit-medische-zorg-t-o-v-eu14-zet-door-2007-2017-oeso/
Onderzoeksartikel Nederlandse zorg valt van haar voetstuk Oktober 2018 verscheen in Medisch Contact het onderzoeksartikel ‘Nederlandse zorg valt van haar voetstuk’ De link naar het onderzoeksartikel en de nadere toelichting en onderbouwing vindt u op deze website> Toelichting en onderbouwing
Europese toppositie van Nederlandse gezondheidszorg moet worden genuanceerd
Volgens politici en beleidsmakers is het Nederlandse gezondheidszorg een van de beste, zo niet hét beste zorgstelsel van Europa. Maar klopt dat wel? Hoe goed is onze zorg? Socioloog Gijs van Loef vergeleek allerlei indicatoren en nuanceerde die conclusie…
vanLoef Research introduceert een tweede monitor van de oversterfte in West-Europa. De brongegevens (data) zijn van Eurostat, met de baseline 2016-2019 (zie grafiek). Het zijn maandcijfers. De andere monitor is gebaseerd op de brongegevens van OurWorldinData met de baseline 2015-2019.
NB deze grafiek vanaf januari 2020 t/m februari 2024 komt overeen met de EXCESS MORTALITY RANKING 2020 > HEDEN (zelfde dataverzameling).
EXCESS MORTALITY RANKING 2024 – de gemiddelde oversterfte in 2024.
De excess mortality (oversterfte) is per land berekend door het optellen (+%) en aftrekken (-%) van de maandpercentages van de sterfte (scores) over een bepaalde periode, gedeeld door het aantal scores. Brondata Eurostat. De uitkomst is het oversterfte-, dan wel ondersterfte percentage. De tabel Excess Mortality Ranking is een weergave van in de vorm van een staafdiagram.
EXCESS MORTALITY RANKING 2020 > HEDEN – de gemiddelde oversterfte gerekend vanaf 2020, dus vanaf het begin van de corona pandemie.
NB Zie ook de grafiek bovenaan (zelfde dataverzameling)
EXCESS MORTALITY RANKING 2021 > HEDEN – de gemiddelde oversterfte gerekend vanaf 2021, dus vanaf het begin van de vaccinaties tegen corona. Onder: grafiek Eurostat (idem).
In 2024 behoudt 🇳🇱 de twijfelachtige eer het land met de hoogste oversterfte te zijn, obv. de verschillende openbare internationale data.
Het interesseert vrijwel geen hond, muv. een kleine groep die de waarheid wél belangrijk vind. Deskundige influencers laten het afweten… https://t.co/4auHVW7kRE
Uitkomsten van 2 mini-polls op Twitter en LinkedIn
Twitter
LinkedIn
Interpretatie
Er zijn opvallend weinig stemmen uitgebracht. Op twitter heeft 8,33% een stem uitgebracht, op LinkedIn een schamele 1,58%. De twee polls hadden een ‘bereik’ van 1704 weergaven (Twitter) en 1267 weergaven (LinkedIn). Op twitter steeg het aantal weergaven na de poll tot boven de 3000.
De LinkedIn poll is gerepost en expliciet onder de aandacht gebracht van de getoonde personen die werkzaam zijn in de zorg. Enkelen genieten landelijke bekendheid en zijn Influencers (Marcel Levi, Hans van Santen, Bernard Leenstra, Sander de Hosson, Diederik Gommers, Danka Stuijver, Esther van Fenema).
Interessant is dat LinkedIn de stemmers laat zien. Vier huisartsen (w.o. Danka Stuijver, de enige hier genoemde Influencer) en twee zorghoogleraren stemden: ‘dit is een groot probleem’.
Met andere woorden, vrijwel alle aangesproken Influencers hebben de poll gezien maar niet gestemd. Waarom niet?
EXCESS MORTALITY RANKING 2024 – de gemiddelde oversterfte in 2024.
17 april 2024 – update cijfers OurWorldinData. Nederland heeft de hoogste oversterfte in 2024, afgezet tegen de baseline 2015-2019. Tussen haakjes het aantal weken waarvan cijfers bekend zijn. Vijf landen hebben cijfers t/m week 13, waaronder Nederland. NB Denemarken heeft cijfers van 5 weken. De overall trend is dalend. NB Zweden ontbreekt.
