De gezondheidszorg is sinds 2020, de uitbraak van het coronavirus, veruit de ziekste bedrijfstak van Nederland. Gemiddeld is het ziekteverzuim een volle procentpunt hoger dan bij de slechtste van de rest. Het CBS besteedt er vrijwel geen aandacht aan.
Geen persbericht CBS bij de nieuwe ziekteverzuimcijfers van het 2e kwartaal 2025 (2Q 25). We lezen alleen een ‘terloopse opmerking’ erover in de paragraaf ‘Minste verzuim in de horeca’.
Het ziekteverzuim in de bedrijfstak Gezondheidszorg blijft met 7,1% (slechts 0,1% lager dan een jaar geleden) veruit het hoogste van alle bedrijfstakken NL.
Het betekent ook dat het Arbeidstekort in de Zorg (vacatures+ziekteverzuim) groot blijft (ca. 100.000 mensen, of meer).
Wat doe ik? Kritische wetenschap. Mijn bijdragen liggen in de onafhankelijke analyse van de werking van de marktgedreven zorg op basis van een integrale kennisbenadering en analyse van cijfers/kengetallen en oplossingsvoorstellen. De ontwikkelde kengetallen (oa. oversterfte; arbeidstekort) worden inmiddels breed geaccepteerd. Tevens ontwerpen van een beter, ander zorgstelsel (kwalitatief, financieel).
Wat kunt u doen? Steun dit onafhankelijk onderzoek door het te delen en/of neem contact met mij op. U kunt ook doneren en dan een bijdrage storten op bankrekening NL93 INGB 0104514876 t.n.v. van Loef Research & Consult.
Voor de derde keer binnen nog geen anderhalf jaar is deze poll gehouden. Daar is natuurlijk alle reden toe: de kritische analyse van de oversterfte wordt door niemand betwist. Hoezeer ik mijn best ook doe om reactie, tegenspraak, kritiek uit te lokken. Inderdaad, juist ook binnen wetenschappelijke(re) kringen. De poll is gehouden op LinkedIn (stemmen blijven anoniem), twitter en mastodon.
Strikt genomen is het niet zo dat Nederland niet geïnformeerd is. De bewindspersoon VWS heeft op verzoek van de kamercommissie VWS gereageerd op het rapport van vanLoef Research. Daar is vervolgens ook weer een reactie van vanLoef Research op gepubliceerd. Dit ligt nu weer bij de kamercommissie. Men is voornemens een nieuw debat oversterfte te houden, maar dit is nog niet ingepland. En inmiddels is het kabinet gevallen en zijn nieuwe verkiezingen in aantocht. Maar alle media volharden in zwijgzaamheid.
Uitslag poll augustus ’25
De poll liep een week op LinkedIn (vanaf 5/8) en is later uitgezet op twitter/X en mastodon. De resultaten zijn samengevat in de eerste tabel. In totaal zijn 126 stemmen uitgebracht, waarvan 2/3e op LinkedIn (84 op 126). Mijn bereik op twitter (X) is inmiddels erg klein (aangepaste algoritmen?) en het bereik op Mastodon is zelfs minimaal – ik doe ook geen moeite op dat platform. Op LinkedIn hebben ca. 4500 personen de poll gezien (4 reposts), op twitter waren er 700 weergaven en 7 reposts. Uitkomst:83,3% van alle respondenten vind het een groot probleem dat Nederland niet geïnformeerd wordt over de oversterfte.
Op LinkedIn zijn commentaren gegeven die er geen doekjes om heen winden, zie de screenshot van enkele reacties (NB 2 personen met een PhD in de zorg).
Eerdere polls
De poll is twee maal eerder gehouden op LinkedIn, in maart ’24 en mei ’25. Er was beide keren vrijwel geen respons, 20 respectievelijk 19 stemmen, maar dezelfde uitslag. In ’24 zei 90% “Dit is een groot probleem!”, in ’25 was dit 84%. Op twitter/X was het bereik in maart ’24 wel wat groter, maar de uitslag vrijwel hetzelfde (87,3% zei “dit is een probleem”; 142 stemmen, 3071 weergaven).
