ECONOMISCH STATISTISCHE BERICHTEN, THEMANUMMER ZORGSTELSEL, jan. 2017
auteurs: Gijs van Loef en Renske Leijten
https://esb.nu/esb/20022201/zorgstelsel-op-basis-van-samenwerking-stelt-patient-centraal
Eerdere publicaties
Kosten versus Kwaliteit van de marktgedreven curatieve zorg
2.450+ views
25 jan. – update CBS…
18 januari 2023 – update data van ourworldindata.org – 1e prognose uitkomst 2022
EXCESS MORTALITY RANKING 2022 EU14
* In welke landen is de cumulatieve oversterfte in 2022 afgenomen en waar toegenomen?
De landen die in 2022 de cumulatieve oversterfte het meest hebben weten terug te dringen zijn: België (0,86 tov. indexcijfer 1,00 op 1 jan. 2022, dus: minder), daarna Frankrijk (0,89) en vervolgens de UK (0,90), Zweden (0,92), Italië (0,93), Spanje (0,94), Nederland (0,95), Zwitserland en Portugal (0,96).
In vijf landen is de cumulatieve oversterfte in 2022 toegenomen, met grote onderlinge verschillen: Het meeste in Noorwegen (3,31), daarna Denemarken (2,86), Finland (2,13) en ook in Duitsland (1,19) en Oostenrijk (1,05). Finland en Noorwegen werden in 2022 voor het eerst getroffen door een besmettingengolf van het coronavirus. Dit verklaart hun hoge scores in 2022.
* Welke landen hebben hoge oversterfte in 2022 en welke niet? – Staafdiagram
Zoals gezegd, Finland en Noorwegen werden in 2022 voor het eerst getroffen door een besmettingengolf van het coronavirus. Dit verklaart hun topposities met percentages van 12 tot 13% oversterfte in 2022. Verder heeft Oostenrijk een opmerkelijk hoge oversterfte (10,4%), daarna Spanje en Italië met bijna 10% en dan Nederland (8,99%> NB: 9,3%) en Portugal (8,85%) die dicht bij elkaar zitten. Nogmaals, dit zijn voorlopige, maar indicatieve uitkomsten.
* Laagste cumulatieve oversterfte
De landen met de laagste (cumulatieve) oversterfte per inwoner zijn Denemarken (laagste: 90/100k), Noorwegen (110/100k), Zweden (140/100k) en Finland (hoogste van deze vier:180/100k)).
Zie verder: https://raw.githubusercontent.com/dkobak/excess-mortality/main/img/all-countries.png
De balk in EXCESS MORTALITY RANKING 2022 EU14 combineert 2 grafieken: het oversterfte percentage van een land in 2022 (de waarden in de staafdiagram) en de ontwikkeling van de cumulatieve oversterfte (v.a. begin coronapandemie) in 2022: de gekleurde waarden links. Lichtgroen (afname oversterfte), oranje (lichte stijging), donkerrood (sterke stijging). De cijfers worden circa eens in de 3 weken geactualiseerd.
Voorbeeld. UK: Oversterfte bedraagt 8,11% in 2022. In 2022 is het meest recente getal van de cumulatieve oversterfte 0,90 x het getal van de cumulatieve oversterfte op 2/1/’22. Dus de cumulatieve oversterfte in de UK daalt. (onderliggende data UK: oversterfte op 2/1/’22= 11,17%, daalt naar 10,0 %).
Het Nederlandse percentage is berekend op basis van de meest actuele CBS-cijfers. Dit cijfer is dus actueler (‘scherper’) dan de percentages van de andere landen. Zie verder: https://gijsvanloef.nl/2023/01/13/oversterfte-monitor-cbs-data/
(update 18/1) -Aanpassing van de data selectie. Tot nu toe is gerekend vanaf week 52 (2021) met 1 en 2 januari. De nieuwe versie (versie 3.1) hier afgebeeld, begint met week 1 (2022). Toelichting landendata: Italie t/m week 44, Frankrijk t/m week 46, Belgie, Finland, Portugal en Spanje t/m week 49, Duitsland en Zweden t/m week 50, Oostenrijk, Noorwegen, Zwitserland en de UK t/m week 51 en Nederland en Denemarken t/m week 52. Het landencijfer is het gemiddelde % van elk land.