De excess mortality (oversterfte) is per land berekend door het optellen (+%) en aftrekken (-%) van de weekpercentages van de sterfte vanaf de 1e week van het jaar tot de meest recente week van het jaar, gedeeld door het aantal weken. De cijfers van ourworldindata zijn de brondata. De uitkomst is het oversterfte-, dan wel ondersterfte percentage. De tabel Excess Mortality Ranking E14 is een exacte weergave van ourworldindata (zie grafiek, tijdvak jaar 2023) in de vorm van een staafdiagram.
EXCESS MORTALITY RANKING 2020 > HEDEN – de gemiddelde oversterfte gerekend vanaf 2020, dus vanaf het begin van de corona pandemie. Onder: grafiek OurWorldinData (idem).
EXCESS MORTALITY RANKING 2021 > HEDEN – de gemiddelde oversterfte gerekend vanaf 2021, dus vanaf het begin van de vaccinaties tegen corona. Onder: grafiek OurWorldinData (idem).
25 april 2024 – update cijfers RIVM. Opnieuw stelt het RIVM haar nieuwste raming fors naar beneden bij. Hetzelfde commentaar als van 11 april: Er ontstaat een beeld van schommeling rond het gemiddelde vanaf half februari. NB Vrijwel alle weken ligt de sterfte wel iets boven het gemiddelde. Op jaarbasis zijn het nu 2795 sterfgevallen boven de prognose, ca. 5,1 %.
NB Het verwacht aantal doden is het rekenkundig gemiddelde van de ondergrens en de bovengrens van de verwachte sterfte. Deze worden niet weergegeven in de overzichtstabel.
Toelichting
Het RIVM heeft de bandbreedte van de wekelijkse sterfteverwachting in 2 stappen verhoogd, dit is te zien aan de opwaartse kniks, de eerste (grote) opwaartse knik in de week van 4 t/m 10 juli 2022, de tweede (kleine) opwaartse knik in de week van 3 t/m 9 juli 2023 (blauwe pijlen). Bij de eerste knik is de bovenkant van de sterfteverwachting verhoogd van 2965 naar 3078.
Eerdere versies
18 april 2024 – update cijfers RIVM. Sterk verhoogde sterfteverwachting in de eerste weken van april onder de mensen van 65 jaar t/m 79 jaar. De totale oversterfte neemt weer toe, evenals het gemiddelde (2877 sterfgevallen; 5,61%).
RIVM krijgt meer klachten over bijwerkingen borstimplantaten en spiraaltjes https://t.co/NSjeS9LbWo via @NOS
vanLoef Research: 'RIVM registreert een oversterfte van bijna 3.000 doden (5,6%) in 2024 maar maakt hier geen melding van'
11 april 2024 – update cijfers RIVM. Bijstelling van cijfers. Er ontstaat een beeld van schommeling rond het gemiddelde vanaf half februari. De oversterfte neemt af, zowel in totaal, als procentueel. Op jaarbasis ca. 2430 sterfgevallen, zo’n 5%.
De essentie is dat, ondanks een verhoogde sterfteprognose, de sterfte toch (nog) systematisch hoger blijkt te zijn dan het nieuwe prognosemodel van @rivm voorspelt. https://t.co/PGvuamsmZz
3 april 2024 – update cijfers RIVM. Bijstelling van eerdere weekcijfers maakt geen groot verschil. Sinds maart een kleine, schommelende ‘meersterfte’. Het jaartotaal bedraagt een oversterfte van 2694 sterfgevallen (6%).
28 maart 2024 – update cijfers RIVM. Voor het eerst daalt de totale oversterfte (op ‘jaarbasis’, dwz. alle weken opgeteld) daadwerkelijk. Het oversterftepercentage zakt naar 6,2%.
21 maart 2024 – update cijfers RIVM. De prognose van de laatste weken blijkt zeer onbetrouwbaar. Forse bijstelling naar beneden van week 10. Toch blijft de cumulatieve oversterfte in 2024 aanzienlijk: ca. 2774 extra sterfgevallen, 7,3%.
13 maart 2024 – update cijfers RIVM. De oversterfte neemt verder af, maar is tot op heden toch nog ca. 7,9 %. Na een korte ‘dip’ voorspelt het RIVM een nieuwe sterftepiek. Het gaat om ca. 2724 extra sterfgevallen in 2024 bij een verhoogde prognose.