Interpretatie uitslag
Ik ben geen statisticus maar heb wel gevoel voor cijfers. De nieuwe poll bevestigd wat de eerdere polls al zeiden: tussen de 80% en 90% van de respondenten vind het een groot probleem dat Nederland niet geïnformeerd wordt over de oversterfte. De uitslag is representatief. De doelgroep van de polls zijn mensen die betrokken zijn bij de zorg, mensen met verstand van zaken. ‘Oversterfte’ is geen gemakkelijk onderwerp en al helemaal niet sexy. Op twitter worden mijn tweets gezien door verschillende VWS-doelgroepen. Bij de verschillende polls op LinkedIn zijn steeds hoogopgeleide zorgwerkers gericht benaderd, waaronder verschillende personen met landelijke media bekendheid. De influencers van de gezondheidszorg, derhalve. Men weet ervan, dat de meesten niet willen stemmen is een probleem, maar doet niets af aan het belang van de uitslag. Zie ook de afbeelding van LinkedIn hierboven. De tabel geeft de achtergrond van stemmers op LinkedIn.
Minstens 52,4% van de respondenten werkt in, of aan de zorg. Zeven hoogleraren hebben gestemd (ruim 8% van de stemmers op LinkedIn is hoogleraar), er zijn zeker 16 stemmers met een PhD (19% van de stemmers op LinkedIn heeft een PhD). Ook bij deze zeer hoog opgeleide groepen (hoogleraren; PhD) zien we dezelfde stemverhoudingen terug. Zo zegt ruim 81% van de PhD’s: “Een groot probleem!”.
Een bloemlezing van enkele reacties op de analyses van de oversterfte en de achterblijvende levensverwachting. Van nieuw naar oud. Met enkele links naar publicaties waarin deze reacties eerder zijn opgenomen. De oudste commentaren zijn van januari 2024 bij het verschijnen van ‘Oversterfte in Nederland in Europa‘. Onder deze commentatoren zijn zeven hoogleraren en zeker tien PhD’s (hoeveel precies, doet het er eigenlijk toe?). Likes, reposts e.d. op LinkedIn en andere social media niet meegenomen.
It’s really an issue that the Dutch health system hardly is able to adequately adapt to the changing needs and context of society – Nick Guldemond, Professor Healthcare & Public Health
Heel goed, Anne Laning, dat je dit mede onder verwijzing naar Gijs van Loef opnieuw onder de loep neemt. – Willy Spaan , Professor Emeritus Virology and former chair of JBZ, LUMC and NFU.
De hoogste oversterfte (in principe het eindpunt van gezondheidszorg) betekent dat je onze gezondheidszorg en de organisatie daarvan ter discussie zou moeten stellen. Dat is problematisch vanwege de vele en grote financiële belangen. Partij ideologie van mn VVD verhinderd fundamentele veranderingen. – Herman Suichies, oud huisarts (PhD)
De oversterfte schreeuwt om een verontwaardiging, daad, actie maar daar zijn wij niet goed in. Liever een beetje pappen en nathouden. – Kees Gaemers
Ik zie je berichten over de oversterfte en achterblijvende levensverwachting voorbij komen. Voor mij zijn dat inzichten die ertoe hebben geleid dat mijn boek, lang uitgesteld, er toch is gekomen – Danka Stuijver, huisarts en columnist de Volkskrant(boek: Dit kost ons de zorg; PhD)
(2e) Het krijgt opvallend weinig aandacht en dat is op zijn zachtst gezegd bizar; (1e) Geef ze een lesje Gijs – Armand Girbes, Professor Intensive Care Medicine & Clinical Pharmacologist (boek: Zieke Zorg)
‘Kritische analyse: Het falende Nederlandse zorgstelsel en de rol van de journalistiek’ – Edward Kriek, huisarts met 35 jaar werkervaring
Goed gedaan Gijs ! Bizar dat we dit zelf kunnen uitrekenen met HMD, en tegelijkertijd voor de verschillende strategische groepen, zoals je in een plaatje hebt laten zien. Enfin, de conclusie is/wordt: NL is ca. de slechtste in de benchmark – Peter Spitters, Alle Burgers
