ECONOMISCH STATISTISCHE BERICHTEN, THEMANUMMER ZORGSTELSEL, jan. 2017
auteurs: Gijs van Loef en Renske Leijten
https://esb.nu/esb/20022201/zorgstelsel-op-basis-van-samenwerking-stelt-patient-centraal
Eerdere publicaties
Kosten versus Kwaliteit van de marktgedreven curatieve zorg
479 views
Serieuze onafhankelijke overwegingen – Armand Girbes
In de afgelopen jaren heb ik – onbetaald, dus onafhankelijk – onderzoek gedaan naar het functioneren van het stelsel van de gezondheidszorg met de focus op de medische zorg: de Zorgverzekeringswet, waar ongeveer de helft van alle uitgaven gedaan worden (45 miljard). De drie belangrijkste inzichten zijn, van nieuw naar oud:
3e (heden) – Het zorgstelsel is sinds de pandemie structureel overbelast, er is sprake van een #zorginfarct. Dit uit zich in de ultieme indicator, de oversterfte. In het 4e kwartaal van 2021 (zorgstelsels van alle landen hebben anderhalf jaar de tijd gehad zich aan te passen), was de oversterfte in Nederland het hoogste in modern europa (EU14). De kwaliteit gaat nu (verder) achteruit.
2e (2019) – De ingevoerde marktwerking leidt niet tot betere kwaliteit van de zorg, maar tot meer bureaucratie en een verschuiving van uitgaven naar ‘control’ in plaats van zorgverlening (uitvoering). Complexe patienten (comorbiditeit, geestelijke gezondheidszorg, jeugdzorg) zijn slechter af. De argumenten heb ik in artikelen en blogs uiteen gezet.
NB https://www.radboudumc.nl/nieuws/2021/15-jaar-marktwerking-in-de-gezondheidszorg
1e (2016 – 2018) – De medische zorg in Nederland is niet de beste van europa, zoals beweerd door politici, bestuurders en decisionmakers. Sinds de invoering van de gereguleerde marktwerking zijn de kosten sterk gestegen tot 2012, daarna zijn de kosten bevroren (relatieve daling van het aandeel in %BNP) en is de kwaliteit achteruit gegaan. De nederlandse zorg is hooguit een goede europese middenmotor.
update 22/2 19:30 uur – ESB meldt: “We hebben deze fout inmiddels rechtgezet. We vermelden deze rectificatie ook in de online versie van het stuk.”
Het bericht blijft veel aandacht trekken!
Reactie van één van de meest prominente wetenschapper-bestuurders van de afgelopen decennia: “Frappez toujours!” Prof. Daniel van Vuuren (co-auteur) en de redactie van ESB hebben mij bedankt voor mijn oplettendheid. Het wordt gerectificeerd door ESB.
Een analyse van meer dan zesduizend zorginnovaties in de Verenigde Staten en de Europese Unie laat zien dat in 68% van de gevallen de innovatie gecorrigeerd voor QALY duurder is dan de standaardbehandeling waarmee werd vergeleken. Concreet betekent het dat de gemiddelde zorgkosten toenemen, zonder dat daar gezondheidswinst tegenover staat. (…)
We zien dat het aanbod van weinig doelmatige zorginnovaties toeneemt terwijl er steeds minder ruimte is om zinnige basiszorg te leveren. Dus voor hetzelfde budget krijgt de maatschappij minder gezondheid.
De grafiek is nog preciezer gemaakt. Het jaar 2006 heeft index=100 voor de kostenontwikkeling. Deze blauwe lijn geeft de ontwikkeling van de macrokosten van het nederlands zorgstelsel in verhouding tot de gemiddelde ontwikkeling van de macrokosten van 11 andere landen (van Italie en UK zijn geen data bekend in de jaren tot 2011/2012). De rode lijn geeft de positie weer o.b.v. de gemiddelde kwaliteitsscore van een land. Nederland stond op de 5e plaats in 2007 en staat op de 8e plaats in 2019.
over de Zorgwaarde> Zorgwaarde EU14 2007 – 2017
vorige OESO-analyse> Tendens daling zet door OESO 2007 2017
update 29 november – Reactie van Dr. Peter Harteloh (arts-onderzoeker CBS): “Ik heb je resultaten bekeken en onderschrijf deze: de kwaliteit loopt terug en de kosten nemen toe.