Brongegevens: ourworldindata.org .
ouder
15 januari 2023 – update obv. raming van het CBS-jaarcijfer (middelste variant, zie ‘Oversterfte monitor CBS-data’: https://gijsvanloef.nl/2023/01/13/oversterfte-monitor-cbs-data/)
10 januari 2023 – UPDATE CBS – VOORLOPIG OVERSTERFTE CIJFER 2022
sources: ourworldindata.org, eurostat, euromomo.eu, cbs.nl
23 december – update CBS. Oversterfte in week 50 27,05% (schatting CBS), een nieuwe piek. Het hoogste weekpercentage sinds het begin van de onafgebroken (!), structurele (?) oversterfte. Deze oversterfte houdt nu al 41 weken aan – de langste onafgebroken periode sinds het begin van corona in feb/mrt. 2020 – en blijft stijgen naar 8,1% op jaarbasis. Schatting is dat meer dan 12.000 mensen te vroeg gestorven zijn.
Wow. Die ondersterfte komt precies overeen met de maatregelen die velen te zwaar vonden. Maart: einde maatregelen en begin oversterfte. Ed Moret, Utrecht Institute for Pharmaceutical Sciences
21 december – update ourworldindata.
16 december – update CBS. Oversterfte in week 49 ruim 17,5% (schatting CBS), het hoogste weekpercentage sinds het begin van de structurele (?!) oversterfte. Deze oversterfte houdt nu al 40 weken aan – de langste onafgebroken periode sinds het begin van corona in feb/mrt. 2020 – en blijft stijgen naar 7,7% op jaarbasis. Schatting is dat 11.235 mensen te vroeg gestorven zijn.
9 december – update CBS. Oversterfte houdt al 39 weken aan – de langste onafgebroken periode sinds het begin van corona – en blijft stijgen naar 7,46% op jaarbasis. Schatting is dat circa 10.660 mensen te vroeg gestorven zijn.
7 december – update Ourworldindata. De cumulatieve oversterfte sinds het begin van corona neemt dit jaar toe in Duitsland, de oversterfte in 2022 is inmiddels ongeveer hetzelfde als bij ons. Ook in de UK is de oversterfte dit jaar aan het toenemen.
2 december – update CBS. Oversterfte houdt al 38 weken aan – de langste onafgebroken periode sinds het begin van corona – en blijft stijgen naar 7,37% op jaarbasis. Schatting is dat 10.296 mensen te vroeg gestorven zijn.
25 november – Oversterfte komt dit jaar boven de 10.000 o.b.v. wekelijkse update CBS en stijgt op jaarbasis naar 7,32%. NB: internationale cijfers The Economist kloppen niet.
23 november – update EU14 met correctie NL, zie ‘Dutch Data’. De UK kampt laatste maand met zeer hoge oversterfte en achterhaalt Nederland. Morgen update Nederland obv. CBS.
18 november – update cijfers Nederland (CBS) incl. schatting week 45. Oversterfte stijgt door naar 7,31% in 2022 en nadert de 10.000: 9.775 Mensen zijn te vroeg gestorven.
11 november – update cijfers Nederland (CBS) incl. schatting week 44. Oversterfte stijgt door naar 7,22% in 2022. 9.447 Mensen zijn te vroeg gestorven.
4 november – 2e update cijfers Nederland (CBS) incl. schatting week 43. Oversterfte blijft doorstijgen naar 7,16% in 2022. In oktober ca. 16% oversterfte. Het aantal te vroeg gestorven mensen, vooral Wlz-zorggebruikers en 65-plussers: 9.151.
28 oktober – update cijfers Nederland (CBS) incl. schatting week 42. Oversterfte blijft doorstijgen naar 6,92% in 2022. Laatste 3 weken 15% oversterfte, 8.648 mensen zijn te vroeg gestorven.
Er moet een fout gemaakt zijn bij de nieuwste update van de Nederlandse cijfers op ourworldindata.org. De cumulatieve oversterfte in Nederland zou daardoor plotsklaps afnemen naar 5,09%. Dit acht ik onmogelijk. Zie de afbeelding met de voorbeelden van vier weekpercentages die gedaald zijn met circa 6 procentpunt t.o.v. de eerdere weekpercentages van het CBS. NB: de excel is mijn bewerking (kopie van data) van de CBS-data. Controle is mogelijk door de weekgegevens in de interactieve grafiek te vergelijken met de excel.
Om die reden is de EXCESS MORTALITY RANKING geactualiseerd met weglating van de laatste foutieve data van Nederland op Ourworldindata.
21 oktober – update cijfers Nederland (CBS) incl. schatting week 41. Oversterfte neemt toe naar 6,69% in 2022. Laatste 2 weken 15% oversterfte, 8.169 mensen zijn tg gestorven.
18 oktober – update EU14: daling cumulatieve oversterfte neemt af, Duitsland toont geen verbetering meer in 2022.
15 oktober – update EU14: Zweden behoudt met afstand het laagste oversterfte% dit jaar; Spanje is inmiddels hekkesluiter met 10,6% oversterfte. Vrijwel geen daling cumulatieve oversterfte meer in Duitsland, Belgie toont daarentegen de grootste daling van de cumulatieve oversterfte dit jaar.