Goed zo Gijs. Knap gedaan. Nu nog zien of deze aangenomen motie ook uitgevoerd wordt – Ellen van der Leeden
Top Gijs, helaas heb ik niet veel vertrouwen in het antwoord dat moet worden gegeven. Ik vraag mij in gemoede af hoe het is te voorkomen dat de Nederlandse burger opnieuw met een kluitje in het riet wordt gestuurd of zo je wilt, opnieuw wordt belazerd. Kennelijk spelen er grote belangen en is de integriteit daaraan ondergeschikt – Dick van der Zon, oud directeur Accountantsdienst Amsterdam
Mijn complimenten Gijs voor het onder de aandacht blijven brengen van de oversterfte sinds 2020 – John Jacobs, medical data scientist en immunoloog (PhD)
U heeft preciezer gerekend dan wij (…) We gaan kijken hoe we dit aan kunnen passen en zo snel mogelijk een nieuwe grafiek publiceren – RIVM
Deze analyse van Gijs over de oversterfte sluit de vaccins als reden toch wel uit – Ad Huizer
Thank you very much for your figures. They are very informative and striking – Domantas Jasilionis (MPIDR), member of the HMD executive board, country expert, lead researcher
Goed artikel. Hulde voor jou. Het is feitelijk gebracht en daar kan men niet om heen. Ik had natuurlijk al min of meer inzage gehad, maar dit geheel is sterker dan de aparte onderdelen. – Ben Zegers, emeritus hoogleraar Pediatrische immunologie
Hoe lang duurt dat zwijgen, het ontkennen – Astrid Odile de Visser, directeur-bestuurder in de zorg
De grote landelijke kranten lijken heel terughoudend mbt informatie die niet van de geijkte instituties komt. Dat is nogal een verbeterpuntje, want ook de instituties horen tot de staat die door de journalistiek gecontroleerd hoort te worden – Marie Thérèse Woltering
Prima Gijs, ik hoop dat de Volkskrant de uitdaging oppakt, maar heb daar verder weinig vertrouwen in, gezien hun relatie tot VWS en RIVM. (…) En de media blijven dit verzwijgen op last van onze overheid, even als de meer dan 700.000 langdurig zieken die niet kunnen werken, zie cijfers de Volkskrant – Guus Brugman
Een juridisch opgeleide politicus die probeert om zorgprofessionals en wetenschappers te overtuigen van zijn gelijk inzake marktwerking in de zorg. Daar zijn we nu wel een keertje klaar mee Arno Rutte. Stop er nu maar mee, je wordt door Gijs de oren gewassen – Roel Fresow, plastisch chirurg
Goed dat je het geactualiseerd hebt, het sluit aan bij mijn eerdere conclusie over de periode oktober 2021 t/m juli 2022 – Anne Laning, toezichthouder, internal auditor, PhD onderzoeker en docent
Het is toch op zijn minst merkwaardig dat het Ministerie van Volksgezondheid deze publikatie niet omarmt. Uit deze publicatie blijkt onomstotelijk dat vaccinatie zinvol/aanbevelenswaardig en dat het de volksgezondheid dient. Dat raakt de missie van het Ministerie van Volksgezondheid. Of heeft het Ministerie van Volksgezondheid een geheime agenda en wil het aldus kosten besparen door het sterftecijfer zoveel mogelijk te laten stijgen? – Dick van der Zon
“Het klopt dat de positie van Portugal tijdelijk verkeerd heeft gestaan op de pagina. Dat heeft u scherp gezien” – Hans Brug, directeur-generaal RIVM
Het is zeer te betreuren en feitelijk onacceptabel dat het RIVM in haar publicaties kennelijk ‘niet integer’ en ‘niet transparant’ gedrag vertoont. De kernwaarden van de RIVM zijn: “Deskundig, betrouwbaar en onafhankelijk”. Het in haar publicaties getoonde gedrag is in strijd met de kernwaarde “betrouwbaar”, ook wordt ernstig afbreuk gedaan aan de kernwaarde “onafhankelijk”. Ik adviseer de Algemene Rekenkamer onderzoek te doen vanwege de ernst hiervan– Dick van der Zon
