Failliet marktwerking in de gezondheidszorg

938 views

19 december 2020 – Bij het verschijnen van het discussiestuk ‘Zorg voor de Toekomst’ als start van een consultatieproces over de toekomst van het nederlandse zorgstelsel, breng ik deze speech, uitgesproken bij het NZF-debat (maart 2019), opnieuw onder uw aandacht.

Reacties van hoogleraren

reactie Wanda de Kanter, longarts in het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis (Nederlands Kanker Instituut)
reactie Armand Girbes, Professor Intensive Care Medicine & Clinical Pharmacologist VUmc:

VUmc portretten Intensive Care 2016

“Kritisch tegengeluid over de ongepaste zelfverheerlijking over “het beste systeem ter wereld”. In het Frans zeggen we: ‘on n’est jamais mieux servi que par soi-même’. Onze gezondheidszorg is op veel fronten inderdaad niet zo slecht, maar het gaat achteruit in kwaliteit. Vraag dat aan de patiënt met de diagnose kanker die heel lang moet wachten op de MRI of de operatie, of de patiënt die binnen 23 uur na de faillietverklaring van het Slotervaart als een DHL pakketje overgeplaatst moest worden, of de ziekenhuispatiënt die niet overgeplaatst kan worden naar een revalidatiecentrum of verzorgingstehuis omdat er geen plaats is. Of de MS patiënt die geen stamceltransplantatie vergoed kan krijgen voor zijn/haar specifieke vorm van MS, maar wel tegen eigen betaling in gerenommeerde buitenlandse Europese academische ziekenhuizen kan worden geholpen. Of aan de dokters, die 40% van hun tijd aan administratie besteden en uren moeten bellen om de patiënt elders opgenomen te krijgen wegens plaatsgebrek. Dat is de praktijk. Die ijdele zelfverheerlijking door vooral mensen die langs de zijlijn staan van het echte speelveld, is ongepast. Gijs van Loef geeft een ander geluid waar de gesubsidieerde mooi-sprekers inhoudelijk op zouden moeten reageren.”

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Failliet marktwerking in de medische gezondheidszorg

Vlnr: spreker, Herman Tjeenk Willink, Jan Terlouw, Ron Meyer, Kim Putters

De Rijksoverheid heeft de afgelopen jaren bewust een te positief beeld geschetst van de medische gezondheidszorg. In het Regeerakkoord staat: “Onze zorg behoort tot de beste van Europa”.

Misleidende overheidscommunicatie over het zorgstelsel

O.b.v. zelfstandig onderzoek (bron: OECD Health at a Glance, raadpleging panel medisch deskundigen, gevalideerd door experts) heb ik vastgesteld dat de kwaliteit van de medische zorg in vergelijking met andere moderne Europese landen sinds 2006 geleidelijk aan terrein verliest. Mijn oudste publicaties erover van 2,5 jaar geleden worden nog steeds dagelijk tientallen malen gelezen. Opmerkelijk! Want waarom werd dit onderzoek niet gedaan door de kennisinstituten? ‘Nederlandse zorg valt van haar voetstuk’ is een van de meest gelezen artikelen in MEDISCH CONTACT en kreeg veel bijval van medici, maar geen enkele  reactie vanuit de bestuurlijke en –beleidshoek.

onderzoeksartikel Medisch Contact

Ik stel vast dat het zorgstelsel van gereguleerde marktwerking niet goed doordacht is – er zijn 2 fundamentele ontwerpfouten gemaakt – , maar dat er nog steeds geen onderzoek wordt gedaan.

Waarom de marktwerking de kwaliteit van de gezondheidszorg uitholt

1e Een patiënt – die heeft moeten betalen voor zijn zorg! – is geen consument, maar heeft recht op zorg; 2e Landelijke regie (planning van zorgvoorzieningen op landelijke schaal) is onmogelijk in een stelsel met concurrerende zorgverzekeraars.

Er zijn teveel private krachten en er is te weinig publieke sturing in het zorgstelsel. Publiek is ondergeschikt gemaakt aan privaat, het moet andersom! Dit inzicht begint door te breken (a).

Meer publiek minder privaat

Maar… de  Adviesaanvragen van de Regering aan de WRR en de SER over de betaalbaarheid van de zorg zijn toch op de lange baan geschoven (b).
Reactie Kim Putters: ad a Eens met de stelling dat publiek boven privaat moet staan; ad b SER komt eind 2019 met het advies.