Het is in overeenstemming met geluiden uit het veld, maar niet met het beeld dat de politiek bevalt.”
update 19 april – Contact met CBS. Bevestiging dat dit onderzoek relevant is en dat er nog geen onderzoek naar gedaan is. Bevestiging dat de internationaal vergelijkbare data pas sinds een jaar of 10 beschikbaar zijn en dat een dergelijk onderzoek daardoor nu pas mogelijk is geworden. Het gebruik van een medische controlegroep om te bepalen wat relevante medische outputindicatoren zijn is een goede aanpak. Men zal binnenkort inhoudelijk regeren. Tevens contact met CPB. Bevestiging dat er nog nader gekeken wordt naar het onderzoek. Melding van mijn kant dat er ook direct contact met CBS is.
update 5 april – Contact met CBS. Binnen 2 tot 4 weken kan ik een reactie verwachten op dit onderzoek en de onderzoeksmethode. Men onderkent de relevantie en bevestigd mijn stelling dat er pas sinds circa 10 jaar (OESO-)data beschikbaar zijn waardoor dit soort longitudinaal onderzoek over een reeks van jaren nu pas goed mogelijk is.
update 23 maart – De conclusie uit het ESB-artikel staat voorlopig recht overeind na een eerste afstemmingsronde met CPB en CBS: “Samenvattend, sinds de invoering van het systeem van gereguleerde marktwerking is de kwaliteit van de medische zorg in internationaal perspectief verslechterd, terwijl de kosten juist disproportioneel zijn gestegen.”
Het CPB heeft op een tweetal wijzigingen rond 2013 gewezen in de Nederlandse situatie die op het eerste oog ongunstig lijken voor de score van Nederland in de internationale vergelijking. Maar bij eliminatie van deze twee voor Nederland ongunstige veranderingen in 2013 en 2014 (verplichte herregistratie van verpleegkundigen, zie: https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2016/11/minder-geregistreerde-verpleegkundigen en de overgang van handmatige op automatische codering dat een negatief effect heeftop de stroke mortality rate; zie https://www.cbs.nl/nl-nl/achtergrond/2017/06/veranderingen-in-de-doodsoorzakenstatistiek-2013-2015 en verder, hierover is nader contact geweest met auteurs van het CBS) blijkt het totaalbeeld zelfs minder gunstig voor Nederland uit te komen dan in de oorspronkelijk tabel die als Figuur 1. gepubliceerd is in het ESB-artikel van januari 2017. Dit geeft het volgende beeld bij het weglaten van de data voor 2014 (OESO 2016):
Indien de twee indicatoren practising nurses per 1000 en stroke mortality rate geheel uit de longitudinale reeks geëlimineerd worden (de kwaliteitsindicatoren gaan van 13 naar 11) is dit het beeld:
In het kort
▶ Nederland heeft relatief dure zorg van middelmatige kwaliteit.
▶ Dat komt omdat het huidige stelsel omzet beloont in plaats van zorgkwaliteit.
▶ Een nieuw stelsel dat start bij samenwerking tussen professionals en dat de patiënt centraal stelt, is nodig.
Lees hier het artikel uit het januarinummer van ESB (pdf): vanloef-leijten-esb4745-026-029
Lees hier her artikel op de website van ESB: https://www.esb.nu/esb/20022201/zorgstelsel-op-basis-van-samenwerking-stelt-patient-centraal
Figuur 1 uit het artikel:
De oude figuur, eerder gepubliceerd:
Gijs van Loef 