door RINSKE VAN DE GOOR, huisarts in de Volkskrant, 29 juni 2023
Hoe betrouwbaar is jouw baas? Stel hij zegt: ik streef ernaar je volgend jaar een vast contract aan te bieden, met overwerk structureel betaald zoals we dat kennen via het loonstrookje. Maar het jaar erop zegt hij: je krijgt toch geen vast contract, dat kan ik niet op tijd regelen.
Of stel, je zegt: ik krijg echt te weinig betaald. Waarop je baas zegt: dan gaan we het narekenen en ik zal het resultaat ter harte nemen. En vervolgens wordt het nagerekend en blijk je inderdaad te worden onderbetaald. Maar dan zegt je baas: ja, ik neem het wel ter harte, maar dat betekent niet dat ik je meer ga betalen.
Dit zijn exact de woorden waarmee de bazen in de zorg, VWS, de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en de koepelorganisatie Zorgverzekeraars Nederland (ZN) zorgverleners hebben bedonderd. En dit zijn slechts voorbeelden van de afgelopen maanden. Keer op keer schenden deze beleidsgiganten het vertrouwen van de zorgverleners. Maar ja, zij bepalen en betalen alle budgetten in de zorg, dus veel keus hebben zorgverleners niet.
Zo had VWS vier jaar geleden een vast budget aan de huisartsen beloofd, maar vervolgens is dit nooit gegeven. Vorig jaar wilde VWS opnieuw onderhandelen over dit budget, maar de huisartsen geloofden het niet meer en wilden niet tekenen. Om het geschonden vertrouwen bij de huisartsen terug te winnen, schreef minister Ernst Kuipers aan de huisartsen ‘persoonlijk garant te staan’ voor het budget. Waarop de huisartsen alsnog akkoord gingen. Maar VWS komt de afspraken weer niet na.
Ze formuleren sluw hoor, bij VWS. Ze ‘streven’ bijvoorbeeld naar het structureel bekostigen in 2024, zeggen ze. Maar tijdelijke potjes met grillige voorwaarden bieden geen zekerheid. Daarmee kun je zorgpersoneel niet vasthouden.
Ander voorbeeld: een paar maanden geleden werden de logopedisten belazerd. In maart spande een groep logopedisten een proces aan tegen een groep zorgverzekeraars en ZN voor een eerlijk, kostendekkend tarief. De tarieven die logopedisten van verzekeraars krijgen, zijn te laag. Er is een landelijk, marktconform tarief vastgesteld, maar zorgverzekeraars betalen gemiddeld 20 procent minder. Dat kan niet uit. De koepel van de logopedisten ging daarom in overleg met de zorgverzekeraars, maar die weigerden hun tarieven aan te passen. Ze spraken wel af samen een onafhankelijk onderzoek naar de tarieven te laten doen en beloofden het resultaat ter harte te nemen.
De uitkomst van dit kostenonderzoek was helder: het tarief van de zorgverzekeraars is niet eens kostendekkend. De logopedisten dachten dat de zorgverzekeraars nu hun tarief dus zouden verhogen. Maar niks hoor.
Een groep logopedisten was zo boos, dat ze een rechtszaak aanspanden tegen VWS. Die verloren ze. Zoals de uitspraak liet weten: ‘Beroepsgroep en zorgverzekeraars hebben geen juridisch afdwingbare afspraak gemaakt dat kostendekkende tarieven worden betaald.’
Kortom, net als bij de afspraken met huisartsen is ook hier een juridisch glijmiddel gebruikt. Want dat ‘ter harte nemen’ heeft dus geen betekenis. Net zomin als ‘streven naar’. Ondertussen houdt de NZa, die de tarieven vaststelt en zou moeten toezien op eerlijke afspraken in de zorg, zich oorverdovend stil.
In plaats van de zorg bestendig en betrouwbaar te financieren, ondermijnen VWS, NZa en ZN zo keer op keer het vertrouwen en de moraal van ons, zorgverleners. Ze jagen ons de zorg uit met slim geformuleerde beloften die ze niet nakomen. Je kunt nog zo’n leuke, mooie baan hebben, als je baas onbetrouwbaar is, ga je uiteindelijk weg. Dat gebeurt dus ook in de zorg. In november stond al in de Volkskrant: recordaantal fysiotherapeuten stopt ermee. Ook is er een toenemend tekort aan logopedisten. Het tekort aan huisartsen wordt nijpender. Oudere huisartsen stoppen eerder, jonge huisartsen stromen uit. Van de overgebleven huisartsen werkt de helft inmiddels als zzp’er, waarbij het ontlopen van de onmogelijke contracten van VWS en zorgverzekeraars als belangrijke reden wordt genoemd.
Als reactie op de leegloop kondigde minister Kuipers aan meer opleidingsplekken voor huisartsen toe te staan. Dat klinkt constructief, maar het is een loze belofte: de huidige plekken worden al niet meer ingevuld. Gelukkig streven VWS, ZN en NZa naar goede zorg voor u en nemen ze uw gezondheidsbehoeften ‘ter harte’.
Op LinkedIn gepost met link naar website. Met toevoeging:
Aangeklaagd: Ministerie VWS; Nederlandse Zorgautoriteit; Zorgverzekeraars Nederland
Gijs van Loef 