Als je het verhaal leest, dan hoop je stilletjes dat het over een ander land heel ver weg ergens achter de Oeral gaat. Maar nee, we zijn het zelf – Jaap van den Heuvel, interim CEO St. Maartenskliniek en emeritus hoogleraar Healthcare Management, tevens columnist
Dank Gijs, belangrijk werk! – Robert Kreis, gepensioneerd chirurg en emeritus hoogleraar Brandwondenzorg VUmc, tevens columnist
Gijs heeft werkelijk onnavolgbaar werk verricht. En er ligt niemand wakker van – Caren Kunst, zorgverlener in de palliatief terminale zorg
Met uitgebreide analyses zet Gijs alle coronafeiten nog eenmaal op een rij. Ik kijk uit naar de reacties van de vele deskundigen die ons land inmiddels rijk is. Hopelijk kunnen we nu eindelijk de rijen eens sluiten – Jaap van den Heuvel
Als (tijdelijk) nieuwe bewindspersonen verdienen jullie (minister en twee staatssecretarissen van het demissionair kabinet Schoof) oprechte steun en waardering voor deze doorstart. Oprechte felicitaties!
Zorgpartijen en ministerie van VWS sluiten zorgakkoord Nieuwsbericht | 03-07-2025 | 13:00
Maar de zorg staat er nog slechter voor dan in het persbericht staat. Inmiddels is dit genoegzaam bekend bij intimi, ook in politiek Den Haag.
Enkele voorbeelden – Eerst ‘tekst persbericht’ – dan commentaar ‘Met deze afspraken dragen we bij aan het verminderen van het verwachte personeelstekort met 100.000 zorgmedewerkers in 2028.’ – Het arbeidstekort (=feitelijk personeelstekort: vacatures + ziekteverzuim) bedroeg in 2023 al ca. 162.000 zorgmedewerkers.
‘We worden met z’n allen steeds ouder. Dat is goed nieuws.’ – het slechte nieuws is dat onze 80+ers de laagste resterende levensverwachting hebben van West-Europa en de levensverwachting bij geboorte van onze vrouwen is inmiddels het laagste van heel West-Europa.
Wat doe ik? Kritische wetenschap. Mijn bijdragen liggen in de onafhankelijke analyse van de werking van de marktgedreven zorg op basis van een integrale kennisbenadering en analyse van cijfers/kengetallen en oplossingsvoorstellen. De ontwikkelde kengetallen (oa. oversterfte; arbeidstekort) worden inmiddels breed geaccepteerd. Tevens ontwerpen van een beter, ander zorgstelsel (kwalitatief, financieel).
Wat kunt u doen? Steun dit onafhankelijk onderzoek door het te delen en/of neem contact met mij op. U kunt ook doneren en dan een bijdrage storten op bankrekening NL93 INGB 0104514876 t.n.v. van Loef Research & Consult.
Bijgaand stuur ik u - na peer review van vier deskundigen- de reactie op de Beslisnota en brief van de staatssecretaris VWS over het rapport ‘Waarom is de oversterfte in Nederland zo hoog?
De oversterfte is in Nederland na corona aanzienlijk hoger dan in andere West-Europese landen, terwijl de relatieve levensverwachting gedaald is. Ook is het ziekteverzuim sinds corona toegenomen, vooral in de gezondheidszorg. Dit wijst allemaal op een grotere impact van corona op de gezondheid en de economie in Nederland, dan in de andere genoemde landen.
De kengetallen/Key Performance Indicators (oversterfte; levensverwachting bij geboorte; ziekteverzuim en arbeidstekort in de zorg) worden onvoldoende in beeld gebracht door het RIVM en het CBS.
Wat doe ik? Kritische wetenschap. Mijn bijdragen liggen in de onafhankelijke analyse van de werking van de marktgedreven zorg op basis van een integrale kennisbenadering en analyse van cijfers/kengetallen en oplossingsvoorstellen. De ontwikkelde kengetallen (oa. oversterfte; arbeidstekort) worden inmiddels breed geaccepteerd. Tevens ontwerpen van een beter, ander zorgstelsel (kwalitatief, financieel).
