Serieuze onafhankelijke overwegingen – Prof. dr. Armand Girbes; Een oorspronkelijke, innovatieve denker – Prof. dr. Jeroen Hendrikse
In de afgelopen jaren heb ik zelfstandig onderzoek gedaan naar het functioneren van het stelsel van de gezondheidszorg met de focus op de medische zorg: de Zorgverzekeringswet, waar ongeveer de helft van alle uitgaven gedaan worden (45 miljard).
De vier belangrijkste inzichten zijn, van nieuw naar oud:
4e (NU) – Het CBS kleurt de berichtgeving over de oversterfte positief en bedrijft daarmee politiek. Kwaliteitsmedia nemen de berichten van het CBS tamelijk klakkeloos over. Zo ontstaat een krachtige beeldvorming, een frame over de oversterfte in NL dat bezijden de waarheid is.
3e (2020 – heden) – Het zorgstelsel is sinds de pandemie structureel overbelast, er is sprake van een #zorginfarct. Dit uit zich in de ultieme indicator, de oversterfte. In het 4e kwartaal van 2021 (zorgstelsels van alle landen hebben anderhalf jaar de tijd gehad zich aan te passen), was de oversterfte in Nederland het hoogste in modern Europa (EU14). De kwaliteit gaat nu (verder) achteruit. Update juni 2023: Grafieken Eurostat: excess mortality NL vs. EU en Excess Mortality Ranking EU14 2023
2e (2019) – De ingevoerde marktwerking leidt niet tot betere kwaliteit van de zorg, maar tot meer bureaucratie en een verschuiving van uitgaven naar ‘control’ in plaats van zorgverlening (uitvoering). Complexe patienten (comorbiditeit, geestelijke gezondheidszorg, jeugdzorg) zijn slechter af. De argumenten heb ik in artikelen en blogs uiteen gezet.
1e (2016 – 2018) – De medische zorg in Nederland is niet de beste van europa, zoals beweerd door politici, bestuurders en decisionmakers. Sinds de invoering van de gereguleerde marktwerking zijn de kosten sterk gestegen tot 2012, daarna zijn de kosten bevroren (relatieve daling van het aandeel in %BNP) en is de kwaliteit achteruit gegaan. De nederlandse zorg is hooguit een goede europese middenmotor.
Huisartsen hebben last van het disfunctioneren van de rest van de zorg, van het personeelstekort, van weinig toeschietelijke zorginkopers en van de besluiteloosheid en het paperclip draaien van een machteloze minister, aldus Joost Zaat in de Volkskrant
Medisch Contact 10/7/2019 VWS ziet geen ruimte voor meer winstuitkering in de zorg
De bewindslieden van VWS zien geen noodzaak om op dit moment de ruimte voor winstuitkeringen binnen de zorg te verruimen. Ze overwegen wel om een norm in te stellen voor een ‘maatschappelijk maximaal aanvaardbare’ dividenduitkering binnen zorginstellingen waar dividenduitkering al is toegestaan. (…) Een totaalverbod komt er niet, omdat onderzoek ook duidelijk heeft gemaakt dat het juridisch niet haalbaar is om alsnog een verbod in te voeren voor zorgaanbieders waar nu wel dividend mag worden uitgekeerd. De bewindslieden willen wel de voorwaarden waaronder dat mag gebeuren aanscherpen. En daarbij wordt dan mogelijk per deelsector gevarieerd met voorwaarden, afhankelijk van de mate waarin zich excessen voordoen. Bovendien overwegen ze dus een norm voor een maximum te stellen. (…) De VWS-bewindslieden vragen aan de Eerste Kamer om het Wetsvoorstel vergroten investeringsmogelijkheden in medisch-specialistische zorg (VIMSZ), dat al vijf jaar op behandeling in de Senaat wacht, voorlopig weer aan te houden. Medisch Contact VWS ziet geen ruimte voor meer winstuitkering
Sluitingen, wachtlijsten en doorverwijzigen in de ziekenhuiszorg verspreid overhet land. Implodeert de ziekenhuiszorg?