Tenslotte. Onze studenten worden nog steeds opgeleid vanuit de filosofie van marktwerking in de zorg met het adagium ‘Zorg is Business’. Ik noem het de ‘Rotterdams school’, die ons zorgstelsel bestuurt…
Jan Terlouw zegt desgevraagd dat hij het er helemaal mee eens is

Meest gelezen pagina op deze website – Reacties en steunbetuigingen stromen binnen via verschillende kanalen –
Wil je je uitspreken over dit statement, doe dat bij voorkeur op LinkedIn (5500+ views met veel inhoudelijke commentaren)>
Statement Failliet marktwerking medische zorg

Een korte impressie geeft deze film. Jan Terlouw zegt ‘Zorg is een Recht voor iedereen’
NB: Jan Terlouw is lid van het Platform Betrouwbare Zorgcijfers.
Persbericht van het Platform Betrouwbare Zorgcijfers
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Het debat begon met een groepsgesprek tussen zorgprofessionals. Vlnr: Rogier Botting (fysiotherapeut), Armand Girbes (hoogleraar intensivist/farmacoloog VUmc), Roos Blom (psycholoog – MC Slotervaart), Cobie Groenendijk (moderator – psychiater)

overheid.nl consultatie zorgstelsel
Discussienota Zorg voor de Toekomst
Trouw Het kabinet wil een ander zorgstelsel, met meer regie van de overheid

Nationaal Zorgfonds bespaart 4,4 miljard per jaar en verlaagt CO2-footprint

update 6/11/2016 – De berekening van de besparingen op de overhead (2.25 miljard minimaal) is nu onderbouwd met internationaal wetenschappelijk onderzoek.

Een Nationaal Zorgfonds als nieuw op te richten Zelfstandige Bestuur Organisatie neemt de rol van Zorgregisseur op zich. Het zou een gigantische verbetering kunnen betekenen. Het is niet onaannemelijk dat de cure ruim 10% goedkoper kan zijn dan de huidige cure en een  betere zorgkwaliteit kan leveren, omdat samenwerkende zorgprofessionals geen eigen financiële belangen meer nastreven en de patiënt daardoor werkelijk centraal zullen kunnen stellen. Er is genoeg werkgelegenheid in de thuis-en ouderenzorg om het verlies aan banen door het opheffen van de zorgverzekeraars te kunnen compenseren. Ook worden door ICT-standaarden de mogelijkheden van e-Health beter benut en wordt een organisatorisch fundament gelegd voor een adaptief stelsel dat op technologische ontwikkelingen kan inspelen en ook voorwaarden daar aan kan stellen. Omdat zorgproductie niet meer centraal staat wordt doelmatiger omgegaan met beschikbare middelen, wat hoogstwaarschijnlijk een belangrijke bijdrage aan de klimaatdoelstelling kan opleveren. Een staatscommissie zou dit scenario moeten onderzoeken.
kostenbesparing-nzf-29102016

Toelichting 4,4 miljard jaarlijkse kostenbesparing Cure

De jaarlijkse kostenbesparing ten opzichte van het huidige stelsel wordt geraamd op ca. 4,4 miljard euro, dit is 10% van het macro-budget.

Het opgebouwde Eigen Vermogen bij de Zorgverzekeraars wordt afgezonderd (een Voorziening) voor de financiering van de transitie. De totale kostenbesparing komt er dan zo uit te zien. 

Directe kosten zorgverlening (80% van 45 miljard: 36 miljard):

• Minder vermijdbare heropnames: 45 miljoen
Berekend door het CPB in het rapport Zorgkeuzes in kaart, beleidsoptie 60: ‘Verminderen vermijdbare heropnames’. Zie hiervoor. Positief effect qua CO2-footprint.co2-footprint-19092016

• Substitutie eenvoudige 2e lijnszorg: 15 miljoen
Berekend door het CPB in het rapport Zorgkeuzes in kaart, beleidsoptie 51: ‘Substitutie eenvoudige tweedelijnszorg’. Zie hiervoor.

