Erratum 2 jan. 2022 – Om voor mij onbegrijpelijke reden is de weergave van The Economist d.d. 3/12/2021 in blauwe en rood precies verkeerd: de blauwe lijn is het aantal geregistreerde coronadoden, de rode lijn is het aantal gemeten besmettingen. Bijgaand de juiste weergave d.d. 2/1/2022:
Het aantal geregistreerde coronadoden (rood) en het aantal gemeten coronabesmettingen (blauw): 6 golven. Scaled to peak (2 x-assen). Het aantal besmettingen van de 6e golf is nog hoger dan hier weergegeven – net als bij de 1e golf. Bron: The Economist, 3 dec. 2021
1e – Nederland is het enige modern europese land met zes golven. Het bewijs dat het beleid niet effectief is.
2e – De zwakten van het marktgedreven zorgstelsel worden zichtbaar door de pandemie. Nu weer: de traagheid van de boostercampagne. De kwetsbaarheid van de 25 GGD-uitvoeringsorganisaties.
4e – Uiteenrafeling van de onderliggende complexiteit. Het hart van de zorg, de intrinsiek gedreven zorgverlening, bezwijkt. De overheid moet ingrijpen maar doet dit zonder samenhangend idee, zonder plan.
update 28 november 2021 – Inmiddels tonen tientallen video’s van hulpverleners in en bij ziekenhuizen, die het meeste tot de verbeelding spreken (ambulance, SEH, receptie, IC, verpleegafdelingen), hoe ernstig de situatie nu is in het gehele land. Dit is maar een kleine greep.
22 november 2021 – reportage EenVandaag Kijkje achter de schermen bij het Amsterdam UMC: zo druk is het er nu door de vele coronapatiëntenWe zitten in een code die steeds donkerder grijs wordt, aldus Prof. dr. Armand Girbes, hoofd IC.
10 november 2021 – onderzoek RadboudUMC & ErasmusMC: De gevolgen van de coronacrisis voor IC-verpleegkundigen blijven groot. Veertig procent van de IC-verpleegkundigen ervaren klachten als angst, depressie of posttraumatische stress ten gevolge van hun werk.
Vandaag een rondje gebeld. GGD staat te popelen om #booster te geven! Qua personeel, ruimte, beschikbare vaccins, administratie, etc is alles gereed. Ze kunnen deze week al opschalen naar 1000+ per dag. Werkelijk niemand begrijpt waarom we moeten wachten tot 6 december. Iemand?
5 november 2021 – Ambulancedienst onder druk door vervoer coronapatiënten – In de regio Zuid-Holland Zuid = deel van Zuidwest-Nederland (zie bericht hiervoor)
5 november 2021 – Kuipers: zorg loopt in drie regio’s echt over – Ziekenhuizen in de regio’s Limburg en Zuidwest-Nederland en in de omgeving van Zwolle lopen momenteel over
Quote persbericht “Sta af en toe echt met buikpijn in de dienst omdat ik me afvraag hoe lang dit nog goed blijft gaan en hoeveel verpleegkundigen ik aan het einde van de rit – wanneer dat ook is – nog over heb” https://t.co/SqzUNnAXhM
4 november 2021 – Manifest praktijkhoudende huisartsen – 10 eisen aan politiek en verzekeraars
Hoe houden we de huisartsenzorg overeind en wordt een zorginfarct voorkomen? Huisartsen verenigd op Facebook plaatsen manifest: https://t.co/HCZSrrHHmV
31 oktober 2021 – Noodkreet IC-hoogleraren (intensivsiten) academische ziekenhuizen – 4 Punten: 1e Mensen moeten zelf verantwoordelijkheid nemen (basis maatregelen: mondkapje op, 1,5 meter, hygiene enz.); 2e Bescherm de ongevaccineerden, door uitbreiding van het gebruik CTB, nemen eigen verantwoordelijkheid door gemeenschappen zoals bijv. de Bible Belt ; 3e Probeer vaccinatiegraad nog verder te verhogen naar 90%+, daarbij een sleutelrol voor huisartsen die gefaciliteerd moeten worden vanuit minVWS; 4e Boosterinjectie zo spoedig mogelijk!
1 maand geleden – Brandbrief en Petitie intensivisten met 20.000+ handtekeningen – De Intensive-Care-zorg staat op springen! – Deze spanningen zijn niet veroorzaakt door een coronavirus; het is het resultaat van jarenlange uitholling van de zorg – De coronamaatregelen hebben de zorg juist niet geholpen – Geld moet anders besteed worden: aan de zorg zelf! De initiatiefnemers werken in Limburg.