Grafiek: De pijlen hebben nu een richting.
De balk in EXCESS MORTALITY RANKING 2022 combineert 2 grafieken: het oversterfte percentage van een land in 2022 (de waarden in de staafdiagram) en de ontwikkeling van de cumulatieve oversterfte (v.a. begin coronapandemie) in 2022. Groene pijl omlaag = de daling van de cumulatieve oversterfte (%) in 2022 vanaf de start van de pandemie (jan 2020). Bruine pijl = cumulatieve oversterfte blijft constant. Rode pijl omhoog = de stijging van de cumulatieve oversterfte (%) in 2022 vanaf de start van de pandemie. De cijfers worden eens in de 3 weken geactualiseerd (bron: ourworldindata.org)
Voorbeeld. UK: Oversterfte bedraagt 6,13% in 2022. In 2022 is het meest recente getal van de cumulatieve oversterfte (dd. 9/10/’22) 0,86 x het getal van de cumulatieve oversterfte op 2/1/’22. Dus de cumulatieve oversterfte in de UK daalt. (onderliggende data UK: oversterfte op 2/1/’22= 11,18%, daalt naar 9,56%.
Beoordeeld door experts statistiek, epidemiologie en gezondheidswetenschappen.
14 oktober, 10:15 uur – update cijfers Nederland (CB) incl. schatting week 40 (+12%) en plusmutaties terugwerkend tot begin 2022. Verslechtering van het totaalbeeld. Oversterfte stijgt naar 6,37% op jaarbasis, dat zijn 7.600 doden.
7 oktober – update cijfers Nederland (CBS) incl. schatting week 39. Plusmutaties en aanhoudende oversterfte met stijging laatste week (39) van 11%. Op jaarbasis 6,13% oversterfte in Nederland. Meer dan 7.100 mensen zijn te vroeg gestorven.
30 september – update cijfers Nederland (CBS) incl. schatting week 38. Periode oversterfte blijft ononderbroken doorlopen in september. Aantal te vroeg gestorven mensen in 2022 geschat op 6.776 (5,96%).
28 september – update EU14: nieuwe cijfers tonen sterke achteruitgang van Italie (oudste bevolking EU14). In het algemeen verslechtering van het beeld bij alle landen, de afname van de cumulatieve oversterfte wordt kleiner. UK passeert Nederland op de ranglijst.
NB1 aangepast tov. versie vanochtend door correcties/plusmutaties eerdere weken bij aantal landen
NB2 Het cijfer van Nederland is gebaseerd op het CBS-cijfer, dit is nauwkeuriger.
26 september – 1e hoofdstuk essay (in bewerking): ‘Oversterfte Nederland opmerkelijk hoog’
NB De baseline van de vergelijking bij Eurostat is de periode 2016-2019. Dit is een jaar minder dan bij Ourworldindata/The Economist, waar de baseline de periode 2015-2019 is.
23 september – update cijfers Nederland. Op basis van schatting week 37 komt de periode van oversterfte na een half jaar ten einde. In week 37 wordt een ondersterfte voorspeld van ruim 1% (32 doden minder).
16 september – update cijfers CBS/Statline: oversterfte Nederland stijgt door naar 6,0% op jaarbasis. Dit komt overeen met 6.489 sterfgevallen. (schatting week 36)
15 september – verbetering van de grafiek. De grafiek van de EXCESS MORTALITY RANKING 2022 EU14 combineert de twee grafieken van Ourworldindata:
14 september – update EU14: In de meeste landen stijgt de gemiddelde oversterfte in 2022. Spanje laat opeens een dramatische achteruitgang zien in 2022 (was: 6,18%, wordt 9,73% oversterfte in 2022). Geen nieuwe cijfers van Italie en Frankrijk. Nederland ongewijzigd, vrijdag update CBS.
9 september – update CBS cijfers: In augustus ruim 1.300 extra sterfgevallen. De oversterfte in Nederland stijgt door naar 5,91% op jaarbasis. (eerdere berichtgeving gisteren op deze website klopte niet, rekenfout van de auteur. NB: deze rekenfout was contrair aan de doorlopende bevindingen van de auteur over de relatief hoge oversterfte in Nederland sinds het 4e kwartaal 2021.)
Groene pijl omlaag = cumulatieve oversterfte % vanaf start pandemie (jan 2020) daalt in 2022; Rode pijl omhoog = cumulatieve oversterfte % vanaf start pandemie stijgt in 2022.
5 september – uitbreiding grafiek met trend cumulatieve oversterfte
Groene pijl omlaag = cumulatieve oversterfte % vanaf start pandemie (jan 2020) daalt in 2022;
Rode pijl omhoog = cumulatieve oversterfte % vanaf start pandemie stijgt in 2022.