• Procesoptimalisatie door samenwerking en ICT-standaarden: 1.080 miljoen

Betreft de directe kosten: 80% van 45 miljard = 36 miljard. 3% Kostenbesparing door betere samenwerking tussen 1e, 2e en 3e lijn: 1.080 miljoen. Onderbouwing: 1. Prof. Gert Westert, Radboud UMC stelt dat 20% kostenbesparing in ziekenhuizen mogelijk is onder voorwaarden; 2. Argumentatie – Doordat (commercieël gedreven) concurrentie tussen zorginstellingen nagenoeg verdwijnt ontstaat een playing field voor optimale onderlinge samenwerking tussen zorgprofessionals; c. Argumentatie – ICT-standaarden helpen bij een effectieve en efficiënte informatie-uitwisseling, denk aan het EPD en persoonlijke en draagbare e-Health toepassingen (gezondheidsapp ’s  e.d.). De ICT-investeringskosten zullen aanzienlijk lager uitvallen. Het Rijk moet daartoe e-Standaarden opleggen. Het gaat hier in zijn totaliteit om een betere en functionelere inrichting van processen en organisaties in de medische zorg, het betreft alle primaire processen, de directe kosten. Schatting is waarschijnlijk nog te bescheiden.

co2-footprint-19092016

• Capaciteitsplanning: 85 miljoen
Berekend door het CPB in het rapport Zorgkeuzes in kaart, beleidsopties 41 en 42: ‘Capaciteitsregulering dure infrastructuur’ en ‘Capaciteitsplan spoedeisende hulp’. Zie hiervoor. Let wel, capaciteitsplanning is alleen goed mogelijk als er een centrale regisseur is, zoals een Nationaal ZorgFonds als een ZBO. De idee van concurrerende zorgverzekeraars sluit een capaciteitsplanning uit. Pure logica. Positief effect qua CO2-footprint.

Indirecte kosten zorgverlening (20% van 45 miljard: 9 miljard):     2,25 miljard

In 2014 berekende een internationale groep van gezondheidszorgexperts dat Nederland op de VS na de hoogste administratieve kosten bij ziekenhuizen heeft: 19,8%.  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25201663 We nemen het percentage van 20% over voor de gehele cure. De indirecte kosten kunnen structureel met 25% omlaag door lagere administratieve lasten in twee opzichten: 1. Vereenvoudiging van de financiering van zorginstellingen: 1.1. er is slechts een opdrachtgever, ipv. verschillende opdrachtgevers (Nationaal ZorgFonds ipv. verschillende zorgverzekeraars); 1.2. er komt per zorginstelling een lump-sum als ‘bestaansbudget’; 1.3. een betaling voor verrichte behandelingen (zgn. operating fund); 1.4 als gevolg hiervan ontstaat een veel simpeler administratieve organisatie bij alle zorginstellingen. 2. Vereenvoudiging van verplichte registraties en toelatingsvereisten (twee toezichthouders komen te vervallen: NZa en ACM). Een verlaging van de administratieve lastendruk met 25% komt overeen met een bedrag van    2,25 miljard. Dit bedrag kan nog hoger gaan uitvallen.

Beëindigen zorgverzekeraarsco2-footprint-19092016

• Beëindigen zorg bij overige zorgverzekeraars: 133 miljoen
Dit is 10% van de totale kostenbesparing bij de grote 4 Zorgverzekeraars die 90% van de zorgmarkt in handen hebben, een zuiver verhoudingsgetal.

• Afstoten zorgdeel Achmea: 344 miljoen
De totale formatie van de zorgdivisie van Achmea is niet bekend, omdat Zorg niet de enige verzekeringstak is. Uitgegaan is van een formatie van 2500 fte., dit is waarschijnlijk aan de lage kant. De gemiddelde kosten per formatie van VGZ/CG/Menzis zijn genomen om de totale bedrijfskosten van Achmea-Zorg te berekenen, dit leidt tot 334 miljoen (kosten/fte. * aantal fte.: 2500 * 133.699= 334,248 miljoen).

• Beëindigen VGZ, CZ en Menzis: totaal 996 miljoen
Deze drie grote zorgverzekeraars houden op te bestaan. Er gaat werkgelegenheid verloren, de kosten van een Sociaal Plan zijn niet meegenomen: onderdeel van de transitiekosten. Op basis van de geconsolideerde winst- en verliesrekeningen in de Jaarrekeningen van 2015 zijn de totaalbedragen genomen van de ‘Bedrijfskosten uit gewone bedrijfsvoering: acquisitiekosten, Beheers- en personeelskosten, afschrijvingen bedrijfsmiddelen’. Deze totalen zijn per zorgverzekeraar gedeeld op het aantal fte., dit geeft de kosten/fte. per zorgverzekeraar. De gemiddelde kosten/fte. zijn 133.699.