2 maanden geleden – Klokkenluider van het #zorginfarct, Prof. Bianca Buurman voorzitter V&VN – ‘Hoe langer Den Haag wacht, hoe hoger de prijs. Het is onheilspellend: er zijn nu aanzienlijk minder IC-verpleegkundigen aan het werk dan vóór de coronapandemie. Terwijl we juist méér IC-verpleegkundigen nodig hebben. Hierdoor kunnen we bij een volgende coronapiek nauwelijks nog opschalen op de IC’s. De personeelstekorten worden steeds nijpender. Niet alleen op de IC’s, maar in alle onderdelen van de zorg. Het demissionaire kabinet loopt ondertussen met een wijde boog om de nationale zorgcrisis heen.
Ik denk dat niet voldoende mensen zich realiseren dat zich een crisis aandient in NL qua OK, SEH, anesthesie, radiologie en IC mn verpleegkundig. Gebrek aan coördinatie & leiderschap overdekt door mooipraterij van lui die nog nooit een patient hebben geholpen. Bewaar deze tweet.
De coronapas, hoe zinvol is die en wat doen ze in het buitenland? We vroegen het data-analist Marino van Zelst en keken naar landen om ons heen. #Nieuwsuurpic.twitter.com/Kt7RlOSjCd
Nieuwsuur 8 nov. 2021 – demissionair minister Hugo de Jonge spreekt (nog steeds) van de vierde golf (tijdfragment 8:49 min.)
Nieuwsuur 1 nov. 2021 – Voor het eerst spreekt Ernst Kuipers over de 6e golf (tijdfragment 14:58 min.)worldometers.org – 8 nov. 2021 De lage 1e golf (besmettingen werden nog nauwelijks geregistreerd) kende het hoogste aantal corona sterfgevallen
17 oktober 2021 – Nederland is het eerste land in modern Europa met een zesde (6e) coronagolf… Op 13 juli 2021 had ons land ook de primeur van de vijfde golf. De definitie van een coronagolf:
een golf is een rode (sterfte) of een blauwe (besmettingen) piek
overlap van blauw en rood is 1 golf (meestal rood na blauw)
een halve golf is een kleine golf die ongeveer de halve hoogte (of meer) heeft van de kleinste hele golf
uiteraard is dit een benadering, je zou het cijfermatig kunnen preciseren
In het overzicht ontbreken Noorwegen, Finland en Denemarken, dit zijn de drie landen met veruit het laagste aantal corona slachtoffers in de EU14.
Bron: the Economist, 31 okt. 2021.
Gemiddeld aantal positieve coronatests stijgt al twee weken op rij https://t.co/E6AOL4wpd2 via @NUnl Dat wordt hoogstwaarschijnlijk de 6e coronagolf, een unicum voor modern Europa… Zie https://t.co/u8L6T85H2h
Op 13 juli had Nederland de primeur van de 5e golf. Het beeld van toen:
Bron: the Economist, 13 juli 2021.
Toelichting
Oost europese landen behoren niet tot de EU14 en zijn niet meegenomen.
We zien dat sinds juli ’21 de volgende landen erin slagen om het aantal golven te bevriezen, je kunt zeggen dat ze daarmee nu succesvol zijn: Italie, Spanje, Portugal, Zweden en Ierland (geen EU14, toch meegenomen in de vergelijking; bij nadere beoordeling had Ierland maar 2 golven in juli).
Frankrijk en Zwitserland hebben een extra halve golf.
De landen die een extra golf hebben zijn UK, Belgie, Oostenrijk en Nederland.
Alleen in Duitsland is er anderhalve golf bijgekomen.
Realiseer je, @rblommestijn c.s., dat de harde onverzoenlijke toon de agressie jegens zorgverleners aanjaagt. Hoeveel verpleegkundigen gooien het bijltje er nu bij neer, mede hierom?
Er is jarenlang aan afbraakbeleid gedaan in de zorg. Door de schuld van druk op de zorg – onterecht(!) – bij ongevaccineerden te leggen worden zij niet alleen op kwalijke wijze gestigmatiseerd, maar wordt voornamelijk politiek falen gemaskeerd. Gister bij #Jinek lichtte ik toe 👇🏻 pic.twitter.com/hESsdSl7m1
Een boeiend gesprek ontspon zich eergisteren aan tafel bij Jinek tussen Ernst Kuipers, CEO Erasmus MC en in de hoedanigheid van de baas van het LCPS regelmatig in de media en Raisa Blommestijn, een jonge influencer uit Leiden. Het ging over de aanpak van het coronavirus.
