Als je het verhaal leest, dan hoop je stilletjes dat het over een ander land heel ver weg ergens achter de Oeral gaat. Maar nee, we zijn het zelf. – Jaap van den Heuvel, interim CEO St. Maartenskliniek en emeritus hoogleraar Healthcare Management, tevens columnist
Dank Gijs, belangrijk werk! – Robert Kreis, gepensioneerd chirurg en emeritus hoogleraar Brandwondenzorg VUmc, tevens columnist
Onder de aandacht gebracht van onder meer de hoogleraren: Patrick Jeurissen, Armand Girbes, Willy Spaan, Jim Reekers, Roland Bal, Marcel Levi, Diana Delnoij, Bianca Buurman, Bart Berden, Angela Maas, Hedwig Vos, Niels Chavannes, Floortje Schepers
De marktwerking – hoe onvolkomen die ook is, critici die stellen dat er geen ‘echte marktwerking’ is hebben strikt genomen gelijk, maar een ‘echte markt’ is ondenkbaar in een publiek gefinancierde gezondheidszorg – holt de zorg als collectieve voorziening voor de gehele bevolking uit en richt haar uiteindelijk ten gronde.
vanLoef Research toonde eerder aan dat de oversterfte in Nederland sinds de uitbraak van corona in 2020 tot de allerhoogste van heel West-Europa behoort. Er is overvloedig bewijs dat de marktwerking een belangrijke, zo niet de belangrijkste oorzaak van de exceptionele oversterfte is.
9 mei 2024 – update cijfers RIVM: zie onderste Tabel. Uit een analyse van de weekcijfers komt naar voren dat vooral het cijfer van de nieuwste week zeer onbetrouwbaar is: zie bovenste tabel. De correctie in de opvolgende week blijkt minimaal 2,4% te zijn (een verschil van 83 doden) en maximaalm 8,3% (een verschil van 283 doden). De correcties in de weken erna zijn relatief klein. Met andere woorden: Het lijkt zinvol om vanaf het tweede weekcijfer van het RIVM te publiceren.
2 mei 2024 – update cijfers RIVM. Wederom past het RIVM de schatting van de vorige week aan met een enorme correctie naar beneden (nu: week 16 ). Het maakt deze wekelijkse updates weinigzeggend. Om die reden ziet vanLoef Research er (voorlopig) van af de tabel op twitter/’X’ te plaatsen.
25 april 2024 – update cijfers RIVM. Opnieuw stelt het RIVM haar nieuwste raming fors naar beneden bij. Hetzelfde commentaar als van 11 april: Er ontstaat een beeld van schommeling rond het gemiddelde vanaf half februari. NB Vrijwel alle weken ligt de sterfte wel iets boven het gemiddelde. Op jaarbasis zijn het nu 2795 sterfgevallen boven de prognose, ca. 5,1 %.
NB Het verwacht aantal doden is het rekenkundig gemiddelde van de ondergrens en de bovengrens van de verwachte sterfte. Deze worden niet weergegeven in de overzichtstabel.
Toelichting
Het RIVM heeft de bandbreedte van de wekelijkse sterfteverwachting in 2 stappen verhoogd, dit is te zien aan de opwaartse kniks, de eerste (grote) opwaartse knik in de week van 4 t/m 10 juli 2022, de tweede (kleine) opwaartse knik in de week van 3 t/m 9 juli 2023 (blauwe pijlen). Bij de eerste knik is de bovenkant van de sterfteverwachting verhoogd van 2965 naar 3078.
Eerdere versies
18 april 2024 – update cijfers RIVM. Sterk verhoogde sterfteverwachting in de eerste weken van april onder de mensen van 65 jaar t/m 79 jaar. De totale oversterfte neemt weer toe, evenals het gemiddelde (2877 sterfgevallen; 5,61%).
RIVM krijgt meer klachten over bijwerkingen borstimplantaten en spiraaltjes https://t.co/NSjeS9LbWo via @NOS
vanLoef Research: 'RIVM registreert een oversterfte van bijna 3.000 doden (5,6%) in 2024 maar maakt hier geen melding van'
11 april 2024 – update cijfers RIVM. Bijstelling van cijfers. Er ontstaat een beeld van schommeling rond het gemiddelde vanaf half februari. De oversterfte neemt af, zowel in totaal, als procentueel. Op jaarbasis ca. 2430 sterfgevallen, zo’n 5%.