Wat kunt u doen? Steun dit onafhankelijk onderzoek door het te delen en/of neem contact met mij op. U kunt ook doneren en dan een bijdrage storten op bankrekening NL93 INGB 0104514876 t.n.v. van Loef Research & Consult.
Reactie van vanLoef Research is na peer review op 28 mei verstuurd naar de Kamercommissie.
Lezerspubliek
Hier het oorspronkelijke onderzoeksrapport van vanLoef Research (link), de Beslisnota en de brief van de staatsecretaris VWS, het besluit van de Kamercommissie en de reactie van vanLoef Research op het standpunt van de regering. In chronologische volgorde.
Citaat staatssecretaris: "Daarbij geeft u aan dat u erop vertrouwt dat u bijvoorbeeld door het RIVM, het CBS, Lareb en/of de Gezondheidsraad wordt geïnformeerd als er opvallende trends zijn waar kennis genomen van zou moeten worden" (Beslisnota).
Wat doe ik? Kritische wetenschap. Mijn bijdragen liggen in de onafhankelijke analyse van de werking van de marktgedreven zorg op basis van een integrale kennisbenadering en analyse van cijfers/kengetallen en oplossingsvoorstellen. De ontwikkelde kengetallen (oa. oversterfte; arbeidstekort) worden inmiddels breed geaccepteerd. Tevens ontwerpen van een beter, ander zorgstelsel (kwalitatief, financieel).
Wat kunt u doen? Steun dit onafhankelijk onderzoek door het te delen en/of neem contact met mij op. U kunt ook doneren en dan een bijdrage storten op bankrekening NL93 INGB 0104514876 t.n.v. van Loef Research & Consult.
Enkele recente analyses en cijfers, na het verschijnen van het initiële rapport
EMR 2025 – E14 (2e versie)
Niet gerectificeerde, maar wel gecorrigeerde fouten van het RIVM
17 dec. 2025 – kleine correcties in de data 2024 bij oa. Spanje en Zwitserland. Geen wijziging in het beeld.
18 sept. 2025 – update
Mutaties in de cijfers van 2024 leiden tot kleine aanpassingen. Zwitserland en Oostenrijk scoren fors lager, Denemarken hoger. Nederland scoort 0,01 hoger en komt op 11,93%.
18 juni 2025 – update. Nieuwe cijfers 2024 geven hogere uitkomsten bij de meeste landen. Zwitserland heeft de grootste pluscorrecties. Nederland komt fractie hoger uit.
Medio februari publiceerde Eurostat de excess mortality cijfers van de EU-landen tot en met december 2024. De data zijn verwerkt in een grafiek die de gemiddelde oversterfte per land (E13) weergeeft in de vijf pandemische jaren 2020-2024 op basis van de baseline 2016-2019. Landenscore en ranking:
De excess mortality (oversterfte) is per land berekend door het optellen (+%) en aftrekken (-%) van de maandpercentages van de sterfte, gedeeld door het aantal maanden. De cijfers van Eurostat zijn de brondata. De uitkomst is het oversterfte-, dan wel ondersterfte percentage. De tabel Excess Mortality Ranking E13 is een exacte weergave van Eurostat (zie grafiek hieronder) in de vorm van een staafdiagram.
Wat doe ik? Kritische wetenschap. Mijn bijdragen liggen in de onafhankelijke analyse van de werking van de marktgedreven zorg op basis van een integrale kennisbenadering en analyse van cijfers/kengetallen en oplossingsvoorstellen. De ontwikkelde kengetallen (oa. oversterfte; arbeidstekort) worden inmiddels breed geaccepteerd. Tevens ontwerpen van een beter, ander zorgstelsel (kwalitatief, financieel).
Wat kunt u doen? Steun dit onafhankelijk onderzoek door het te delen en/of neem contact met mij op. U kunt ook doneren en dan een bijdrage storten op bankrekening NL93 INGB 0104514876 t.n.v. van Loef Research & Consult.
Gijs van Loef 