2 september – update CBS cijfers, met schatting week 34. In augustus zijn ca. 900 mensen meer overleden dan mag worden verwacht obv. het langjarig gemiddelde, dit komt overeen met 8% oversterfte. Voor 2022 gaat het in totaal om 5.801 sterftgevallen.
26 augustus – update Nederland: Oversterfte stijgt naar verder naar 5,73% in 2022, dit zijn 5.729 sterfgevallen, o.b.v. laatste cijfers CBS tot en met week 33 (laatste week is een schatting). NB: de positie van Nederland – ‘de beste van de slechte’ (kop rechterrij) – is niet gewijzigd sinds de 1e publicatie van de ranking op 8 juli jl.
20 augustus – Toelichting: Google geeft twee wetenschappelijke studies over “excess mortality ranking” (Sensitivity Analysis of Excess Mortality due to the COVID-19 Pandemic; Sensitivity of excess mortality due to the COVID-19 pandemic to the choice of the mortality index, method, reference period, and the time unit of the death series). Ik beschik niet over de expertise om deze studies te kunnen beoordelen. Ik baseer me op de via het internet te raadplegen databronnen zoals ourworldindata.org en het CBS die te begrijpen zijn voor het grotere geinformeerde publiek. Zie ook mijn korte gesprek met Eline van den Broek over de waarde en het praktisch nut van deze bronnen:
19 augustus – update Nederland: Oversterfte stijgt naar 5,42% in 2022, dit zijn 5.271 sterfgevallen, o.b.v. laatste cijfers CBS.
historie – de 1e versie. De linkerrij (7 beste landen) en de rechterrij (7 slechtste landen) zijn sinds het begin niet gewijzigd.
18 augustus – update EU14
Noorwegen heeft nu de hoogste oversterfte, dan Finland. Hogere uitkomsten voor de UK, Zwitserland, Duitsland, Oostenrijk. Een duidelijk lagere uitkomst voor Frankrijk. Enkele landen geven geen nieuwe cijfers. Het Nederlandse cijfer is gebaseerd op het CBS.
In de linkerrij en de rechterrij blijven dezelfde landen staan.
12 augustus – correcties CBS
Correcties CBS met terugwerkende kracht (minmutaties). De oversterfte daalt iets naar 5,23% in Nederland. Prognose week 31 is niet meegenomen. Geen nieuwe data EU14.
Deze lijst wordt wekelijks geactualiseerd. Zie ook:
5 augustus -OVERSTERFTE NEDERLAND STIJGT NAAR 5,31%
Er zijn obv. de nieuwste cijfers van CBS 4.879 mensen te vroeg overleden (‘oversterfte’).
3 augustus – OVERSTERFTE STIJGT IN DE HELE EU14
Alle landen noteren plusmutaties van de (over)sterftecijfers. Mutaties gaan terug tot de 1e week van 2022. De gerapporteerde oversterfte stijgt het meeste in de drie zuideuropese landen.
Opvallend is dat landen als Duitsland, Italie en Zweden terugwerkende plusmutaties hebben tot (vrijwel) het begin van 2022. Alleen Finland noteert nu een lagere gemiddelde oversterfte – maar blijft het slechtste overall. Voor het grote beeld maakt het niet uit. De extremen zijn wel minder groot geworden t.o.v. de vorige versie van de ranglijst.
Nederland blijft met 5% oversterfte aan de verkeerde kant van de lijst staan.
29 juli – OVERSTERFTE STIJGT WEER NAAR 5% OP JAARBASIS
Vandaag publiceerde CBS de sterftecijfers tot en met week 29. Op basis hiervan stijgt het totaal aantal te vroeg overledenen, de oversterfte in Nederland, naar 4.465 doden. Dit is 5,01%. Sinds half maart 2022 is er sprake van oversterfte. De stijging van 17,5% in de laatste week (zie tabel CBS OVERSTERFTE 2022) geeft aan dat er sprake is van een nieuwe oversterftegolf.
28 juli – update sterftecijfer Nederland
NB Dit bericht van gisteren is alweer achterhaald door de nieuwste cijfers van het CBS. Er zijn plusmutaties in de laatste weken (vergelijk beide excelreeksen van 29 en 28 juli).