De essentie is dat, ondanks een verhoogde sterfteprognose, de sterfte toch (nog) systematisch hoger blijkt te zijn dan het nieuwe prognosemodel van @rivm voorspelt. https://t.co/PGvuamsmZz
3 april 2024 – update cijfers RIVM. Bijstelling van eerdere weekcijfers maakt geen groot verschil. Sinds maart een kleine, schommelende ‘meersterfte’. Het jaartotaal bedraagt een oversterfte van 2694 sterfgevallen (6%).
28 maart 2024 – update cijfers RIVM. Voor het eerst daalt de totale oversterfte (op ‘jaarbasis’, dwz. alle weken opgeteld) daadwerkelijk. Het oversterftepercentage zakt naar 6,2%.
21 maart 2024 – update cijfers RIVM. De prognose van de laatste weken blijkt zeer onbetrouwbaar. Forse bijstelling naar beneden van week 10. Toch blijft de cumulatieve oversterfte in 2024 aanzienlijk: ca. 2774 extra sterfgevallen, 7,3%.
13 maart 2024 – update cijfers RIVM. De oversterfte neemt verder af, maar is tot op heden toch nog ca. 7,9 %. Na een korte ‘dip’ voorspelt het RIVM een nieuwe sterftepiek. Het gaat om ca. 2724 extra sterfgevallen in 2024 bij een verhoogde prognose.
6 maart 2024 – update cijfers RIVM. De oversterfte neemt verder af, maar is tot op heden toch nog ca. 8 %. Het gaat om ca. 2486 extra sterfgevallen in 2024 bij een verhoogde prognose.
29 februari 2024 – update cijfers RIVM. De oversterfte neemt af, maar is tot op heden toch ca. 8,6%. Het gaat om ca. 2384 extra sterfgevallen in 2024 bij een verhoogde prognose.
22 februari 2024 – update cijfers RIVM.
Plusmutaties in alle weken. De oversterfte bedraagt 2.296 sterfgevallen, dit is ca. 9,5%.
16 februari 2024 – De eerste monitor van de sterfte in 2024 op basis van het RIVM.
De oversterfte in 2024 is op dit moment 9%, het gaat om 1.876 extra sterfgevallen. NB: Het CBS (Statline) schat het aantal overledenen iets lager in dan het RIVM.
CBS maakt geen jaaroverzicht ‘Oversterfte in 2023’
rapport ‘Oversterfte in Nederland in Europa’
CBS komt met een jaaroverzicht ‘Sterfte in 2023’
Oversterftecijfers 2023 op een rij
1. CBS maakt geen jaaroverzicht ‘Oversterfte in 2023’
“Er komt GEEN jaaroverzicht van CBS ‘Oversterfte in 2023’, zoals u in de voorgaande 3 pandemische jaren gewend was. U zult het binnenkort moeten doen met de publicatie op mijn website.”, meldde ik op ‘X’ op 16 jan. jl.
Waarom niet, CBS?
“Omdat vooral gedurende 2023 gebleken is dat de schatting van de weeksterfte, met de methode vanaf 2020, steeds minder van kwaliteit werd.”, antwoordde Ruben van Gaalen desgevraagd.
"Het CBS spreekt van oversterfte wanneer het waargenomen aantal overledenen hoger is dan het verwachte aantal overledenen in dezelfde periode. Het verwachte aantal overledenen wanneer er geen coronapandemie was geweest, is geschat op basis van de waargenomen sterfte in 2015 tot en met 2019. Eerst wordt voor elk jaar de sterfte per week bepaald. Vervolgens wordt per week een gemiddelde van de sterfte in die week en de zes omliggende weken bepaald. Deze gemiddelde sterfte per week levert een benadering van de verwachte wekelijkse sterfte, er is namelijk nog geen rekening gehouden met de trendmatige vergrijzing van de bevolking. Daarom is de sterfte per week nog herschaald naar de verwachte totale sterfte voor het jaar. Voor 2020 is de verwachte sterfte 153 402, voor 2021 is deze 154 887, voor 2022 is deze 155 493 en voor 2023 is deze 156 666. Het aantal voor 2020 is ontleend aan de Kernprognose 2019-2060, het aantal voor 2021 aan de Bevolkingsprognose 2020-2070 (exclusief de aanname van extra sterfgevallen door de coronapandemie), het aantal voor 2022 aan de Kernprognose 2021-2070 (exclusief de aanname van extra sterfgevallen door de coronapandemie) en het aantal voor 2023 aan de Kernprognose 2022-2070 (exclusief de aanname van extra sterfgevallen door de coronapandemie). De marges rond de verwachte sterfte zijn geschat op basis van de waargenomen spreiding in de sterfte per week in dezelfde vijf jaar. Deze methode is met terugwerkende kracht toegepast op de verwachte sterfte vanaf week 1 in 2020."