Omroep Flevoland 12/7/2019 Berichtgeving over het Rapport Toekomstverkenning zorg in Flevoland
Dagblad van het Noorden 10/7/2019 Spoedeisende hulp Stadskanaal en Hoogeveen definitief gesloten: beide ziekenhuizen in weekend dicht
De afdelingen spoedeisende hulp van de ziekenhuizen in Hoogeveen en Stadskanaal gaan definitief dicht. Vanaf begin volgend jaar moeten patiënten ’s nachts en in het weekend voor alle acute zorg uitwijken naar andere ziekenhuizen. Niet alleen de spoedzorg verandert. De verpleegafdelingen van de twee ziekenhuizen worden in het weekend ook gesloten. Patiënten kunnen alleen nog voor korte opnames terecht in Hoogeveen en Stadskanaal. Voor complexe zorg en langere opnames moeten ze naar andere ziekenhuizen. In Stadskanaal is de sluiting van de spoedeisende hulp gepland in januari en in Hoogeveen in april volgend jaar. DVHN Spoedeisende-hulp-Stadskanaal-en-Hoogeveen-definitief-gesloten-beide-ziekenhuizen-in-weekend-dicht
NRC (abonnement) 9/7/2019 Populair ziekenhuis Ikazia in Rotterdam doet het te goed
NOS.nl 8/7/2019 Minder operaties door hardnekkig personeelstekort UMCG
Het personeelstekort bij het UMCG in Groningen is zo hardnekkig dat het ziekenhuis al een jaar lang vier operatiekamers dichthoudt. Ook zijn er minder bedden beschikbaar, schrijft RTV Noord. Dat komt door een gebrek aan specialistisch personeel in de operatiekamers. Daarom sloot het ziekenhuis vorig jaar vier van de 29 operatiekamers. Ook kwamen er minder bedden op de intensive care. Voor een aantal patiënten betekent het dat ze naar andere ziekenhuizen doorverwezen worden. De patiënten die onder de zogeheten hoogcomplexe zorg vallen, probeert het ziekenhuis zelf te opereren. Het ziekenhuis kijkt dan welke patiënt het meest urgent is. De noodmaatregel zou een half jaar gelden, maar een jaar later zijn de vier ok’s nog steeds dicht. En het einde is nog niet in zicht. “We hebben deze personeelsdip in de zorg niet voorzien. Minder operaties door hardnekkig personeelstekort UMCG
Zie ook:
Noordhollands Dagblad 8/7/2019 Uitstel operaties tot na de zomer, vrijwel alleen spoedzorg in ziekenhuis tijdens vakantie
Ziekenhuizen schrappen deze zomer noodgedwongen ’planbare’ operaties. Door personeelskrapte en vakanties van personeel en patiënten gaan operatiekamers even dicht. Spoedzorg gaat overal door. Dat blijkt uit rondvraag bij twaalf ziekenhuizen in Noord- en Zuid-Holland, die massaal overschakelen op het zomerrooster. Uitstel operaties tot na de zomer, vrijwel alleen spoedzorg in ziekenhuis tijdens vakantie
En verder deVolkskrant (abonnement) 7/7/2019 Huisartsen hebben last van het disfunctioneren van de rest van de zorg (column)
(…) Vorig jaar is er 346 miljoen minder aan de huisartsenzorg uitgegeven dan was begroot. Grote verzekeraars zoals Zilveren Kruis maken weinig aanstalten om huisartsen daadwerkelijk te helpen problemen op te lossen. Er is eindeloos gedoe over tarieven en prijsindexatie. De NZA vindt de financiering van de huisartsen zorg nodeloos ingewikkeld. Vrijwel alle ondervraagde huisartsen zijn ontevreden over de verzekeraars. Dát rapport stond op de agenda van dat Kameroverleg. Geen woord heb ik erover gehoord. Vrijwel elk rapport over de gezondheidszorg begint met struisvogelveren in de kont van huisartsen te steken: fantastische zorg, essentieel voor de gezondheidszorg, super dat huisartsen thuisarts.nl hebben opgezet en dat ze zoveel richtlijnen hebben. Huisartsen hebben last van het disfunctioneren van de rest van de zorg
19 december 2020 – Bij het verschijnen van het discussiestuk ‘Zorg voor de Toekomst’ als start van een consultatieproces over de toekomst van het nederlandse zorgstelsel, breng ik deze speech, uitgesproken bij het NZF-debat (maart 2019), opnieuw onder uw aandacht.
Reacties van hoogleraren
reactie Wanda de Kanter, longarts in het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis (Nederlands Kanker Instituut)
reactie Armand Girbes, Professor Intensive Care Medicine & Clinical Pharmacologist VUmc:
VUmc portretten Intensive Care 2016
“Kritisch tegengeluid over de ongepaste zelfverheerlijking over “het beste systeem ter wereld”. In het Frans zeggen we: ‘on n’est jamais mieux servi que par soi-même’. Onze gezondheidszorg is op veel fronten inderdaad niet zo slecht, maar het gaat achteruit in kwaliteit. Vraag dat aan de patiënt met de diagnose kanker die heel lang moet wachten op de MRI of de operatie, of de patiënt die binnen 23 uur na de faillietverklaring van het Slotervaart als een DHL pakketje overgeplaatst moest worden, of de ziekenhuispatiënt die niet overgeplaatst kan worden naar een revalidatiecentrum of verzorgingstehuis omdat er geen plaats is. Of de MS patiënt die geen stamceltransplantatie vergoed kan krijgen voor zijn/haar specifieke vorm van MS, maar wel tegen eigen betaling in gerenommeerde buitenlandse Europese academische ziekenhuizen kan worden geholpen. Of aan de dokters, die 40% van hun tijd aan administratie besteden en uren moeten bellen om de patiënt elders opgenomen te krijgen wegens plaatsgebrek. Dat is de praktijk. Die ijdele zelfverheerlijking door vooral mensen die langs de zijlijn staan van het echte speelveld, is ongepast. Gijs van Loef geeft een ander geluid waar de gesubsidieerde mooi-sprekers inhoudelijk op zouden moeten reageren.”