De nieuwe cijfers van het CBS tonen een sterke stijging van de oversterfte in week 28 (tot 17 juli). Het totaal aantal extra sterfgevallen in Nederland in 2022 bedraagt nu 4.049 doden. Dit is een oversterfte percentage van 4,69%. NB: de data op ourworldindata.org zijn bijgewerkt tot 10 juli.
sinds 2016 vergelijk ik de zorgprestaties van 14 (west) Europese landen, de EU14
24 juli – een vergelijking met de Z-scores van euromomo
Zowel Finland als Noorwegen hebben begin 2022 een enorme besmettingenpiek gehad van het coronavirus. Dit was de eerste virusgolf in beide noordscandinavische landen. Het verklaart hun positie op de OVERSTERFTE RANGLIJST EU14 (verder: ‘de lijst’), de virusgolf heeft in beide landen geresulteerd in een zeer hoge oversterfe.
grafieken Euromomo
Het beeld van de oversterfte in beide landen op basis van de zgn. Z-scores van euromomo.eu verschilt nauwelijks van de andere landen. Hieronder zijn afgebeeld: Finland, Noorwegen, Nederland, Denemarken, Zweden, Oostenrijk, Italie, Portugal en Spanje.
Toelichting – Laatste 4 jaar Z-score. De gearceerde horizontale balk is de normal range, de blauwe lijn is de Z-score (een standaard van oversterfte), de rode markatielijn geeft de ondergrens weer van substantial increase. Zowel Finland als Noorwegen overschrijden de rode lijn niet, ze tippen de lijn een aantal keren aan, dus er is obv. de Z-score geen sprake van hoge oversterfte (substantial increase).
Bron: euromomo.eu
22 juli – update EU14. Brondata: ourworldindata.org, CBS.
15 juli – update: CBS cijfers t/m week 27; mutaties NL en SWE in EU14 tabel.
De totale oversterfte in 2022 in Nederland bedraagt 3.650 sterfgevallen.
13 juli – toelichting werkwijze excelbestand; correctie rekenfout.
update 9 juli 2022 – nieuwste cijfers CBS leidt tot een hogere oversterfte in Nederland: 4,22% in 2022. Dit komt overeen met 3415 doden.
8 juli 2022 –
Dit is de oversterfte ranglijst EU14 van 2022. Alle landen hebben ook in 2022, 2,5 jaar na het uitbreken van de coronapandemie, nog oversterfte. Zweden het minste, Finland (!) het meeste. Nederland zit boven het gemiddelde met een oversterfte van 4,22% in 2022. (onder: werkwijze excel vanuit data CBS)
Toelichting
Tot nu toe heb ik de oversterfte proberen weer te geven met een tabel van het aantal weken waarin de oversterfte groter is dan 5%, 10%, 15% en 20% per land. Deze methode gaf inzicht in de verschillen, maar was niet goed. Er zaten dubbeltellingen in (1 score van +15% betekende dus ook scores van +5% en +10%) (1e), de scores van ondersterfte (-%) werden niet meegenomen (2e) en het aantal weken per land verschilde (3e). Zo had Nederland, na de verhoudingsgewijs ongekend grote oversterfte van het 4e kwartaal 2021 (EU14) een voorspelbare ondersterfte in de eerste 2,5 maand van 2022, die echter niet tot uitdrukking kwam in deze tabel omdat de ondersterfte buiten beschouwing werd gelaten. (2e punt)
Een veel betere en dus objectievere benadering krijg je als de dubbeltellingen eruit gaan (1e verbetering), de negatieve scores (ondersterfte-weken) per land ook worden meegenomen (2e verbetering) en als er gecorrigeerd wordt voor het aantal weken/registraties (3e verbetering).
De berekening van de punten (scores) is als volgt: 5% = 1, 10%= 2, 15%=3, 20%=4 (dus 1 week van 20% oversterfte is gelijk aan 4 weken van 5% oversterfte). Dit geeft het volgende resultaat, een ranglijst van de ‘Oversterfte Indicator‘, de OI per land (EU14):
Er is nog een onnauwkeurigheid met deze ranglijst. Neem de UK, OI-score is 0,6. NL heeft een OI-score van 0,65, dus iets hoger. Als we kijken naar de brondata (ourworldindata.org) dan zien we deze grafiek van de UK en het probleem is duidelijk. De UK heeft veel ondersterfte-weken met een kleine negatieve score van minder dan 5%, deze worden nog over het hoofd gezien. De UK doet het aanmerkelijk beter dan in de bovenstaande ranglijst is weergegeven!
Een betere benadering (waarbij de drie oude problemen zijn geelimineerd) is het maken van een som van alle exacte negatieve en positieve scores per land (de percentages) en het resultaat daarvan delen door het aantal weken. Dit geeft de volgende tabel:
De ranglijst van de Oversterfte Indicator (OI) is dus als volgt:
Nederland staat, met 3,8% (het getal komt exact overeen met de op zichzelf staande berekening van de oversterfte obv. de cijfers van het CBS!) nipt in de rechterrij van de 7 landen met gemiddelde hoge oversterfte in 2022.