6 maart 2024 – update cijfers RIVM. De oversterfte neemt verder af, maar is tot op heden toch nog ca. 8 %. Het gaat om ca. 2486 extra sterfgevallen in 2024 bij een verhoogde prognose.
29 februari 2024 – update cijfers RIVM. De oversterfte neemt af, maar is tot op heden toch ca. 8,6%. Het gaat om ca. 2384 extra sterfgevallen in 2024 bij een verhoogde prognose.
22 februari 2024 – update cijfers RIVM.
Plusmutaties in alle weken. De oversterfte bedraagt 2.296 sterfgevallen, dit is ca. 9,5%.
16 februari 2024 – De eerste monitor van de sterfte in 2024 op basis van het RIVM.
De oversterfte in 2024 is op dit moment 9%, het gaat om 1.876 extra sterfgevallen. NB: Het CBS (Statline) schat het aantal overledenen iets lager in dan het RIVM.
Ik heb twee fundamentele punten van kritiek. Opmerkelijk is dat aan de kostenkant schattingen zijn gemaakt, maar dat die aan de opbrengstenkant ontbreken. (Zie pag. 445: ‘geen ex-ante besparingen worden toegekend’). De coronacrisis heeft duidelijk gemaakt dat samenwerking i.p.v. concurrentie (op de werkvloer en tussen (organisaties van) zorgverleners) nodig is. De ontstane ‘samenwerkingsgeest’ heeft onvermoede positieve krachten losgemaakt bij de bestrijding van de eerste golf, het ziekteverzuim (dat inmiddels historisch hoogten heeft bereikt en het hoogste is van alle bedrijfstakken, zie CBS) zou door de intrinsieke motivatie van zorgverleners de afgelopen maanden wel eens gedaald kunnen zijn (kan dit worden uitgerekend?), overwerk werd en wordt met inzet en zonder morren gedaan (Let wel: de voortslepende beloningsdiscussie NOS Virtueel protest zorgverleners , de politiek speelt met vuur). Welke baten zouden we hiervoor kunnen en moeten becijferen? De stelling lijkt me verdedigbaar dat de baten van een gezondere werkcultuur in de zorg door het uitgangspunt van samenwerking i.p.v. concurrentie eerder in de miljarden zullen lopen dan in de honderden miljoenen – op jaarbasis.
Een tweede fundamenteel punt van kritiek betreft de opsomming van de technische aanpassingen die bij een stelselwijziging nodig zijn. Aanpassingen in wet- en regelgeving, in de ICT, in administraties, enzovoorts, het geheel onder de noemer van ‘bedrijfsvoering’. Natuurlijk moet er van alles gebeuren en het uitwerken en uitvoeren van een transitie levert veel werkgelegenheid (en omzet) op voor professionele dienstverleners, maar is dat voor het grote publiek relevant? Een stelselwijziging vergt politieke wil. Punt. In schema weergegeven de tekst van het rapport (pag. 446):
Tabel 1 (pag. 446, afb. rechts hierboven) toont de score van NL t.o.v. enkele andere westeuropese landen op een viertal indicatoren. Algemeen geformuleerd: De indicatoren met voor NL de meest gunstige cijfers worden getoond en een aantal landen die over het algemeen hoog scoren: Noorwegen, Zwitserland, Oostenrijk, Spanje en Italie zijn overgeslagen (!). De tabel dient louter ‘ter illustratie’, weten we inmiddels – zie de correspondentie. Ik noem het cherry picking. Nemen we de indicator ‘vermijdbare sterfte‘, dit betreft ‘amenable mortality’, maar er is ook ‘preventable mortality’. Het CPB toont de ene en laat de andere weg. Het verschil in beide NL-scores is evident. Beide OECD-tabellen hier (links: preventable mortality; rechts: amenable mortality)
NRC 23/7/2019 Bevallen doe je maar ergens anders
Mijn oudste publicaties erover van 2,5 jaar geleden worden nog steeds dagelijk tientallen malen gelezen. Opmerkelijk! Want waarom werd dit onderzoek niet gedaan door de kennisinstituten? ‘Nederlandse zorg valt van haar voetstuk’ is een van de meest gelezen artikelen in MEDISCH CONTACT en kreeg veel bijval van medici, maar geen enkele reactie vanuit de bestuurlijke en –beleidshoek.
Gijs van Loef 