Failliet marktwerking in de medische gezondheidszorg
Vlnr: spreker, Herman Tjeenk Willink, Jan Terlouw, Ron Meyer, Kim Putters
De Rijksoverheid heeft de afgelopen jaren bewust een te positief beeld geschetst van de medische gezondheidszorg. In het Regeerakkoord staat: “Onze zorg behoort tot de beste van Europa”.
O.b.v. zelfstandig onderzoek (bron: OECD Health at a Glance, raadpleging panel medisch deskundigen, gevalideerd door experts) heb ik vastgesteld dat de kwaliteit van de medische zorg in vergelijking met andere moderne Europese landen sinds 2006 geleidelijk aan terrein verliest. Mijn oudste publicaties erover van 2,5 jaar geleden worden nog steeds dagelijk tientallen malen gelezen. Opmerkelijk! Want waarom werd dit onderzoek niet gedaan door de kennisinstituten? ‘Nederlandse zorg valt van haar voetstuk’ is een van de meest gelezen artikelen in MEDISCH CONTACT en kreeg veel bijval van medici, maar geen enkele reactie vanuit de bestuurlijke en –beleidshoek.
Ik stel vast dat het zorgstelsel van gereguleerde marktwerking niet goed doordacht is – er zijn 2 fundamentele ontwerpfouten gemaakt – , maar dat er nog steeds geen onderzoek wordt gedaan.
1e Een patiënt – die heeft moeten betalen voor zijn zorg! – is geen consument, maar heeft recht op zorg; 2e Landelijke regie (planning van zorgvoorzieningen op landelijke schaal) is onmogelijk in een stelsel met concurrerende zorgverzekeraars.
Er zijn teveel private krachten en er is te weinig publieke sturing in het zorgstelsel. Publiek is ondergeschikt gemaakt aan privaat, het moet andersom! Dit inzicht begint door te breken (a).
Maar… de Adviesaanvragen van de Regering aan de WRR en de SER over de betaalbaarheid van de zorg zijn toch op de lange baan geschoven (b). Reactie Kim Putters: ad a Eens met de stelling dat publiek boven privaat moet staan; ad b SER komt eind 2019 met het advies.
Tenslotte. Onze studenten worden nog steeds opgeleid vanuit de filosofie van marktwerking in de zorg met het adagium ‘Zorg is Business’. Ik noem het de ‘Rotterdams school’, die ons zorgstelsel bestuurt… Jan Terlouw zegt desgevraagd dat hij het er helemaal mee eens is
Meest gelezen pagina op deze website – Reacties en steunbetuigingen stromen binnen via verschillende kanalen –
Wil je je uitspreken over dit statement, doe dat bij voorkeur op LinkedIn (5500+ views met veel inhoudelijke commentaren)>Statement Failliet marktwerking medische zorg
Het debat begon met een groepsgesprek tussen zorgprofessionals. Vlnr: Rogier Botting (fysiotherapeut), Armand Girbes (hoogleraar intensivist/farmacoloog VUmc), Roos Blom (psycholoog – MC Slotervaart), Cobie Groenendijk (moderator – psychiater)
Ontvangen van de webredactie van MEDISCH CONTACT. De grafiek van het aantal online lezers:
De grafiek laat zien dat het aantal lezers rond de jaarwisseling 2018>2019 nog veel hoger is geweest dan na de publicatiedatum (tijdschrift abonnees – 18 oktober 2018) en
de datum van vrijgave op de website zes weken later (29 november 2018).
Europese toppositie van Nederlandse gezondheidszorg moet worden genuanceerd
Volgens politici en beleidsmakers is het Nederlandse gezondheidszorg een van de beste, zo niet hét beste zorgstelsel van Europa. Maar klopt dat wel? Hoe goed is onze zorg? Socioloog Gijs van Loef vergeleek allerlei indicatoren en nuanceerde die conclusie…
Gijs van Loef 