Brondata:
https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2022/27/oversterfte-in-alle-weken-van-juni
Oude benadering:
Excess Mortality cijfers Nederland en EU14
retweets van patienten, zorghoogleraren, huisartsen, verpleegkundigen, microbioloog, gezondheidswetenschapper, healthICTer
26 augustus – duiding van de oversterfte in Oostenrijk
Oostenrijk heeft net als Nederland al lange tijd een opvallend hoge oversterfte, beide landen piekten in het 4e kwartaal 2021. Ik heb er uitgebreid aandacht aan besteed. Maar beide landen tonen onderling markante verschillen.
De verklaring voor de hoge oversterfte in Oostenrijk lijkt een duidelijke (combinatie van) oorzaken te hebben. Op de risicofactoren scoort Oostenrijk het slechtste van de EU14 landen. Het land kent de hoogste alcoholconsumptie en op Frankrijk na het grootste aantal rokers. Ook qua obesitas doen Oostenrijkers het niet goed (9e plaats) en de luchtvervuiling in stedelijk gebied is ook relatief hoog/slecht. Maar Oostenrijk heeft geen oude bevolking, het aantal 65+ers is betrekkelijk klein. Eerder publiceerde ik deze tabel waarbij ik de conclusie trok dat Nederland een relatief gezonde bevolking heeft. Vandaar ook de titel van deze blog, die ik iets heb aangepast. (de url is ongewijzigd)
Het belang van een gezonde leefstijl om ernstige corona-infecties te vermijden werd recent aangetoond in een wetenschappelijke studie in het British Journal of Sports Medicine: https://bjsm.bmj.com/content/early/2022/07/07/bjsports-2022-105733
Deze tabel komt uit de landenvergelijking, zie website. Opvallend is het hoog aantal artsen in Oostenrijk (1e plaats) en, samenhangend met de slechte gezondheid van de bevolking de hoge sterfte door hart- en vaatziekten (ischemische aandoeningen).
Wat verder nog opvalt is dat Oostenrijk, in tegenstelling tot Nederland, zeker sinds het begin van 2021 zeer intensief test op de aanwezigheid van het coronavirus. De zicht op de verspreiding van het virus is bijzonder groot!
22 mei 2022 – aanscherpingen en aanvullingen in tekst en beeld
Sinds het 4e kwartaal 2021 heeft Nederland met Oostenrijk de hoogste oversterfte van de EU14. Maar Nederland heeft een (veel) gezondere bevolking, de Population Health is aanzienlijk beter. Dit maakt de uitkomst voor ons land nog schrijnender.
Het Nederlandse zorgstelsel kan de zorgvraag niet meer aan. Er is een zorginfarct sinds het 4e kwartaal van 2021. Het historisch hoge ziekteverzuim is de meest in het oog springende verklaring. De torenhoogte oversterfte vanuit internationaal perspectief is het gevolg.
Met het ‘zorgstelsel’ doel ik op de gehele organisatie van de gezondheidszorg, waarin de staat verantwoordelijk is voor de opzet en inrichting. Binnen het zorgstelsel is er vraag (de zorgvraag, ‘zorgbehoefte’) en er is aanbod (capaciteit, hulpmiddelen, medicijnen). Tijdens de pandemie ontstaat er extra zorgvraag door het hoge aantal besmettingen en er wordt extra aanbod gecreeerd, zoals extra ‘bedden’ en vaccinaties. Dit is in het schema afgebeeld.
In mijn publicaties (categorie: oversterfte, excess mortality) ga ik in op het Zorgstelsel/Rijksoverheid, de aanbodkant, het dynamische aanbod en de dynamische vraag en de samenhang daartussen. Zie Antwoorden onderzoek oversterfte zijn deels al bekend. Maar aan de vraagkant, de ‘normale gezondheidstoestand van de bevolking’ zoals die was voordat de pandemie uitbrak, heb ik nog geen aandacht besteed. Ik noem het de Population Health.
Population Health
Om de Population Health van een land in kaart te brengen maak ik gebruik van beschikbare data. Het ligt voor de hand om rekening te houden met de bevolkingsopbouw (de vergrijzing) door te kijken naar het aantal 65+ers en het aantal 80+ers (Population Age) en om te kijken naar de kwetsbaarheid van de bevolking (Risk Factors), met vier indicatoren: het aantal rokers boven 15 jr., de alcohol consumptie, de mate van overgewicht boven 15 jr. en de luchtvervuiling. De OESO houdt deze vier Risk Factors bij in de publicatiereeks Health at a Glance.