Het leek alsof ze elkaar niet begrepen, alsof beiden een totaal verschillend beeld hebben van de werkelijkheid. Op één belangrijk punt leken ze het wel eens te zijn: er mogen nooit groepen mensen worden uitgesloten. Deze boodschap zal het kabinet ongetwijfeld ter harte nemen bij de persconferentie a.s. dinsdag, alhoewel het maatschappelijk sentiment onder gevaccineerden jegens ongevaccineerden bepaald niet rooskleurig schijnt te zijn (@GijsRademaker opiniepeiler).
Ernst Kuipers vertolkt de dominante bestuurslogica, hij is zorgdeskundig ( MDL-specialist en hoogleraar), heeft de cijfers paraat en komt op mij over als een zeer capabele crisismanager. Feit is dat onder zijn leiding het LCPS doet wat het moet doen. Kuipers is van mening dat we een goed en efficiënt zorgsysteem hebben (daar valt e.e.a. op af te dingen, zie link). Het LCPS is nodig om de toegankelijkheid voor corona patiënten landelijk te kunnen waarborgen, zonodig wordt tijdelijk een beroep gedaan op Duitsland dat meer IC-capaciteit heeft. Ernst regelt het.
Raisa Blommestijn daarentegen staat voor de burgerlogica, ze vertolkt de stem van een belangrijk deel van de bevolking en ze doet dit met ingetogen passie. Als rechtsfilosofe is ze niet deskundig op het gebied van corona. De informatie en cijfers die zij aanhaalt over het virus (‘de meeste ziekenhuispatiënten met corona zijn gevaccineerd’) lijken wat selectief te zijn vergaard. Haar deskundigheid ligt op een ander vlak. Maar haar onderliggende punt dat het zorgstelsel in de afgelopen jaren is afgebroken en dat het aantal ziekenhuis- en IC-bedden steeds verder is afgenomen, snijdt hout. En dat dientengevolge de zorg voor steeds meer mensen minder toegankelijk is geworden, is waar. Zij kijkt, misschien ook omdat zij een jonge generatie vertegenwoordigd, heel anders tegen de institutionele werkelijkheid aan dan Kuipers, die inmiddels topposities bekleedt in het geïnstitutionaliseerde zorgsysteem. Zij ziet in de context een afbraak van publieke voorzieningen en een uitholling van de rechtsstaat die de zorg ook aantast. En ze heeft gelijk.
Ernst Kuipers vind grote veranderingen niet nodig. Hij zit aan het stuur. Raisa Blommestijn vind dat grote veranderingen noodzakelijk zijn, net als een groot deel van de bevolking. We moeten haar heel serieus nemen.
Is er sprake van een zorginfarct? Wat zeggen de cijfers?
de 6e golf
De 6e golf is begonnen, alsof het virus vrij spel heeft in ons land. Geen enkel ander modern Europees land (EU14) evenaart dit aantal coronagolven, het maximum is 5,5 (UK). Het indiceert de grilligheid en onbeheersbaarheid van het nederlandse beleid dat juist niet (NB: maar eerst wel, de groepsimmuniteit gedachte) het vrij rondgaan van het coronavirus als uitgangspunt heeft. Het indiceert ook een vrijwel permanente druk op het zorgsysteem. Alleen in de zomer van 2020 en juni 2021 was de extra (corona)druk op de zorg tijdelijk lager. Zo beschouwd is dit een indicator van het #zorginfarct.
Dagelijks aantal besmettingen (boven) en dagelijks aantal doden op dezelfde tijdschaal (x-as). Bron: worldometers.info, 3 dec. 2021 De 1e golf week sterk af: er vielen de meeste coronadoden, terwijl het gemeten aantal besmettingen erg laag was. Maar in werkelijkheid was het aantal besmettingen natuurlijk veel hoger.
de oversterfte
De 1e golf bracht een groot aantal coronasterfgevallen. Na de 1e golf was er een korte periode enige ondersterfte, verklaarbaar, veel stokoude mensen overleden door het virus een aantal maanden eerder. Maar sinds augustus 2020 zien we opnieuw een oversterfte, alleen in de maand maart 2021 een ondersterfte, die blijvend is tot op heden. We weten inmiddels dat de levensverwachting voor het eerst sinds decennia is gedaald. De nu structurele oversterfte is een indicator van het #zorginfarct.
Volgens het CBS is de oversterfte dit jaar tot en met september 5.350 doden. In 2020 bedroeg de oversterfte 14.603 doden. Vanaf 1 januari 2020 bedraagt de totale oversterfte afgerond 20.000 doden.