Beeindigen NZa

De Nationale Zorgautoriteit houdt op te bestaan. Omdat de gereguleerde marktwerking met onderlinge prijsconcurrentie tussen zorgverzekeraars en zorgaanbieders wordt beëindigd, komen de markt-toezichthoudende taken te vervallen. De ACM heeft ook geen rol meer. Kostprijzen kunnen worden opgesteld door het NZF binnen budgettaire kaders van de rijksoverheid. Het opheffen van de NZa geeft een besparing van 47 miljoen op jaarbasis (Jaarrekening 2014, Exploitatierekening, totaal Baten en Lasten), de kosten van een Sociaal Plan zijn niet meegenomen: onderdeel van de transitiekosten.

Kosten NZF

Dit is een stelpost. De jaarlijkse kosten van de op te richten ZBO ‘Nationaal Zorgfonds’ en een aantal regionale uitvoeringskantoren wordt geraamd op 600 miljoen.

  • Kosten Nationaal ZorgFonds             -100 miljoen

Stelpost. De jaarlijkse kosten van de op te richten Rijksdienst ‘Nationaal ZorgFonds’ worden vooralsnog geraamd op 100 miljoen. Dit is voldoende voor een organisatie van 800 fte. Uitgangspunt is een slanke organisatie. Het takenpakket moet nader worden uitgewerkt en op basis daarvan moet een calculatie worden opgesteld.

  • Kosten regio’s             -500 miljoen

Stelpost. Eerst moeten de regio’s gedefinieerd worden. Uitgangspunt is een slanke regionale organisatie van verenigingen met een ondersteunend apparaat. Het takenpakket moet nader worden uitgewerkt en op basis daarvan moet een calculatie worden opgesteld.

Voorziening Transitiefonds

Het zorgkapitaal van de zorgverzekeraars.

 

Inkomen zorgverleners

Essentieel onderdeel van het Nationaal ZorgFonds-model is de betaling van zorgverleners (uitvoerende rechtspersonen). Het huidige betalingsmodel van de 1e lijn dat gebaseerd is op een abonnementstarief (Huisartsenmodel): een jaarlijks bedrag per inwoner/patiënt, aangevuld met een klein consulttarief werkt adequaat. De achterliggende gedachte, dat een vergoeding primair gebaseerd behoort te zijn op de beschikbaarheid (beschikbare capaciteit) van deskundige expertise die zorg kan verlenen indien nodig, aangevuld met een kleine vergoeding (‘prikkel’) voor daadwerkelijke geleverde zorg/verrichtingen, is een gezonde en werkbare gedachte. Daarbij moet er een bonus zijn voor bijzondere prestaties: innovatieve doorbraken, exceptionele kwaliteit (niet: zorgvolume!). Ik denk onder meer aan publicaties van emeritus-hoogleraar Guus Schrijvers (‘het capuccino-model’).

Het gaat met andere woorden om een uitwerking van een vorm van ‘Populatiebekostiging’.

 

Overpeinzing bij een Nationaal ZorgFonds?

Heimelijk heeft de bestaande brede politieke coalitie met de zorgverzekeraars binnenboord besloten dat de zorgverzekeringswet nog 10 jaar vooruit kan. Inmiddels behoort onze gezondheidszorg met het unieke nederlandse gedachtengoed van gereguleerde marktwerking na 10 jaar ploeteren en heel veel rekenen en andersoortige overhead in internationaal opzicht tot een van de allerduurste van de wereld (OESO).DSCN1145knationaal_zorgfonds_logo

Onze gezondheidszorg is gebouwd op een fundament van betaalbaarheid, solidariteit en toegankelijkheid van een goede basiszorg. Dit geeft de bevolking de zekerheid van een veilige gezondheidszorg, waarbij kwaliteit als het ware intrinsiek gewaarborgd is, of zou moeten zijn. De bestaande transparantie-cultuur bevordert het cijferfetisjisme en beloont niet-medische belangen maar breekt het vertrouwen van de mensen in de kwaliteit van onze gezondheidszorg af.