Dit geeft het volgende overzicht van de Population Health van de EU14-landen:
Beoordeling Population Health
Hoe lager de totaalscore, hoe beter de PH. Het land met veruit de laagste totaalscore, het land dat veruit de beste PH heeft, is Noorwegen (RANK SUM 9,5!). Zweden komt met 25,5 op de 2e plaats. Nederland staat op de 4e plaats (33,5 punten), net iets meer dan Zwitserland (3e, 32,5 punten). Nederland heeft dus een bovengemiddeld gezonde bevolking, want een relatief lage score. De landen met de slechtste PH zijn Duitsland (14e, 69 punten is hoogste score) en Frankrijk (13e, 60,5 punten). Oostenrijk staat 11e (57 punten).
Het ligt voor de hand om de volgende indeling te maken.
Sinds het 4e kwartaal 2021 heeft Nederland de hoogste oversterfte van de EU14, met Oostenrijk. Maar Nederland heeft een (veel) gezondere bevolking, de Population Health is aanzienlijk beter. Dit maakt de uitkomst voor ons land nog schrijnender. De extreme personele problematiek (ziekteverzuim, verloop) laat diepe sporen na.
Bronnen
https://www.statista.com/statistics/1105835/share-of-elderly-population-in-europe-by-country/
https://www.oecd.org/health/health-at-a-glance/
update 2 mei 2022 – verklaring verbetering score Nederland
Deze analyse heeft u nog tegoed van me. Toen ik dit maakte, eind november 2021, werd Nederland getroffen door het #zorginfarct. Om die reden heb ik publicatie enige tijd uitgesteld.
Ontwikkeling van de Zorgwaarde (Kosten * Kwaliteit)
In 2019 heb ik het begrip Zorgwaarde geintroduceerd. Het is een getal dat de kwaliteit van de medische zorg vermenigvuldigd met de kosten ervan. Het geeft de prijs van een standaardpakket medische zorg (misschien is PrijsvandeZorg een beter begrip?). Voor het gemak blijf ik het begrip Zorgwaarde (Zw) hanteren.
De Zorgwaarde is sinds 2011 het sterkst gestegen in Nederland en Zweden. De stijging is 20%. Eigenlijk is dit dus een inflatie van 20%. De inflatie van de prijs van de curatieve zorg is in deze landen verhoudingsgewijs het hoogste, nl. 20%. De gemiddelde inflatie van de Zw in de EU14 is 5%. In enkele landen is de Zw zelfs iets gedaald in de periode 2019 : 2011. Het betreft Oostenrijk (-20%), in Zwitserland, Spanje en Portugal is de Zw met 10% gedaald. In deze vier landen is de Zw (goedkoper) geworden.
De resultaten hebben betrekking op het pre-corona tijdperk .
De periode 2019 : 2011 is genomen, omdat vanaf 2011 van alle EU14-landen de data van alle 13 kwaliteitsindicatoren beschikbaar zijn (soms 1 of 2 kwaliteitsindicatoren minder van een land, dan is er gekallibreerd). In 2007 en 2009 waren er van Belgie maar 7, respect. 8 kwaliteitsindicatoren bekend en dit geeft voor Belgie een sterk vertekenend en onbetrouwbaar beeld van de jaren 2007 en 2009.
Definitie parameters
Kosten = % BNP Medische gezondheidszorg (OECD.Stat Health Expenditure and Financing – Curative and rehabilitative care). Voorbeeld: Score Nederland 2019 = 5,2% BNP.
Kwaliteit = (zie Landentabel) Het landgemiddelde o.b.v. de maximaal 13 kwaliteitsindicatoren. Ontleend aan de tweejaarlijkse rapporten OECD Health at a Glance. Voorbeeld: Score Nederland 2021 = 7,16
Bronnen:
https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=SHA#
Grafisch weergegeven:
Landentabel 2007 – 2019 (alle relevante indicatoren van zorguitkomsten en zorgaanbod beschikbaar vanaf 2007)
Het landgemiddelde is de waarde die gebruikt wordt bij het berekenen van de Zorgwaarde.
Nederland pakt het verloren terrein weer terug, zo blijkt. Ik vermoed dat een verklaring voor de verbetering van de score ‘stroke, mortality rates’ hier gezocht moet worden>
https://nos.nl/artikel/2408416-reanimeren-binnen-6-minuten-nu-mogelijk-in-heel-nederland
Eerdere publicatie(s):
479 views
Serieuze onafhankelijke overwegingen – Armand Girbes
In de afgelopen jaren heb ik – onbetaald, dus onafhankelijk – onderzoek gedaan naar het functioneren van het stelsel van de gezondheidszorg met de focus op de medische zorg: de Zorgverzekeringswet, waar ongeveer de helft van alle uitgaven gedaan worden (45 miljard). De drie belangrijkste inzichten zijn, van nieuw naar oud:
3e (heden) – Het zorgstelsel is sinds de pandemie structureel overbelast, er is sprake van een #zorginfarct. Dit uit zich in de ultieme indicator, de oversterfte. In het 4e kwartaal van 2021 (zorgstelsels van alle landen hebben anderhalf jaar de tijd gehad zich aan te passen), was de oversterfte in Nederland het hoogste in modern europa (EU14). De kwaliteit gaat nu (verder) achteruit.