Excess mortality in the Netherlands. Bron: ourworldindata.org, 3 dec. 2021De levensverwachting is in 2020 gedaald met 0,7 jaar tov. 2019. Bron: Eurostat
de RIVM-indicatoren
In de afgelopen tijd zijn er steeds meer kwaliteitsindicatoren beschikbaar gekomen op de website van het RIVM http://www.volksgezondheidenzorg.info Een overzicht staat op:
Er is een selectie gemaakt van indicatoren die algemeen zijn (geen specifieke aandoening of ziekte), een aanwijzing vormen voor werkdruk en/of de kwaliteit van de geleverde zorg en een meerjarenbeeld geven (minimaal 5 jaren, doorlopend tot in het heden) waardoor trends zichtbaar zijn. Het betreft in totaal 14 indicatoren. Vrijwel alle indicatoren (12 van de 14) geven aan dat de zorg onder steeds grotere druk staat. De cijfers bevestigen het beeld van een sluipend zorginfarct.
De cijfers lopen altijd achter op de werkelijkheid, zo’n 2 jaar. Ze geven de trends aan. En toen kwam de corona pandemie…
NB1: het RIVM geeft in de helft van de gevallen (7 op 14) een m.i. verkeerde duiding van de trend, in alle gevallen te positief (RIVM zegt stabiel over tijd /neutraal , terwijl de trend neerwaarts/negatief is). Dit wordt hier aangegeven. NB2: op basis van deze criteria zijn alle relevante indicatoren geselecteerd, er is niet selectief geshopt . NB3: cijfers over aanbod van capaciteit zijn niet relevant, net zo min als zorgvraagcijfers. De druk op de zorg komt tot stand in de confrontatie van vraag en aanbod. NB4: kostenindicatoren zijn evenmin relevant.
16/10, 9:00 uur – Wat het dashboard dus NIET in beeld brengt.
15/10, 12:15 uur – Retweets van oa. huisartsen, Likes van aantal zorgverleners en medici op LinkedIn
Na maanden werp ik weer eens een blik op het coronadashboard.nl nu de eerste tekenen van een 6e golf zich aandienen.
homepage coronadashboard.nl (14/10/2021)
Een paar dingen vallen me op.
Op de homepage staan Intensive care-opnames, Ziekenhuisopnames, de Vaccinatiegraad en direct daaronder de kaart van Nederland met risiconiveau’s. Die klik ik eerst aan, op de homepage kom ik nog terug:
Het aantal risiconiveau’s is veranderd
Het waren er vijf, toen waren het er vier, nu zijn er nog drie risiconiveau’s (NB: dit heb ik niet precies bijgehouden, ik schrijf vanuit het geheugen): (1) waakzaam, (2) zorgelijk en (3) ernstig. Waarom? Bestaat (4) zeer ernstig opeens niet meer? Het aanpassen van een van de belangrijkste referentiekaders, of ijkpunten, die een totaalbeeld geven van de omvang van de pandemie maakt een betekenisvolle vergelijking (analyse) in de tijd lastig, zo niet onmogelijk. Tenminste, als je overzichtsinformatie wilt geven aan het grote publiek, waar het dashboard toch voor bedoeld is. Het is inconsistent.
Het risiconiveau is: zorgelijk
Het risiconiveau geeft informatie over de druk op de zorg door patiënten met COVID-19. Er zijn drie risiconiveaus mogelijk: (…) Welk risiconiveau geldt, hangt af van het gemiddelde aantal ziekenhuisopnames en het gemiddelde aantal IC-opnames in 7 dagen.
Met andere woorden: de ernst van de pandemie wordt volledig bepaald o.b.v. de druk op de 2e lijnszorg. De spoedeisende hulp, de 1e lijn, de huisartsenzorg en alles daar omheen, de – om in deze terminologie te blijven – 0e lijn, de mantelzorg, de nazorg aan huis van mensen met long covid enz. , waar volgens velen die in de praktijk staan maar ook enkele hoogleraren nu sprake is van een #zorginfarct, het wordt allemaal buiten beschouwing gelaten. Is daar geen corona, dan?
Wat zegt dit?! Er is weinig fantasie voor nodig om dit ‘framing door de overheid’ te noemen en dit is nog mild uitgedrukt. Het coronadashboard is – helaas – verworden tot een advertorial van het coronabeleid.
Eerdere bijdrage aan het coronadashboard van de overheid (Position paper voor de Lessons Learned van minVWS)>
Gijs van Loef 