Interpretatie
Het CBS gaat uit van de baseline 2015 - 2019 om de verwachtte sterfte voor de jaren 2020 t/m 2023 te voorspellen en verdisconteert daarin de trendmatige vergrijzing van de bevolking. Dus met de babyboomers is rekening gehouden (78 jaar en ouder). De sterfteverwachting van de afzonderlijke jaren 2020, 2021, 2022 en 2023 is gebaseerd op de Kernprognoses die elk jaar verschijnen. In de opeenvolgende Kernprognoses is geen rekening gehouden met de extra sterfgevallen door de coronapandemie vanaf 2020. De prognose voor 2023 houd dus geen rekening met de uitbraak van de corona pandmie in 2020.
Dit korte gesprek is door velen gevolgd, geretweet en geliked op ‘X’. Een check maakt duidelijk dat CBScommunicatie mij op dat moment als vrijwel enige individuele persoon zonder binding met het CBS is gaan volgen. En dat nog steeds doet.
Ik wijd er nog een tweet aan:
Nu we weten dat @statistiekcbs geen oversterfte analyse meer maakt van het jaar 2023…
… en het @Rivm er niet over gaat (de opgehoogde sterfteverwachting voor 2024 is toekomstmuziek)
Op 2 februari jl. publiceert vanLoef Research het rapport ‘Oversterfte in Nederland in Europa’ dat tegen betaling verkrijgbaar is. Het bevat – naast uitgebreide internationale statistische vergelijkingen – ook een analyse van de oversterfte in 2023 o.b.v. de openbare CBS-data:
3. CBS komt met een jaaroverzicht ‘Sterfte in 2023’
Op 9 februari jl. komt CBS met het bericht ‘Sterfte in 2023 afgenomen‘ onder de rubriek ‘Bevolking’. Opvallend. In de voorgaande jaren werd gepubliceerd onder de rubriek ‘Gezondheid en welzijn’. De eerste paragraaf:
"In 2023 overleden 169 duizend mensen. Dat zijn ongeveer 750 minder sterfgevallen dan in 2022. Vooral onder vrouwen en mensen jonger dan 65 jaar was de sterfte lager. De levensverwachting is in 2023 toegenomen. Dat meldt het CBS op basis van voorlopige jaarcijfers."
Onderaan het persbericht komt de oversterfte onder het kopje ‘CBS is overgegaan op reguliere Sterftestatistiek’ toch nog ter sprake: 12.700 overledenen, 8%. Tevens toont het CBS een nieuwe tabel (afb. onder)
Tabel:
4. Oversterftecijfers 2023 op een rij
Eerst terug in de tijd. Het CBS presenteerde op 25 januari 2023 voor het derde jaar op rij een persbericht over de oversterfte, nu ook met een staafdiagram:
Het staafdiagram van de vorge keer is door vanLoef Research geactualiseerd obv. de cijfers van 2023. Het resultaat is, met de oversterfte aantallen per jaar:
Voorafgaand aan de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november publiceerde vanLoef Research ‘Oversterftegolf Nederland zet door‘ met een viertal scenario’s van de te verwachten oversterfte in 2023. Op 18 december scherpt vanLoef Research de voorspelling aan: minimaal 12.500 doden. De oversterfte van 2023 komt overeen met het zgn. scenario C.
Gedurende vrijwel het gehele jaar ’23 is de ‘MONITOR Oversterfte 2023 (CBS)’ wekelijks geactualiseerd door vanLoef Research. Obv. de nieuwe tabel van CBS is dit het resultaat. Het exacte oversterftegetal is 12.697. NB: In dit getal zit een verwachting van een extra aantal doden dat nog niet gepubliceerd is op Statline.
NB 1 Januari 2023 telt in de CBS berekening van de sterfteverwachting niet mee. Er zitten dan nog 516 doden in de pijplijn (plusmutaties).
vanLoef Research heeft het rapport na 6 weken vrijgegeven. Het verscheen op 2 feb., prijs 10 euro.
Met uitgebreide analyses zet Gijs alle Coronafeiten nog eenmaal op een rij. Ik kijk uit naar de reacties van de vele deskundigen die ons land inmiddels rijk is. Hopelijk kunnen we nu eindelijk de rijen eens sluiten – Jaap van den Heuvel, Professor emeritus Healthcare Management
vanLoef Research toont aan dat de oversterfte in Nederland sinds de uitbraak van corona in 2020 tot de allerhoogste van heel West-Europa behoort. Download hier het rapport:
Gijs van Loef 