2e (2019) – De ingevoerde marktwerking leidt niet tot betere kwaliteit van de zorg, maar tot meer bureaucratie en een verschuiving van uitgaven naar ‘control’ in plaats van zorgverlening (uitvoering). Complexe patienten (comorbiditeit, geestelijke gezondheidszorg, jeugdzorg) zijn slechter af. De argumenten heb ik in artikelen en blogs uiteen gezet.
NB https://www.radboudumc.nl/nieuws/2021/15-jaar-marktwerking-in-de-gezondheidszorg
1e (2016 – 2018) – De medische zorg in Nederland is niet de beste van europa, zoals beweerd door politici, bestuurders en decisionmakers. Sinds de invoering van de gereguleerde marktwerking zijn de kosten sterk gestegen tot 2012, daarna zijn de kosten bevroren (relatieve daling van het aandeel in %BNP) en is de kwaliteit achteruit gegaan. De nederlandse zorg is hooguit een goede europese middenmotor.
Reacties op twitter van zorghoogleraren -zowel medici als economen- Angela Maas, Amrish Baidjoe, Armand Girbes, Jaap van den Heuvel, Jochen Mierau, huisartsen, medisch specialisten, verpleegkundigen, anderen; reacties op LinkedIn van verzekeringsdeskundigen, views enerzijds van medici verbonden aan academische ziekenhuizen, anderzijds van financials, accountants e.d.. Dit is de oude blog. Lees hier het artikel>
——————————————————————————————————————–
4/1: opiniestuk in de Volkskrant en mijn reactie – 11/1: reactie de Volkskrant: Het was onze bedoeling uw artikel te publiceren, maar is steeds doorkruist door andere actualiteit.
——————————————————————————————————————–
Eerdere analyses
Organisatie van het zorgstelsel:
Resultaten van het zorgstelsel:
——————————————————————————————————————–
Op 31 december schreef ik een twitter draadje over de oversterfte.
De oversterfte is de afwijking t.o.v. de gemiddelde sterfte in de afgelopen jaren in een bepaalde periode: de coronapandemie die in het 1e kwartaal 2020 begon. In de oversterfte zijn alle doodsoorzaken meegerekend, de vervroegde sterfte door het virus (vaak gevolgd door een korte ondersterfte), maar ook de sterfte a.g.v. fataal gebleken uitgestelde zorg, plus de normale sterfte. Zie voor Nederland de website van het CBS.
Grafische tabellen excess mortality (zelfde tabel, in de onderste zijn alleen de EU15 landen weergegeven):
De EU14 met de hoogste oversterfte zijn: Spanje (25%), Italie (24%), het Verenigd Koningrijk (UK, 23%), Portugal (20%) en op de 5e plaats komt Nederland (19%). Oostenrijk heeft ook 19% oversterfte, maar minder per capita. Bij ons land is de afwijking tussen het gerapporteerd aantal corona sterfgevallen tov. de oversterfte het hoogste van de EU14, factor 1,5 (blauw cijfer).
Gesprekken op twitter n.a.v.
Samenvatting falen marktgedreven zorgstelsel in schema’s
Bronnen:
https://nos.nl/artikel/2412010-hoogleraren-geef-data-over-effect-maatregelen-op-oversterfte-vrij
https://www.cbs.nl/nl-nl/visualisaties/welvaart-in-coronatijd/gezondheid-in-coronatijd
Ook het 2e coronajaar liet zijn stempel achter. De blog Oversterfte de belangrijkste indicator kwaliteit zorgstelsel bij pandemie van 31 december is (nu al) het meest gelezen!
1 – Oversterfte de belangrijkste indicator kwaliteit zorgstelsel bij pandemie
2 – #Zorginfarct!
3 – Vaccinaties: Nederland voldoet als enig EU-land niet aan registratieverzoek ECDC
4 – Ernst Kuipers versus Raisa Blommestijn (@Jinek_RTL)
5 – De triomf van het principevrije leiderschap (analyse TK2021)
6 – Rectificatie in ESB-publicatie ‘Zorgverzekeringswet helpt om zorguitgaven in toom te houden’
7 – Discussiestuk ‘Zorg voor de Toekomst’ (internetconsultatie minVWS)
8 – Systematische onderrapportage covidsterfte NL:’Dutch Data?’
9 – Israël gaat er met gestrekt been in (corona)
10 – De #zorgcrisis in 4 beelden
Meeste media views
Meest gelezen blogs 2020, het 1e coronajaar (top10)
Gijs van Loef 
